Quản lý vận tải bằng “hộp đen”: Chưa đánh giá có nên mở rộng?

Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng đề nghị xem xét lại việc quản lý nhà nước qua thiết bị GPS. Ảnh minh họa

Kể từ ngày 1/7/2013, hơn 50.000 xe ô tô khách bắt buộc phải lắp đặt thiết bị GPS. Hằng ngày, tất cả dữ liệu của 50.000 xe này sẽ được truyền trực tiếp về Trung tâm Dữ liệu thiết bị giám sát hành trình (Tổng cục Đường bộ Việt Nam).

Mỗi tháng 1 lần, Tổng cục Đường bộ sẽ gửi kết quả đến sở GTVT các địa phương để làm căn cứ nhắc nhở và xử phạt DN, lái xe vi phạm.

Sau gần 2 năm quy định trên được thực hiện, đến nay Tổng cục Đường bộ Việt Nam vẫn chưa có một đánh giá nào về hiệu quả, cũng như vướng mắc trong quản lý dữ liệu từ thiết bị GPS.

Còn theo nhiều chuyên gia, mặc dù được kỳ vọng là có thể quản lý được “đường đi, nước bước” của lái xe, nhưng “hộp đen” vẫn chưa phát huy hết hiệu quả. Bằng chứng là hàng loạt vụ TNGT liên quan đến xe khách, mà nguyên nhân là do xe chạy sai luồng, sai tuyến nhưng cơ quan chức năng không hề hay biết.

Điển hình là vụ tai nạn thảm khốc xảy ra ở Bát Xát (Lào Cai) vào đầu tháng 9/2014 làm 14 người chết, 35 người bị thương. Chiếc xe khách của nhà xe Sao Việt chỉ được cấp phép chạy Mỹ Đình-Lào Cai, nhưng đã chở khách lên thẳng Sa Pa. Chiếc xe này có lắp đặt thiết bị GPS, nhưng chỉ khi vụ tai nạn thảm khốc xảy ra, cơ quan chức năng mới biết xe chạy sai lộ trình.

Cần xem lại công tác quản lý

Ông Nguyễn Văn Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho biết trước khi Bộ GTVT có quy định bắt buộc, nhiều DN vận tải đã tự lắp thiết bị GPS để quản lý tài sản, lái xe.

Việc lắp đặt thiết bị GPS là cần thiết và mang lại hiệu quả đối với các DN lớn, nhưng với quy mô kinh doanh vận tải chủ yếu còn là HTX, xe của xã viên góp vốn như hiện nay thì phần nhiều vẫn mang tính đối phó.

“Qua một thời gian lắp đặt trên gần 50.000 xe khách cho thấy, thiết bị thực sự chưa mang lại tác dụng như mong muốn. Cơ quan chức năng cũng chưa có sự đánh giá, thẩm định về độ chính xác của dữ liệu thông tin truyền về”, ông Nguyễn Văn Thanh nhận định.

Còn ông Nguyễn Hoàng Linh, Phó Giám đốc sở GTVT Hà Nội cho biết thời gian tới số lượng phương tiện nằm trong diện phải lắp đặt "hộp đen" trên địa bàn Hà Nội là rất lớn. Việc bắt buộc các đơn vị kinh doanh vận tải khách và hàng hóa bằng xe ô tô phải lắp đặt thiết bị GPS là cần thiết. Tuy nhiên, do hạ tầng thông tin chưa tốt, còn thiếu, nên phải vừa làm vừa điều chỉnh cho phù hợp.

“Dù đã có chế tài xử phạt về hành vi vi phạm giao thông qua GPS, nhưng chưa chặt chẽ, nên chưa có tính răn đe đối với người vi phạm”, ông Nguyễn Hoàng Linh cho hay.

Dưới góc độ đơn vị kinh doanh vận tải, ông Nguyễn Quốc Mạnh, Giám đốc Công ty Vận tải ô tô Điện Biên thấy rằng: “Thiết bị GPS đã bộc lộ nhiều bất cập như thông tin thiếu chính xác, thiết bị trục trặc, độ tin cậy chưa cao… Bản thân DN cũng thấy như vậy, nhưng không phản ánh. Chuyện ngắt GPS khi xe đang lưu thông xảy ra thường xuyên như cơm bữa, nên thực chất chưa phát huy hiệu quả”.

Mặc dù Nghị định 171 đã quy định xử lý vi phạm giao thông qua GPS, nhưng việc xử lý lại chưa đủ căn cứ để DN và lái xe "tâm phục, khẩu phục".

Tới đây, số xe ô tô phải lắp đặt thiết bị GPS sẽ tăng lên hàng vạn chiếc, gây áp lực đầu tư không nhỏ lên các DN vận tải, vì trung bình, lắp đặt 1 thiết bị GPS từ 3-5 triệu đồng, ngoài ra còn chi phí bộ máy giám sát, duy trì hoạt động của thiết bị…

Tại cuộc họp cuối tháng 3/2015, Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng cũng cho rằng cần xem xét lại việc quản lý nhà nước qua thiết bị GPS, vì nếu lái xe vi phạm mà 1 tháng sau mới nhận được thông báo và xử phạt thì không có tác dụng nhiều, thậm chí nảy sinh phản ứng.

Phan Trang