Nghề Thừa phát lại cần được cạnh tranh công bằng

Ông Nguyễn Thành Phong, Phó Bí thư Thành ủy TPHCM phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: VGP/Phương Dy

Thứ trưởng Đinh Trung Tụng đưa ra nhận định trên trong phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị tổng kết, đánh giá kết quả thí điểm chế định Thừa phát lại (TPL) tại TPHCM vào chiều 3/8.

Cạnh tranh không lành mạnh

Theo Thứ trưởng Đinh Trung Tụng, thí điểm TPL là một chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước và nằm trong chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. Trong đó, việc bước đầu thực hiện thành công ở TPHCM là một tín hiệu khả quan. Thành phố cũng là đơn vị đầu tiên được chọn để thí điểm chế định này, nên cũng là một mô hình cần được chia sẻ kinh nghiệm cho 12 địa phương còn lại trên cả nước.

Từ năm 2009, ngay khi TPHCM bắt đầu thực hiện thí điểm theo Nghị quyết 24 của Quốc hội về thi hành Luật Thi hành án Dân sự và Nghị định 61 của Chính phủ về tổ chức và hoạt động của TPL, thì chế định này đã bắt đầu được coi là một nghề mới, từng bước khẳng định vị trí trong xã hội.

Theo Thứ trưởng Đinh Trung Tụng, kết quả 5 năm thực hiện chế định này tại TPHCM đã khẳng định một lần nữa TPL là một nghề phù hợp, cần thiết cho xã hội và cho việc xã hội hóa hoạt động tư pháp.

Tuy nhiên, đại diện lãnh đạo Bộ Tư pháp cũng bày tỏ băn khoăn khi còn những nhận thức lệch lạc giữa công tác thi hành án và những người làm công tác TPL, dẫn đến cạnh tranh thiếu lành mạnh.

Liên quan đến bất cập này, ông Nguyễn Văn Lực, Cục trưởng Cục Thi hành án Dân sự TPHCM thừa nhận, thời gian qua một số đơn vị, công chức của ngành Thi hành án dân sự chưa thông suốt chủ trương thí điểm chế định TPL, thậm chí trong đó có cả từ Chấp hành viên đến Chi cục trưởng.

“Cá biệt có Chi cục còn không chấp hành các chỉ đạo của cấp trên, không thực hiện nghiêm túc các công việc đã được Cục Thi hành án Dân sự TPHCM triển khai. Đây là nhận thức lệch lạc, sai trái, đi ngược lại các chủ trương của Đảng, Nhà nước về cải cách Tư pháp”, ông Lực nói và cho biết thêm hiện vẫn còn một số chấp hành viên, lãnh đạo Chi cục Thi hành án Dân sự luôn nêu ra những khó khăn để bao biện cho việc không thực hiện, hoặc thực hiện cầm chừng.

Cũng theo vị lãnh đạo Cục Thi hành án, do nhận thức còn chưa thông suốt, thời gian đầu việc chuyển giao công việc giữa Thi hành án và TPL còn lẻ tẻ, không đồng bộ. Cùng với đó, việc thanh toán chi phí tống đạt và số lượng văn bản tống đạt cho các văn phòng TPL cũng chưa đầy đủ, kịp thời. Phối hợp giữa một số Chi cục Thi hành án với Văn phòng TPL thiếu chặt chẽ, chưa đồng bộ.

Tại Hội nghị, đại diện các văn phòng TPL tại TPHCM cũng phản ánh tình trạng, các chấp hành viên luôn đẩy “việc khó” cho TPL, tạo ra việc cạnh tranh thiếu công bằng. Mặc dù đến nay hạn chế này đã dần được khắc phục nhưng chưa triệt để.

Người dân còn xa lạ với TPL

Không chỉ bị coi là “lính mới”, dẫn đến cạnh tranh chưa lành mạnh, nghề TPL còn gặp phải nhiều chuyện “dở khóc dở cười” trong thực hiện nhiệm vụ.

Anh Mai Văn Hoàng và Cao Chánh Nhật (cán bộ tại Văn phòng TPL Quận 8) thuật lại sự việc khi các anh thực hiện nhiệm vụ đến tống đạt tại địa chỉ BP-34 đường số 7D, khu Conic, xã Phong Phú, huyện Bình Chánh. Khi đến nơi, chưa kịp trình bày thì đã bị người trong gia đình chủ nhà (người được tống đạt – PV) hùng hổ lao ra dùng kiếm Nhật đòi chém. Sau đó, những người này còn gặng hỏi với lời lẽ hăm dọa: “Hỏi kiếm ai? Từ đâu tới? Không đi mau thì coi chừng”.

Một lần khác, khi các cán bộ của Văn phòng TPL Quận 8 đến tống đạt tại một địa chỉ khác tại Tỉnh lộ 10, phường Tân Tạo A, quận Bình Tân còn bị chủ nhà hành hung. Rất may sau đó các cán bộ này được sự giúp đỡ của bà con khu phố mới hoàn thành được nhiệm vụ để trở về an toàn.

Rắc rối đối với anh Hoàng và anh Nhật không phải là những sự việc hiếm gặp, mà xảy ra như “cơm bữa” của những người làm công tác TPL.

Chính bà Ung Thị Xuân Hương, Chánh án TAND TPHCM tại Hội nghị cũng thừa nhận, rắc rối với cán bộ làm công tác TPL còn do xuất phát từ việc người dân hầu như còn hiểu rất mù mờ về nghề TPL.

Bà Hương dẫn một số thí dụ ngay đối với ngành tòa án cũng gặp phải trường hợp rắc rối tương tự: “Một số trường hợp người dân không tin tưởng nên không nhận và ký tên vào biên bản tống đạt, gây khó khăn cho Tòa án trong việc giải quyết vụ án. Khái niệm TPL hiện còn xa lạ đối với họ”.

Ngoài lý do người dân chưa hiểu thì thực tế dẫn đến “rắc rối” cho cán bộ TPL còn bởi văn bản do Văn phòng TPL thực hiện chưa đạt chất lượng. Điển hình là khi tống đạt thông qua người thứ ba không phải là người thân thích với người cần được tống đạt, văn bản tống đạt của TPL thường không có đóng dấu xác nhận của UBND xã, phường, thị trấn nơi đương sự cư trú. Theo bà Ung Thị Xuân Hương, ngay cả Tòa án thì cũng không sử dụng được kết quả tống đạt này (không có dấu xác nhận – PV) để làm căn cứ giải quyết án.

Tại Hội nghị, nhiều ý kiến cho rằng, mặt mạnh của TPL nên được phát huy chính là hoạt động lập vi bằng. Ngoài TPL thì không có một hệ thống cơ quan nào giúp người dân xác lập chứng cứ theo yêu cầu, với thủ tục đơn giản và không hạn chế thời gian như việc lập vi bằng. Tuy nhiên, theo Chánh án TAND TPHCM Ung Thị Xuân Hương, công tác này cũng cần phải thận trọng vì có những trường hợp vi bằng bị nhầm lẫn với văn bản công chứng, điển hình là trong lĩnh vực nhà đất.

Theo ông Huỳnh Văn Hạnh, Giám đốc Sở Tư pháp TPHCM, dù còn những bất cập, vướng mắc được các đại biểu phản ánh, nhưng là một nghề mới phù hợp với nhu cầu của xã hội, nhân dân kỳ vọng thì TPL sẽ là một công tác được TPHCM lưu ý trong quá trình tìm giải pháp cho hoạt động này thành một nghề của xã hội. Cho đến nay, trên địa bàn Thành phố đã hình thành được 11 văn phòng TPL, với tổng số 46 TPL hành nghề và 76 thư ký nghiệp vụ TPL.

Phó Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thành Phong cũng khẳng định, người dân Thành phố ngày càng biết đến nhiều hơn về các hoạt động của TPL. Đảng bộ và chính quyền Thành phố sẽ tiếp tục quan tâm, hỗ trợ hoạt động của các văn phòng TPL trong thời gian tới.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng trong phát biểu chỉ đạo cũng đề nghị, Thành ủy, UBND TPHCM tiếp tục chỉ đạo, hỗ trợ cho các văn phòng TPL hoạt động hiệu quả. Riêng Cục Thi hành án dân sự Thành phố cần phải quán triệt, rút kinh nghiệm, nhất là thông suốt tư tưởng trong toàn ngành trên tinh thần hợp tác chân thành, cạnh tranh lành mạnh với hoạt động TPL.

Phương Dy