Người tiêu dùng có những quyền gì?

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam - Ảnh: VGP/Phan Trang

Ngày 15/3 đã chính thức được lựa chọn là Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam sẽ tạo tiền đề cho việc nâng cao quyền của người tiêu dùng trong bối cảnh hiện nay quyền của người tiêu dùng đang bị đe dọa bởi rất nhiều yếu tố, như thực phẩm bẩn, hàng giả hàng nhái…, thưa ông?

Ông Nguyễn Mạnh Hùng: Là tổ chức xã hội bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, chúng tôi cho rằng đây là sự kiện quan trọng trong hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Việt Nam. Qua đó thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc đưa các quy định về bảo vệ người tiêu dùng vào cuộc sống.

Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng có hiệu lực được 5 năm. Ông đánh giá tác động của luật này vào cuộc sống người dân như thế nào?

Ông Nguyễn Mạnh Hùng: Cách đây khoảng 10 năm, không ai nhắc đến cụm từ “quyền lợi người tiêu dùng” nhưng bây giờ bất cứ đâu chúng ta cũng gặp được cụm từ này, từ báo chí đến quảng cáo truyền hình, đến việc Chính phủ thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban Chỉ đạo 389).

Chúng ta thành công do sự tuyên truyền đã đạt được hiêu quả nhất định trong việc nâng cao hiểu biết cho người dân cùng với việc hình thành hệ thống pháp lý. Công việc mà Ban Chỉ đạo 389 đã làm là minh chứng rõ nhất cho thành công này khi liên tục phát hiện nhiều vụ vi phạm lớn, như thực phẩm chức năng, hàng giả, hàng nhái, thực phẩm bẩn…

Thế nhưng còn rất nhiều người tiêu dùng chưa biết những quyền mà họ được hưởng là gì?

Ông Nguyễn Mạnh Hùng: Người tiêu dùng có 8 quyền lợi cơ bản:

Thứ nhất, người tiêu dùng được bảo đảm an toàn tính mạng, sức khỏe, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp.

Thứ hai, quyền được cung cấp thông tin chính xác về nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa.

Thứ ba, quyền được lựa chọn hàng hóa, dịch vụ.

Thứ tư, quyền góp ý kiến với tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ về chính sách bán hàng.

Thứ năm, quyền tham gia xây dựng và thực thi chính sách, pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Thứ sáu, quyền được yêu cầu bồi thường thiệt hại khi hàng hóa, dịch vụ không đúng tiêu chuẩn cam kết.

Thứ bảy, quyền khiếu nại, tố cáo, khởi kiện hoặc đề nghị tổ chức xã hội khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình theo quy định pháp luật.

Thứ tám, quyền được tư vấn, hỗ trợ, hướng dẫn kiến thức về tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ.

8 quyền này hiện tương thích với những quyền lợi cơ bản mà Liên Hợp Quốc đã công bố.

Bên cạnh những quyền lợi được hưởng, người tiêu dùng có nghĩa vụ gì không, thưa ông?

Ông Nguyễn Mạnh Hùng: Bên cạnh 8 quyền lợi được hưởng thì người tiêu dùng còn có 2 nghĩa vụ phải thực hiện.

Một là, người tiêu dùng phải kiểm tra hàng hoá trước khi nhận; lựa chọn tiêu dùng hàng hoá, dịch vụ có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, không làm tổn hại đến môi trường, trái với thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội, không gây nguy hại đến tính mạng, sức khoẻ của mình và của người khác; thực hiện chính xác, đầy đủ hướng dẫn sử dụng hàng hoá, dịch vụ.

Hai là, người tiêu dùng phải thông tin cho cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân có liên quan khi phát hiện hàng hoá, dịch vụ lưu hành trên thị trường không bảo đảm an toàn, gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến tính mạng, sức khoẻ, tài sản của người tiêu dùng; hành vi của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hoá, dịch vụ xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng.

Xin ông chia sẻ thêm về chủ đề của các hoạt động bảo vệ quyền của người tiêu dùng năm 2016 là "Quyền được an toàn của người tiêu dùng".

Ông Nguyễn Mạnh Hùng: Hiện nay, chúng ta đều biết rủi ro với người tiêu dùng rất cao. Rủi ro trong an toàn thực phẩm, mua bán hàng hóa, hàng giả hàng kém chất lượng, rủi ro trong sử dụng dịch vụ (như giao thông, đi lại); rủi ro khi sử dụng phương tiện xe máy cháy nổ bất ngờ; rủi ro khi sử dụng các dịch vụ y tế, nhiều nơi bán thuốc quá hạn; rủi ro khi mua bán qua mạng internet, bán hàng đa cấp, thực phẩm chức năng…

Vì vậy, không phải ngẫu nhiên mà tiêu chí “An toàn” lại đứng hàng đầu trong 8 quyền của người tiêu dùng tôi vừa nêu. Năm 2016 là năm đầu tiên có "Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam" nên việc chọn chủ đề này rất đúng.

Quan điểm cho rằng “Người tiêu dùng quyết định rất lớn đến sự tồn vong của doanh nghiệp”, ông có cho rằng Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam cũng là ngày để các doanh nghiệp Việt Nam tự nhìn lại bản thân mình để tiếp tục tạo ra những sản phẩm tốt hơn cho người tiêu dùng?

Ông Nguyễn Mạnh Hùng: Tôi cho rằng, Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam không chỉ có tác dụng riêng cho người tiêu dùng mà còn nâng cao ý thức trách nhiệm cho doanh nghiệp.

Tôi từng nói với các doanh nghiệp rằng đừng cho việc hậu mãi là “ban ơn” cho người tiêu dùng trong khi các nước tiên tiến họ đã, đang và tiếp tục làm việc này theo những cách khác nhau.

Đơn cử như việc mua xe máy của HONDA lúc nào cũng được tặng kèm bộ phụ tùng hay việc các đại lý bán hàng của HONDA lúc nào cũng có cơ sở bảo hành và sửa chữa ngay bên cạnh. Đây chính là hành động góp phần xây dựng hình ảnh của chính doanh nghiệp.

Còn về sức mạnh của người tiêu dùng thì chúng ta chưa thể quên được vụ việc Vedan gây ô nhiễm sông Thị Vải hồi năm 2008 khiến sản phẩm của hãng này bị tẩy chay hoàn toàn khỏi thị trường hay như vụ việc “con ruồi trong chai nước của Tân Hiệp Phát” vừa rồi cũng là tiếng chuông cảnh tỉnh cho các doanh nghiệp.

Xin cảm ơn ông!

Phan Trang (thực hiện)