Nhật Bản ít chịu ảnh hưởng của “khủng hoảng Hy Lạp”

Dù nợ công của Nhật Bản tăng cao nhưng hiện nước này vẫn chưa chịu ảnh hưởng nhiều từ cuộc khủng hoảng ở Hy Lạp. Ảnh minh họa

Trong bối cảnh tình hình tài chính công của Nhật Bản đáng lo ngại như vậy nhưng các nhà đầu tư vẫn chưa yêu cầu lãi suất trái phiếu chính phủ cao hơn như đối với các nước châu Âu. Thực tế, cuộc khủng hoảng của Hy Lạp dường như trước mắt lại tác động tích cực đối với Nhật Bản, làm trái phiếu của Nhật Bản trở nên hấp dẫn hơn. Lãi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm của Chính phủ Nhật Bản chỉ giảm nhẹ xuống mức 1,29% (vào ngày 7/5) so với mức 1,42% hồi đầu tháng 4.

Theo nhiều chuyên gia, có một số yếu tố đặc biệt giúp Nhật Bản giảm thiểu được tác động của những khó khăn về tài chính.

Thứ nhất là lãi suất vẫn ở mức thấp, nên chi phí nợ thấp hơn nhiều so với các nước khác. Điều này có được một phần là do chính sách tiền tệ của Nhật Bản. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) hạ lãi suất qua đêm liên ngân hàng (OCR) xuống mức 0,1% từ cuối năm 2008 để đối phó với cuộc khủng hoảng. Thậm chí cả trước khi cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính toàn cầu diễn ra, để kích thích nhu cầu, BOJ cũng đã giữ OCR ở mức bằng 0% hoặc gần bằng 0% trong nhiều năm. Trong 10 năm qua, OCR của Nhật Bản chưa bao giờ vượt quá mức 0,5%, một mức rất thấp so với  hầu hết các nước.

Yếu tố thứ hai giúp Nhật Bản tránh được áp lực từ nhà đầu tư là thị trường của trái phiếu Chính phủ Nhật Bản. Theo số liệu cuối năm 2008, có đến 93% trái phiếu Chính phủ Nhật Bản được các nhà đầu tư nội địa nắm giữ. Điều này có nghĩa là Chính phủ Nhật Bản cũng như thị trường trái phiếu không chịu nhiều tác động của các nhà đầu tư nước ngoài. Bên cạnh đó, do đa số các ngân hàng Nhật Bản tập trung vào đầu tư nội địa và các cơ hội đầu tư nội địa khác cũng tương đối hạn chế do hoạt động của nền kinh tế yếu, nên nhu cầu đối với trái phiếu chính phủ tương đối ổn định.

Yếu tố thứ ba là nợ công của Nhật Bản gồm cả các khoản nợ lẫn nhau của các cơ quan nhà nước, do vậy nợ thực tế có thể thấp hơn nhiều. Bên cạnh đó, Nhật Bản cũng là “chủ nợ” của nhiều nước. Theo số liệu cuối năm 2008 của Quỹ Tiền tệ quốc tế, tổng tài sản ở nước ngoài của Nhật Bản trị giá khoảng 5.700 tỷ USD, cao hơn nhiều so với mức nợ nước ngoài là 3.200 tỷ USD.

Trong vị thế là nước cho vay, Nhật Bản đã giúp tăng lòng tin của nhà đầu tư và giảm các nguy cơ về tiền tệ. Nếu Nhật Bản khó khăn trong việc huy động tài chính trong nước thì họ có thể sử dụng tài sản ở nước ngoài làm nguồn tài chính bổ sung. Thực tế thì Nhật Bản cũng thặng dư tài khoản vãng lai trong nhiều năm, qua đó giúp dự trữ ngoại tệ tăng lên.

Những yếu tố trên đã giúp Nhật Bản ít chịu ảnh hưởng từ cuộc khủng hoảng nợ đang "nhấn chìm" nền kinh tế Hy Lạp và có thể lan sang nhiều nền kinh tế châu Âu mà mới đây EU và IMF đã vào cuộc để ngăn chặn.

Linh Đức