GS Nguyễn Minh Thuyết: Học sinh học ít môn, ít thời gian hơn!

Ảnh minh họa

GS Nguyễn Minh Thuyết cho biết bên cạnh những đánh giá tích cực, Ban Phát triển Chương trình tổng thể đã nhận được nhiều ý kiến trao đổi, đóng góp về căn cứ xác định các phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi của học sinh; một số phẩm chất, năng lực cụ thể; số lượng môn học và hoạt động giáo dục (HĐGD); tên các môn học và HĐGD; thời lượng học tập; tiến độ triển khai Chương trình.

Ban Phát triển Chương trình tổng thể đã có báo cáo, giải trình bước đầu đối với các góp ý cụ thể.

Yêu cầu về các phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi của học sinh được đặt ra trong các văn kiện của Đảng và Nhà nước về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông (GDPT). Trong giáo dục cũng như trong đời sống, phẩm chất được đánh giá bằng hành vi, còn năng lực được đánh giá bằng hiệu quả của hành động.

Về đề nghị bổ sung một số phẩm chất, năng lực cụ thể như tư duy phản biện, tư duy logic, quản lý tài chính cá nhân vào những năng lực cốt lõi cần hình thành, phát triển cho học sinh. GS Thuyết cho rằng các năng lực trên đã được quan tâm đúng mức trong dự thảo Chương trình tổng thể.

Ví dụ, tư duy phản biện là nội dung quan trọng, xuyên suốt của năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Một trong những biểu hiện của tư duy phản biện ở học sinh các cấp học được dự thảo Chương trình tổng thể chỉ ra là: “nêu được thắc mắc về sự vật, hiện tượng; không e ngại nêu ý kiến cá nhân trước các thông tin khác nhau về sự vật, hiện tượng” (học sinh tiểu học); “quan tâm tới các chứng cứ khi nhìn nhận, đánh giá sự vật, hiện tượng; đánh giá vấn đề, tình huống dưới những góc nhìn khác nhau”,...

Về số lượng môn học, ông Thuyết nhấn mạnh, Chương trình tổng thể mới chỉ là bộ khung của chương trình GDPT. Để đánh giá mức độ nặng nhẹ của Chương trình, cần phải có Chương trình cụ thể của các môn học.

Ví dụ, ở giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (THPT), theo Chương trình mới, lớp 10 có 13 môn học và 2 hoạt động giáo dục; lớp 11 và lớp 12 có 9 môn học và hoạt động giáo dục. Còn theo chương trình hiện hành có 13 môn học và 4 hoạt động giáo dục ở tất cả các lớp.

Nhưng khi triển khai Chương trình mới, trong các môn học và hoạt động giáo dục, môn Giáo dục thể chất được tổ chức dưới hình thức các câu lạc bộ thể thao tự chọn; Hoạt động trải nghiệm sáng tạo, môn Giáo dục quốc phòng và an ninh chủ yếu là thực hành, luyện tập. Thực chất, chỉ có 6 môn có lý thuyết và thực hành là Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ và 3 môn định hướng nghề nghiệp tự chọn.

Về thời lượng học tập, theo số liệu của OECD, trong độ tuổi từ 7 đến 15, tương đương từ lớp 1 đến lớp 9, trung bình mỗi học sinh học 7.390 giờ (60 phút/giờ). Còn theo Dự thảo Chương trình tổng thể của Việt Nam, từ lớp 1 đến lớp 9, mỗi học sinh học nhiều nhất 6.957 giờ, kể cả thời gian tự học dành cho học sinh tiểu học và thời gian học các môn tự chọn.

Tóm lại, Chương trình mới đã giảm số môn học, thời lượng học so với Chương trình hiện hành và còn thấp hơn Chương trình các nước.

Về tên một số môn học mới, thực chất, hầu hết các môn học trong Chương trình tổng thể đều được phát triển trên cơ sở những môn đã có trong chương trình hiện hành. Ví dụ, từ lớp 1 đến lớp 3 có môn Cuộc sống quanh ta, được xây dựng trên cơ sở môn Tự nhiên và Xã hội trong chương trình hiện hành. Chương trình nhiều nước cũng có môn học này với tên gọi tương tự...

Về tiến độ thực hiện Chương trình, những lo lắng về khả năng tập huấn, bồi dưỡng giáo viên và chuẩn bị cơ sở vật chất để triển khai Chương trình mới từ đầu năm học 2018-2019 là rất có cơ sở. Tiếp thu ý kiến của các chuyên gia và nhân dân, Ban Phát triển Chương trình kiến nghị Bộ GD&ĐT triển khai Chương trình mới theo từng bước.

Cụ thể, trong năm học 2018-2019, cho triển khai đại trà Chương trình mới ở lớp 1; thực nghiệm ở lớp 2, lớp 6 và lớp 10. Trong năm học tiếp theo, triển khai đại trà ở lớp 2 và lớp 6, dạy thực nghiệm lớp 3, lớp 7 và lớp 10. Năm thứ ba, triển khai đại trà ở lớp 3, lớp 7, lớp 10...

Đến năm học 202-2023, Chương trình mới sẽ được dạy ở tất cả các lớp theo đúng thời hạn Nghị quyết 88 của Quốc hội đề ra. Như vậy, các địa phương sẽ có đủ thời gian để chuẩn bị giáo viên, trang thiết bị dạy học và cơ sở vật chất để từng bước đáp ứng được yêu cầu của Chương trình mới.