Đề nghị xây dựng Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư

Ảnh minh họa

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, mô hình PPP bắt đầu được thực hiện tại Việt Nam từ năm 1997 khi Chính phủ ban hành Nghị định 77/1997/NĐ-CP về quy chế đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT đối với nhà đầu tư trong nước. Qua nhiều lần bổ sung, sửa đổi để từng bước tiếp cận với thông lệ quốc tế, quy định về PPP của Việt Nam đã tương đối hoàn thiện khi Nghị định số 15/2015/NĐ-CP về PPP (Nghị định 15/CP) và Nghị định số 30/2015/NĐ-CP về lựa chọn nhà đầu tư (Nghị định 30/CP) được ban hành.

Trên thực tế, trong gần 20 năm tiếp cận và triển khai PPP, Việt Nam chưa thực sự thu hút được nguồn vốn từ các nhà đầu tư quốc tế, ngoài các dự án thuộc lĩnh vực năng lượng. Các dự án BOT điện thu hút được các nhà đầu tư quốc tế bởi Chính phủ cũng phải đưa ra các cam kết, bảo lãnh cho nhà đầu tư như: hợp đồng mua điện (PPA) từ EVN (tương tự bảo lãnh doanh thu cho nhà đầu tư); bảo lãnh nghĩa vụ của Bộ Công Thương trong hợp đồng hoặc bảo lãnh chuyển đổi ngoại tệ (một số dự án được áp dụng tỷ lệ 30% doanh thu của dự án). Bên cạnh đó, giao thông cũng là một lĩnh vực tiềm năng để thu hút đầu tư tư nhân, tuy nhiên hầu hết mới chỉ dừng ở các nhà đầu tư trong nước; trong khi đó việc triển khai các dự án BOT giao thông gần đây cũng bắt đầu nảy sinh một số hệ lụy cần phải khắc phục.

Đối với dự án BOT giao thông, xuất hiện các bất cập về mức phí, vị trí đặt trạm thu phí, thời gian thu phí. Bên cạnh đó, chưa có quy định rõ ràng về việc lựa chọn những dự án “nâng cấp, cải tạo” hay đầu tư tuyến mới để thực hiện theo hình thức hợp đồng BOT hay đầu tư bằng nguồn vốn nhà nước, dẫn đến việc người dân không có sự lựa chọn đối với các tuyến đường độc đạo.

Cơ chế giám sát đặc biệt là các cơ chế giám sát doanh thu của nhà đầu tư, chế tài xử lý vi phạm của nhà đầu tư cũng như cơ quan nhà nước có thẩm quyền còn thiếu, chưa chặt chẽ.

Nhằm khắc phục các vấn đề còn tồn tại nêu trên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tham mưu Chính phủ ban hành các Nghị định số 15/CP và Nghị định 30/CP. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện 02 Nghị định, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận thấy nội dung quy định tại Nghị định 15/CP và Nghị định 30/CP chịu sự điều chỉnh của nhiều Luật khác nhau như Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Doanh nghiệp, Luật Đất đai, Luật Xây dựng, Luật Quản lý nợ công... Do quy định tại các Luật này được xây dựng hướng tới dự án đầu tư công hoặc đầu tư tư nhân thuần túy, chưa xét đến đặc thù đầu tư PPP nên quá trình triển khai dự án PPP còn nhiều khó khăn, bất cập.

Từ thực tiễn nêu trên cho thấy, việc nâng cấp các quy định về PPP từ cấp Nghị định lên cấp Luật trong bối cảnh hiện nay là rất cần thiết.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng nêu rõ mục tiêu xây dựng Luật bao gồm: Tạo dựng môi trường đầu tư theo hình thức PPP với cơ sở pháp lý cao, thống nhất, đồng bộ, hạn chế rủi ro về mặt thay đổi chính sách. Nâng cao hiệu quả đầu tư theo hình thức PPP, gắn với trách nhiệm của các bên có liên quan bao gồm Bộ, ngành và địa phương là cơ quan nhà nước có thẩm quyền; nhà đầu tư; doanh nghiệp dự án; ngân hàng, tổ chức tín dụng và các cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán...

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang lấy ý kiến góp ý của nhân dân đối với đề nghị này tại Cổng Thông tin điện tử của Bộ.

Khánh Linh