Phù sa giảm và nguy cơ sạt lở nghiêm trọng ở ven sông, ven biển

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hoàng Văn Thắng  - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hoàng Văn Thắng, tình trạng sạt lở ven sông, ven biển đang diễn ra nghiêm trọng, đặc biệt ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Một trong những tác nhân lớn là bởi tình trạng khai thác cát quá mức.
Ủy hội sông Mê Kông quốc tế đã nghiên cứu và ra cảnh báo về việc lượng bùn cát, phù sa từ thượng nguồn sông Mê Kông về vùng hạ du đã giảm đi 70% và sẽ tiếp tục giảm nếu các kịch bản phát triển trong giai đoạn tới. Cùng với đó, theo đánh giá của tổ chức bảo tồn thiên nhiên quốc tế, lượng khai thác cũng đã khai thác xấp xỉ lượng còn lại, cộng với việc lòng sông tiếp tục đưa bùn cát ra biển. Như vậy, các đáy sông sẽ hạ thấp dẫn đến nhà cửa ở các vùng đất yếu sẽ bị sạt lở. Việc khắc phục từ hạn chế khai thác cát cũng chỉ khắc phục được một phần, cần có nhiều giải pháp đồng bộ.

“Về thể chế, phải có một cơ quan chủ trì quản lý lượng khai thác cát, vị trí khai thác là ngành tài nguyên môi trường chứ không thể là nhiều ngành ra quyết định như hiện nay. Thứ hai là phải thay đổi cách sống sát ven sông, kênh rạch. Tổng cục Phòng chống Thiên tai đã đưa ra dữ liệu đáng quan tâm là trong vòng khoảng 15 năm qua, khu vực ven sông đã phủ kín các nóc nhà. Do đó, cần phải rà soát để không được xây dựng mới và những chỗ nguy cơ cao thậm chí phải di rời. Đây là việc làm tốn kém nhưng chắc sẽ phải làm. Bên cạnh đó, có biện pháp cứng để ngăn chặn xâm thực bờ biển vì lượng bùn cát không về nên khó có hi vọng là có thể bồi lấp”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Đáng chú ý, trong những năm gần đây cho thấy, liên quan đến thiên tai có 2 vấn đề mới. Thứ nhất là thiên tai và phát triển. Thứ hai là thiên tai và biến đổi khí hậu. Giữa thiên tai và phát triển cũng đặt ra những vấn đề mới. Đó là những vấn đề về phát triển bền vững, tác động cả trong và ngoài quốc gia.

“Như vậy, câu chuyện đầu tiên phải nói đến là các nguyên tắc phát triển bền vững phải được thực thi mới giảm nhẹ được rủi tro thiên tai. Thứ hai, là biến đổi khí hậu và thích ứng biến đổi khí hậu. Rõ ràng biến đổi khí hậu dù kịch bản nào cũng gây ra tác động hết sức bất lợi. Trước mắt, là gia tăng rủi ro thiên tai ở góc độ là cường độ, tần suất xuất hiện các đợt thiên tai. Cùng với đó là nước biển dâng tạo ra những hệ sinh thái mới”, Thứ trưởng Hoàng Văn Thắng chia sẻ.

Nếu không thay đổi mô hình phát triển, vẫn phát triển những mô hình sử dụng nhiều nước ngọt dứt khoát sẽ xuất hiện những vấn đề như: Thiếu nước, hạn hán, xâm nhập mặn... Cho nên câu chuyện giữa biến đổi khí hậu với thiên tai và phát triển là những vấn đề cần sự phối hợp chặt chẽ với nhau.

Đỗ Hương