Giám sát, giáo dục người dưới 18 tuổi phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự

Ảnh mang tính chất minh họa

Bộ Tư pháp cho biết, thực hiện chủ trương nhân đạo hóa, tăng tính hướng thiện trong chính sách xử lý hình sự đối với người chưa thành niên theo tinh thần Nghị quyết số 48/NQ-TW và số 49/NQ-TW của Bộ Chính trị cũng như để bảo đảm sự phù hợp với Công ước của Liên hợp quốc về Quyền trẻ em và các chuẩn mực pháp lý quốc tế về tư pháp đối với người chưa thành niên, trên cơ sở kế thừa quy định của Bộ luật hình sự năm 1999 (khoản 2 Điều 69) về miễn trách nhiệm hình sự, Bộ luật hình sự năm 2015 đã sửa đổi, bổ sung theo hướng mở rộng khả năng áp dụng chính sách này để sớm đưa các em ra khỏi vòng tố tụng, đồng thời bổ sung 3 biện pháp giám sát, giáo dục bao gồm khiển trách, hòa giải tại cộng đồng và giáo dục tại xã, phường, thị trấn với các nghĩa vụ cụ thể mà người chưa thành niên được miễn trách nhiệm hình sự phải thực hiện tại cộng đồng nhằm tăng cường hiệu quả phòng ngừa tái phạm, bảo đảm phục hồi và tái hòa nhập cộng đồng đối với các em. Chính sách này được quy định tại khoản 2 Điều 91và Mục 2 Chương XII (các điều 92, 93, 94 và Điều 95) của Bộ luật hình sự năm 2015.

Bên cạnh đó, để phù hợp với quy định mới của Bộ luật hình sự năm 2015, bảo đảm việc áp dụng thống nhất trong thực tiễn, Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 đã bổ sung các quy định về trình tự, thủ tục miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng các biện pháp giám sát, giáo dục nêu trên.

Tuy nhiên, theo Bộ Tư pháp, để các biện pháp giám sát, giáo dục có thể áp dụng được trên thực tiễn một cách khả thi và hiệu quả, cần xây dựng khung pháp lý quy định cụ thể về trình tự, thủ tục thực hiện việc giám sát, giáo dục; cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện việc giám sát, giáo dục; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân, gia đình trong việc giám sát, giáo dục và phối hợp...

Bộ Tư pháp đã đề xuất xây dựng dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành các biện pháp giám sát, giáo dục người dưới 18 tuổi phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự nhằm góp phần bảo đảm các quy định của Bộ luật hình sự và Bộ luật tố tụng hình sự liên quan đến chính sách miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng các biện pháp giám sát, giáo dục đối với người dưới 18 tuổi phạm tội được thực thi trên thực tế khi hai Bộ luật này có hiệu lực thi hành.

Các nguyên tắc thực hiện việc giám sát, giáo dục

Theo dự thảo, việc giám sát, giáo dục người dưới 18 tuổi phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự phải đảm bảo nguyên tắc sau: Bảo đảm mục tiêu phục hồi, hòa nhập cộng đồng cho người được giám sát, giáo dục và phòng ngừa tái phạm; tôn trọng nhân phẩm, danh dự, quyền và lợi ích hợp pháp của người được giám sát, giáo dục; nghiêm cấm mọi hành vi xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, quyền và lợi ích hợp pháp của người được giám sát, giáo dục; đảm bảo phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh và nhu cầu cá nhân của người được giám sát, giáo dục; tôn trọng và bảo vệ bí mật cá nhân của người được giám sát, giáo dục; bảo đảm sự tham gia của cơ quan, tổ chức, cá nhân và gia đình vào việc thi hành các biện pháp giám sát, giáo dục.

Thời hạn giám sát, giáo dục do cơ quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền ấn định trong từng trường hợp cụ thể từ 3 tháng đến 1 năm (đối với trường hợp áp dụng biện pháp khiển trách, hòa giải tại cộng đồng) và từ 1 năm đến 2 năm (đối với trường hợp áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn).

Theo dự thảo, Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức việc thi hành các biện pháp giám sát, giáo dục người dưới 18 tuổi phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự. Công an cấp xã làm nhiệm vụ đầu mối, tham mưu, giúp Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cùng cấp tổ chức việc thi hành các biện pháp giám sát, giáo dục tại địa phương. Công chức văn hóa - xã hội, người làm công tác bảo vệ trẻ em cấp xã, cộng tác viên bảo vệ trẻ em, người làm công tác xã hội, Hội liên hiệp phụ nữ, Đoàn thanh niên, nhà trường, gia đình hoặc tổ chức, cá nhân khác tham gia công tác giám sát, giáo dục theo sự phân công của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã.

Bộ Tư pháp đang lấy ý kiến góp ý dự thảo này trên Cổng Thông tin điện tử của Bộ.