Đề xuất cấm bán rượu, bia theo giờ gây lo ngại

Dự thảo Luật Phòng chống tác hại rượu, bia đang được Bộ Y tế lấy ý kiến với 3 phương án về khung giờ cấm bán sản phẩm này. Cụ thể, phương án 1 là chỉ được bán trong khung giờ 11-14h và 17-22h; phương án 2 là chỉ bán từ 6-22h hằng ngày. Khung giờ cấm này không áp dụng với tuyến phố kinh doanh ẩm thực, giải trí, du lịch. Phương án 3 theo lộ trình quy định của Chính phủ.

Quy định như trên, theo ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), sẽ tạo ra hiệu ứng phụ, khiến người uống bia càng uống nhiều hơn, cấp tập hơn.

"Một số nước có ban hành quy định này nhưng thực ra không có nhiều ý nghĩa. Cấm có thể sẽ hạn chế được sản phẩm đủ nhãn mác, nhưng lại không kiểm soát được thị trường không nhãn mác", ông nói tại một hội thảo góp ý về dự thảo Luật do VCCI tổ chức ngày 18/4.

Trưởng ban Pháp chế VCCI đề nghị cần xem lại tính khả thi, tránh tình trạng doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc thì bị thiệt, cơ sở nhỏ, lẻ không những trốn thuế, không thực hiện bất cứ hoạt động gì lại có lợi.

Theo Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam Nguyễn Tiến Vỵ, nếu thực hiện việc hạn chế giờ bán rượu, bia như trong dự thảo đưa ra thì chỉ khiến người dân mua hàng bất hợp pháp trong khung giờ cấm nhiều hơn.

Hiện tại, ở Việt Nam đang không kiểm soát được 200 triệu lít rượu nấu thủ công, rượu lậu và 28% sản lượng bia, rượu trên thị trường là bất hợp pháp. Tổng giá trị của thị trường bia, rượu bất hợp pháp này lên tới 910 triệu USD và khiến 441 triệu USD ngân sách nhà nước bị thất thoát.

Ông Matt Wilson - Giám đốc Ngoại vụ cấp cao Công ty TNHH Heineken Việt Nam cũng cho rằng, đề xuất giờ cấm càng thúc đẩy thị trường bia, rượu bất hợp pháp có "đất" phát triển. Hơn nữa, cơ chế xác định đâu là địa điểm ẩm thực, du lịch..., theo ông, cũng thiếu rõ ràng.

Luật sư Trương Thanh Đức - Chủ tịch Công ty Luật Basico thì cho rằng, việc bán rượu bia theo giờ không khả thi. Theo ông, không nên giữ quan điểm quản lý không được thì cấm. "Hơn nữa, ai sẽ kiểm soát việc này? Hiện việc cấm bán rượu đã được quy định trước đây với hình thức phạt khá nặng, song thực thi là câu chuyện nan giải. Vì thế cấm cũng chẳng thể được", ông Đức nói.

Vị luật sự này còn cho rằng, mục đích của luật này nên hướng đến khuyến cáo người dân sử dụng khoa học, chứ không nên mang tính áp đặt. Việc đưa ra khung giờ cấm không mấy tác dụng trong hạn chế sử dụng mặt hàng này. Ngược lại, người uống sẽ tìm tới những loại bia, rượu không đạt chất lượng.

Cũng không đồng tình việc đưa ra khung giờ cấm bán rượu, bia, ông Đỗ Văn Vẻ - nguyên Đại biểu Quốc hội khoá 13 lo ngại, đưa ra nhiều quy định nhưng thiếu sự kiểm soát sẽ khiến luật khi được ban hành "trở nên nhàm".

"Ai sẽ là người kiểm soát nếu cấm, chúng ta có kiểm soát được hay không?", ông Vẻ đặt loạt câu hỏi, đồng thời nhấn mạnh, dùng nhiều chế tài, tưởng chừng mạnh, nhưng cũng không mang tính răn đe cao.

Có nên cấm quảng cáo, tài trợ?

Nhiều ý kiến nêu lo ngại về quy định cấm doanh nghiệp đồ uống được tổ chức, tài trợ các sự kiện văn hoá nghệ thuật, thể thao...

Ông Matt Wilson - Giám đốc Ngoại vụ cấp cao Heineken Việt Nam cho rằng, cấm như vậy có thể sẽ khiến những chương trình nghệ thuật lớn mang lại trải nghiệm thú vị như đường đua F1 hay Countdown vốn được tổ chức đều đặn những năm qua phải "nói lời từ biệt".

"Tôi cho rằng mục tiêu quản lý nhà nước hoàn toàn có thể thực hiện được bằng những quy chế tự quản", ông Matt Wilson nói và dẫn chứng ra tỷ lệ 40% thị trường lớn trên thế giới đã áp dụng tự quản thành công vì họ tin vào hoạt động mạnh mẽ của nền quảng cáo cũng như lợi ích kinh tế lớn của ngành này mang lại.

Đồng tình, ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế VCCI cũng cho rằng cấm như vậy là cứng nhắc. Theo ông, người tiêu dùng có quyền tiếp nhận thông tin về sản phẩm từ nhà sản xuất chân chính. Thay vì cấm, ông Tuấn cho rằng, nên điều chỉnh hành vi lạm dụng, quảng cáo sai sự thật ảnh hưởng tới hành vi người dùng. "Nếu cấm hoàn toàn sẽ lợi bất cập hại", ông lo ngại.

Trong khi đó, việc đưa ra điều khoản quy định cấm quảng cáo, theo ông Trần Quang Chiểu - Uỷ viên thường trực Uỷ ban Tài chính ngân sách Quốc hội đang "vênh" với quy định tại Luật Quảng cáo, khi tại luật này hành vi cấm không bị điều chỉnh.

"Dự luật đưa ra cấm quảng cáo tính năng của sản phẩm thì có vi phạm hay không, cần làm rõ. Hơn nữa luật chuyên ngành đã điều chỉnh, có nhất thiết quy định tại luật chi tiết hay không. Không cân nhắc kỹ sẽ khiến doanh nghiệp "ngợp" giữa ma trận, không biết phải tuân theo quy định nào?", ông Chiểu nói.

Liên quan tới việc cấm quảng cáo và tài trợ đối với đồ uống có cồn, ông Vỵ cho rằng, sẽ không có tác dụng làm giảm thiểu hành vi lạm dụng đồ uống có cồn tại Việt Nam mà sẽ dẫn tới những thiệt hại đáng kể cho phát triển du lịch, kinh tế và xã hội của Việt Nam, không nhất quán với Quyết định số 08-NQ/TW ngày 16 tháng 01 năm 2017 của Bộ Chính trị về việc phát triển ngành dụ lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn cho đến năm 2020.

Lo ngại gánh nặng thuế

Các đại biểu cũng lo ngại nếu dự án Luật này được thông qua sẽ khiến các doanh nghiệp bia, rượu thêm nhiều gánh nặng khi thuế chồng thuế.

Theo ông Nguyễn Tiến Vỵ, hiện nay các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh rượu, bia đã phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt với thuế suất 65% từ ngày 1/1/2018. Mỗi năm, các doanh nghiệp rượu, bia đóng góp hơn 46 nghìn tỷ đồng vào ngân sách Nhà nước. Do đó, việc quy định doanh nghiệp phải đóng góp thêm 1-2% trên giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt vào Quỹ nâng cao sức khỏe cộng đồng là không phù hợp, khiến cho doanh nghiệp thêm nhiều gánh nặng hơn.

Ông Matt Wilson cũng bày tỏ lo ngại về hiệu quả của Quỹ nâng cao sức khỏe cộng đồng. Lý do bởi nếu quỹ này thành lập thì kinh phí dành cho quỹ sẽ rất lớn, khoảng hơn 1.000 tỷ đồng trong khi phải gộp chung với Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá và chỉ sử dụng 25% tổng kinh phí quỹ để thực hiện chương trình về đồ uống có cồn.

"Thay vì chú ý vào việc thành lập quỹ và cấm quảng cáo đối với doanh nghiệp rượu, bia thì Bộ Y tế nên tập trung kiểm soát tốt tình trạng rượu, bia trái phép, không rõ nguồn gốc hiện nay", đại diện của Heineken chia sẻ.

Thành Đạt