"Không thể coi như việc của người khác"

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan

Nhìn lại hơn 9 tháng triển khai Nghị quyết 19/NQ-CP về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng Nghị quyết này rõ ràng là một sản phẩm của sự lắng nghe tiếng nói doanh nghiệp và góp ý của các chuyên gia.

Đầu năm 2014, doanh nghiệp đã trông đợi rất nhiều khi đón nhận Thông điệp đầu năm của Thủ tướng, tiếp theo là Nghị quyết 19 của Chính phủ và sau đó là thông điệp rất mạnh của Thủ tướng về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Và những gì diễn ra trong suốt năm 2014 đã chứng tỏ được thiện chí và quyết tâm của những người đứng đầu Chính phủ và một số Bộ ngành.

 “Cộng đồng doanh nghiệp rất ấn tượng với cách làm của Thủ tướng khi ông trực tiếp xuống làm việc với Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan… Nhiều doanh nghiệp thừa nhận khai thuế, nộp thuế đã bớt phức tạp hơn, khó khăn hơn. Hải quan, tiếp cận điện… cũng thế”, bà Lan nhận xét.

Những cũng có không ít ý kiến nói những cố gắng cải cách vẫn chưa thực sự đi mạnh vào cuộc sống. Tín dụng với lãi suất hợp lý dường như vẫn khó tiếp cận với đông đảo doanh nghiệp. Thủ tục thuế đã giảm nhưng vẫn có những điều khiến người kinh doanh cảm thấy “tủi thân”, “so bì”, chẳng hạn việc nhiều hộ kinh doanh phản ánh sẽ bị tăng thu thuế thu nhập cá nhân trong năm tới.

“Tôi vừa đọc được một bài báo nói về một doanh nghiệp sắp bị cưỡng chế do chậm giải tỏa mặt bằng cho một con đường. Nhưng doanh nghiệp đó nói họ chỉ được thông báo cách đây 4 tháng, trong khi con đường đã được quyết định xây dựng từ năm 2012. Họ không thể di dời kịp hàng trăm tấn máy móc thiết bị trong chừng ấy thời gian, bởi tìm địa điểm mới cũng đâu phải chuyện dễ”, bà Lan kể.

Thực tế cho thấy trong các lĩnh vực mà lãnh đạo các Bộ ngành thực hiện nghiêm túc, quyết liệt các giải pháp mà Nghị quyết 19 yêu cầu thì đều có chuyển biến rất mạnh. Bà Phạm Chi Lan nhắc tới một số vị như Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn…

Nhưng bên cạnh đó, vẫn có những bộ ngành còn tương đối thờ ơ, kém tự giác trước quyết tâm rất cao của Chính phủ, của Thủ tướng và các Phó Thủ tướng, coi việc cải thiện môi trường kinh doanh “như việc của người khác”.

“Tôi nghĩ rằng cần phải kiểm điểm nghiêm túc, nơi nào chưa thực hiện hoặc thực hiện chưa có kết quả thì phải công khai. Nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh không phải là của một số ít người và Thủ tướng cứ phải đích thân đôn đốc. Không thể như thế được”.

Thực tế, theo báo cáo tại phiên họp Chính phủ ngày 30/12, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng cho biết nhiều bộ, cơ quan, địa phương chưa tích cực triển khai Nghị quyết 19. Đặc biệt, có 5 bộ hầu như chưa thực hiện giải pháp nào trong số các giải pháp được giao.

Hướng tới năm mới 2015, bà Lan cho rằng một yếu tố hết sức thuận lợi là kinh tế vĩ mô đã ổn định - kết quả nỗ lực mấy năm liền của Chính phủ. Điều này cũng cố vững chắc niềm tin của doanh nghiệp. Đồng thời, đất nước ta sẽ hội nhập sâu rộng hơn vào nền kinh tế thế giới với các hiệp định thương mại tự do mới, thành lập cộng đồng kinh tế ASEAN…

Nguyên Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam kiến nghị Chính phủ cần tiếp tục kiên trì, nhất quán, quyết liệt thực hiện Nghị quyết số 19. Có thể ban hành một Nghị quyết mới nối tiếp tinh thần cải cách đã được xác lập nhưng tập trung vào một số lĩnh vực khác nữa, chẳng hạn về tín dụng, đất đai, năng suất lao động… Đồng thời, làm “tới nơi tới chốn” những cải cách về thủ tục đã thực hiện trong năm 2014 trong các lĩnh vực thuế, hải quan, khởi sự kinh doanh…

Bà Lan cho rằng các bộ ngành phải tận gốc thay đổi tư duy, phải biết lo cho số phận nền kinh tế và số phận từng doanh nghiệp, phải nhận thức được rằng nền kinh tế có tăng trưởng, phát triển được không phụ thuộc rất nhiều vào các doanh nghiệp.

“Tôi thực sự ấn tượng với cách Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn trực tiếp đối thoại với doanh nghiệp, thực sự “chịu trận” nghe doanh nghiệp kêu ca, phàn nàn. Ông thẳng thắn thừa nhận những vướng mắc làm khổ doanh nghiệp, chỉ rõ khâu nào trong thuế, hải quan có vấn đề, tại sao BHXH khó cải cách...”, bà Lan nhận xét và khẳng định, “niềm tin của doanh nghiệp được củng cố với những hành động như vậy, kể cả khi kết quả cải cách chưa được nhiều”.

 “Cần nhiều hơn những nỗ lực như vậy. Nếu các Bộ trưởng không đích thân làm thì phải bố trí một Thứ trưởng phụ trách vấn đề này”, bà Lan nói.

Hà Chính