Đối thoại về tài chính cho ĐH tự chủ

GS.TS Nguyễn Đông Phong, Hiệu trưởng ĐH Kinh tế TPHCM kiến nghị các trường ĐH tự chủ được hỗ trợ tiếp cận các nguồn vốn ODA, vốn vay ưu đãi. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Nhìn lại 1 năm triển khai Nghị quyết 77/NQ-CP ngày 24/10/2014 của Chính phủ về thí điểm tự chủ ĐH, Bộ GD&ĐT cho biết, cơ chế tự chủ tài chính cho phép các trường ĐH thu học phí cao hơn so với mức quy định chung đã tạo điều kiện cho các trường tăng thêm nguồn thu để đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị học tập và nghiên cứu khoa học, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.

Thực tế triển khai Nghị quyết 77

Các trường đã quy định mức thu học phí cụ thể đối với từng ngành, nghề, chương trình và chất lượng đào tạo, bảo đảm mức học phí bình quân của các chương trình tối đa bằng mức trần học phí bình quân đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Ngoài học phí, các trường đã có quy định cụ thể, công khai những khoản thu sự nghiệp theo nguyên tắc bù đắp chi phí và tích lũy hợp lý để tăng nguồn thu phục vụ các hoạt động hỗ trợ công tác đào tạo. Nguồn thu sự nghiệp chủ yếu từ ôn thi tuyển sinh các trình độ đào tạo lại, bồi dưỡng ngoại ngữ, tin học, khai thác cơ sở vật chất...

Ngoài tiền lương ngạch, bậc theo quy định, các trường quyết định thu nhập tăng thêm của người lao động từ nguồn chênh lệch thu chi sau khi đã trích lập các quỹ theo quy định và được công khai tại quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị.

Trong năm đầu thực hiện thí điểm, một số trường đã từng bước cải thiện thu nhập tăng thêm cho người lao động hằng tháng thêm từ 0,15-1 lần.

Các trường đã thực hiện trích tối thiểu 8% nguồn thu học phí để lập quỹ hỗ trợ sinh viên. Đồng thời bổ sung từ các nguồn thu lãi học phí gửi ngân hàng, thu sự nghiệp, tài trợ... để cấp học bổng, miễm giảm, bù phần chênh lệch học phí cho sinh viên nghèo, sinh viên thuộc đối tượng chính sách...

Nhiều trường đã chủ động sử dụng nguồn vốn tự có, bước đầu huy động từ các nguồn vốn khác để duy tu, cải tạo xây dựng cơ sở vật chất và mua sắm thiết bị phục vụ đào tạo.

Chẳng hạn ĐH Kinh tế TPHCM đã thực hiện dự án cải tạo hiện đại hóa thư viện phục vụ nghiên cứu khoa học và học tập trị giá 20 tỉ đồng; ĐH Tôn Đức Thắng triển khai xây dựng Thư viện và Trung tâm giáo dục quốc tế với tổng mức đầu tư 210 tỉ đồng và Nhà điều hành trung tâm tại cơ sở Bảo Lộc trị giá 33 tỉ đồng.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện ĐH tự chủ còn lúng túng, khó khăn trong cách hiểu và vận dụng quy định về định mức đầu tư, nghiên cứu khoa học, ưu đãi thuế...

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Hữu Chí trực tiếp giải đáp nhiều kiến nghị của các trường ĐH tự chủ về quy định tài chính. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Tạo thuận lợi tối đa cho ĐH tự chủ

Lắng nghe đại diện từng trường nêu các vấn đề liên quan đến cơ chế tài chính, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam yêu cầu các bộ, ngành liên quan đề xuất giải pháp tháo gỡ ngay.

ĐH Kinh tế quốc dân, ĐH Hà Nội cho rằng cần quy định thông thoáng hơn về định mức, cơ chế tài chính dành cho hoạt động nghiên cứu khoa học.

“Nhà nước khuyến khích và tiến tới bắt buộc mọi ĐH công lập phải tự chủ nhưng không có nghĩa ngân sách không đầu tư cho giáo dục ĐH mà là thay đổi phương thức đầu tư. Ví dụ, trước đây ngân sách cấp theo định mức, chỉ tiêu thì nay các trường ĐH được đặt hàng đào tạo nhân lực cho các ngành nghề, vùng miền hay thực hiện những nhiệm vụ nghiên cứu khoa học cụ thể”. Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam

Giải đáp kiến nghị của 2 trường, Bộ Tài chính và Bộ KH&CN cho biết đã ban hành 2 thông tư liên tịch để điều chỉnh lại toàn bộ các vấn đề liên quan đến định mức cũng như quy trình, thủ tục thực hiện khoán chi từng phần hoặc toàn bộ với các chuyên đề, đề tài nghiên cứu khoa học.

Trả lời câu hỏi của Phó Thủ tướng về vướng mắc trong thực hiện các định mức chi đối với hoạt động nghiên cứu khoa học tại ĐHQG Hà Nội, ĐHQG TPHCM, Phó Giám đốc ĐHQG TPHCM Huỳnh Thành Đạt cho rằng các cơ chế tài chính mới đối với hoạt động nghiên cứu khoa học đã đáp ứng được mong đợi của các nhà nghiên cứu.

Trường ĐH Mở TPHCM kiến nghị cần có chính sách miễn thuế thu nhập DN đối với nguồn thu lãi từ tiền gửi ngân hàng được sử dụng để lập quỹ hỗ trợ sinh viên, đồng thời, đề nghị ngân sách nhà nước đầu tư cho phát triển hoạt động khoa học công nghệ và đào tạo chuyên gia được hỗ trợ tiếp cận các nguồn vốn ODA cho đầu tư phát triển.

Đại diện Bộ Tài chính cho biết vấn đề này vừa phát sinh khi thực hiện Nghị quyết 77, theo đó khi thu học phí các trường không phải gửi tiền vào Kho bạc Nhà nước mà được phép gửi ngân hàng.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Hữu Chí cho biết Luật Thuế thu nhập hiện hành có quy định mở đối với những khoản chi hợp lý hỗ trợ đào tạo thì được tính khoản thu trước thuế. Vì vậy, nếu các trường chứng minh đúng các khoản chi dành cho hỗ trợ đào tạo thì sẽ được miễn thuế.

Sau khi nghe giải thích, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh quan điểm của Chính phủ cho các trường tự chủ không phải để thu ngân sách và Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Tài chính khẩn trương ban hành văn bản hướng dẫn để hoàn lại các khoản thu phải nộp thuế cho các trường ĐH theo đúng quy định của luật.

Khẳng định các trường vẫn có cơ hội tiếp cận các nguồn ODA, vốn vay ưu đãi khác, song Phó Thủ tướng lưu ý trên tinh thần tự chủ, các trường cần nỗ lực, cố gắng tự tìm kiếm các nguồn vốn xã hội hóa khác thay vì trông vào hỗ trợ từ nguồn ngân sách Nhà nước như khi chưa tự chủ.

Từ kiến nghị xem xét việc quản lý quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp như nguồn vốn Nhà nước ngoài ngân sách, không phải báo cáo cơ quan chủ quản của ĐH Tài chính-Marketing, Phó Thủ tướng cho rằng: Các trường không thể mang tài sản ra thế chấp ngân hàng đề vay vốn vì tài sản của các trường ĐH vẫn là tài sản công và được quản lý bởi các cơ quan chức năng. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cần có hướng dẫn cụ thể về giao vốn, tài sản cho các trường được phép sử dụng giống như DN Nhà nước để chủ động trong đầu tư phát triển nhằm nâng cao chất lượng đào tạo.

“Nhà nước khuyến khích và tiến tới bắt buộc mọi ĐH công lập phải tự chủ nhưng không có nghĩa ngân sách không đầu tư cho giáo dục ĐH mà là thay đổi phương thức đầu tư. Ví dụ, trước đây ngân sách cấp theo định mức, chỉ tiêu thì nay các trường ĐH được đặt hàng đào tạo nhân lực cho các ngành nghề, vùng miền hay thực hiện những nhiệm vụ nghiên cứu khoa học cụ thể”, Phó Thủ tướng nói.

Đình Nam