Nâng tầm chất lượng thông tin cảnh báo, dự báo thiên tai

Phủ sóng thông tin dự báo thời tiết đến từng xã

Có thể dự báo bão trước 72 giờ

Mỗi khi có thiên tai xảy ra, các bản tin dự báo, cảnh báo từ Tổng cục Khí tượng Thủy văn là nguồn tin chính thống, quan trọng hàng đầu trong triển khai công tác phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn các cấp.

Với việc ứng dụng hệ thống mô hình dự báo thời tiết số trị, các đơn vị dự báo nghiệp vụ trực thuộc Tổng cục đã tiến hành dự báo tới các địa điểm cụ thể như thị trấn, thị xã, thành phố; phát hành bản tin dự báo khí tượng thủy văn (KTTV) đa dạng hơn, thông tin dự báo chi tiết hơn.

Chất lượng thông tin dự báo, cảnh báo các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như bão, áp thấp nhiệt đới, mưa lớn, không khí lạnh từng bước được nâng cao. Trung tâm cũng tăng cường các bản tin dự báo khí tượng thủy văn biển, đặc biệt là thời tiết biển khu vực quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa, góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo của đất nước và phục vụ hiệu quả việc phát triển kinh tế biển.

Nhờ sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, Nhà nước, Chính phủ và Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có sự quan tâm đầu tư hạ tầng kỹ thuật cho quan trắc, truyền số liệu mà lĩnh vực dự báo KTTV đã có những bước tiến đáng kể.

Trong dự báo bão, quỹ đạo và tốc độ di chuyển của bão từ dự báo trong thời gian ngắn 12 - 24 giờ trước đây đã nâng lên 72 giờ hiện nay. Thậm chí đối với những cơn bão có quỹ đạo ổn định, thời hạn dự báo đã được nâng lên đến 5 ngày.

Nội dung của bản tin dự báo bão cũng dần được thay đổi để phù hợp với thực tế. Mỗi thời hạn dự báo (24, 48 và 72 giờ) đều nêu rõ vị trí, cường độ, tốc độ và hướng di chuyển tiếp theo, phạm vi bán kính gió mạnh cấp 6 và cấp 10 (là bán kính gió mạnh nguy hiểm và đặc biệt nguy hiểm). Hiện nay, cường độ gió giật mạnh trong bão, áp thấp nhiệt đời (ATNĐ) cũng được dự báo cụ thể và chi tiết hóa đến các vùng biển, quần đảo, hải đảo, ven biển.

Dự báo, cảnh báo mưa lớn đã thực hiện trước 2-3 ngày với độ tin cậy khoảng 75%. Riêng mưa lớn cục bộ hoặc mưa lớn trong cơn dông mới chỉ cảnh báo được trước từ 30 phút đến 2-3 giờ; bước đầu dự báo định lượng mưa đến các tỉnh trước 6 - 12 giờ. Dự báo, cảnh báo rét đậm, rét hại gây ra bởi không khí lạnh có thể trước 5 – 7 ngày với độ tin cậy 80%.

Với các đợt nắng nóng diện rộng, dự báo sẽ trước từ 2-3 ngày với độ tin cậy 70%, thời điểm kết thúc các đợt nắng nóng diện rộng chính xác từ 80-90%.

Riêng các loại hình thiên tai có thời gian xảy ra ngắn như lốc, sét, mưa đá… chỉ có thể cảnh báo khả năng xuất hiện trên vùng rộng, khu vực chi tiết chỉ cảnh báo trước được từ 30 phút đến 1 giờ, nhưng cũng chỉ thực hiện được ở khu vực có phủ ra đa thời tiết.

Đối với dự báo, cảnh báo thủy văn, Trung tâm có thể dự báo, cảnh báo lũ trên các sông khu vực miền Trung, Tây Nguyên trước 24-48 giờ, khu vực Bắc Bộ trước 3-5 ngày đạt từ 70-85%. Lũ quét, sạt lở đất, đá đã cảnh báo trước 6 – 12h và chi tiết đến cấp quận huyện vùng núi.

Phủ sóng thông tin dự báo thời tiết đến từng xã

Hiện nay, bản tin dự báo thời tiết của Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia được thể hiện chi tiết cho từng thành phố, thị xã trên cả nước. Trung tâm đã thực hiện dự báo thời tiết và các hiện tượng khí tượng nguy hiểm chi tiết cho 653 địa điểm là các huyện lỵ; dự báo thuỷ văn cho 298 địa điểm thuộc các sông trên toàn quốc và dự báo hải văn chi tiết cho các vùng biển, huyện đảo thuộc các tỉnh ven biển.

Để đưa thông tin dự báo, cảnh báo tiếp cận đến người dân tốt hơn, Tổng cục Khí tượng thủy văn đã tiến hành cải tiến cả về hình thức và nội dung các bản tin dự báo, cảnh báo theo hướng rõ hơn, chi tiết hơn về ảnh hưởng của bão, mưa, lũ. Bản đồ dự báo bão được trình bày đơn giản, dễ tham khảo hơn; đã nhận định rõ hơn về diễn biến mưa, vùng và thời gian có gió mạnh, sóng lớn, khu vực các huyện miền núi có nguy cơ lũ quét, sạt lở đất cao; các bản tin dự báo bão, lũ được phát sớm hơn từ 30 phút đến 1 giờ so với trước đây và chuyển ngay đến các Đài KTTV khu vực, Đài KTTV tỉnh để kịp thời phục vụ địa phương.

Bên cạnh đó, Tổng cục cũng tăng cường trao đổi thông tin giữa các đơn vị dự báo KTTV và các Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai - tìm kiếm cứu nạn (PCTT-TKCN) tại địa phương nhằm đưa thông tin kịp thời, nâng cao năng lực ứng phó với thiên tai các cấp chính quyền (cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã) và nhân dân.

Các bản tin dự báo từ Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia sau khi được ban hành, các Đài KTTV khu vực và Đài KTTV tỉnh chi tiết hóa các bản tin cho khu vực quản lý, đồng thời chuyển các bản tin tới các trạm quan trắc KTTV để truyền phát, cung cấp thông tin cho các địa phương tới cấp xã.

Các bản tin dự báo KTTV cũng được đăng tải trên website của các đơn vị trực thuộc Tổng cục và Trang thông tin điện tử của Tổng cục KTTV, đồng thời gửi tới các cơ quan thông tấn báo chí, các phương tiện thông tin đại chúng để phục vụ nhân dân.

Trong 5 năm trở lại đây, Tổng cục đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo chí, trong việc phổ biến kiến thức KTTV, các hoạt động, các công trình nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế song phương về lĩnh vực KTTV cũng như các dự báo, cảnh báo thời tiết khí tượng thủy văn trên các phương tiện thông tin đại chúng; trước hoặc sau khi có hiện tượng thời tiết nguy hiểm đều tổ chức các cuộc họp, trao đổi và cung cấp thông tin cho các phóng viên.

Trước tình hình mưa lũ diễn biến bất thường trong vài năm trở lại đây, Tổng cục đã sử dụng mạng xã hội để thông tin về những diễn biến bất thường cần đề phòng mưa, lũ ở các vùng núi; tổ chức cho một số phóng viên báo chí đi đến một số khu vực thường xuyên xảy ra lũ quét như tại Lai Châu, Sơn La… Tại địa phương, một số Đài KTTV tỉnh trong vùng mưa lũ đã thường xuyên có những trao đổi với Báo và Đài PTTH tỉnh để chủ động tuyên truyền đến bà con vùng mưa lũ, góp phần nâng cao hiệu quả phòng chống thiên tai.

Đưa giáo dục phòng, chống thiên tai vào trường học

Về công tác phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương trong thông tin, tuyên truyền và phòng chống thiên tai, đặc biệt là các loại hình lũ, lũ quét, sạt lở đất, Tổng cục Khí tượng thủy văn chủ trương tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền về công tác KTTV, trao đổi các thông tin giữa các đơn vị dự báo KTTV, đặc biệt là các Đài KTTV tỉnh, Đài KTV khu vực và các trạm quan trắc KTTV với các Ban Chỉ huy PCTT-TKCN tại địa phương nhằm nâng cao năng lực ứng phó với thiên tai như bão, lũ, lũ quét của các cấp chính quyền và nhân dân. Đặc biệt, chú trọng tới vấn đề định hướng các thông tin truyền thông, các thông tin báo chí trước và sau khi thiên tai diễn ra.

Đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, phối hợp với các tổ chức như Hội chữ thập đỏ, Hội nông dân Việt Nam, Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam nhằm kết nối, tạo các kênh thông tin, phát huy vai trò của các tổ chức trong công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng, chủ động trong tiếp nhận, chuyển tải thông tin về KTTV phục vụ phòng, chống thiên tai, nhất là các vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Đưa giáo dục về Phòng chống thiên tai vào hệ thống trường học, phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xây dựng và ban hành các tài liệu lồng ghép nội dung phòng chống thiên tai trong trường học; tổ chức các sự kiện, chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức cho đối tượng trẻ em.

Thêm vào đó, chú trọng tuyên truyền tới các cấp lãnh đạo ở Trung ương và chính quyền địa phương về khả năng của khoa học dự báo KTTV, những điểm bất khả kháng hiện nay (độ tin cậy, về sai số cho phép trong dự báo) để những kết quả dự báo của chúng ta được nhìn nhận, đánh giá khách quan hơn và có các phương án sử dụng hợp lý thông tin KTTV trong công tác phòng, chống thiên tai.

Chú trọng sự phối hợp từ Trung ương tới địa phương trong kết hợp giữa dự báo, cảnh báo với công tác phòng chống lũ quét, sạt lở đất; nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các Bộ, ngành, địa phương liên quan trong việc thống kê, thu thập thông tin nền nhằm tăng cường đầu vào cho công tác dự báo, cảnh báo lũ quét, sạt lở đất.

Cụ thể như với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong cung cấp thông tin chi tiết về lớp phủ, biến động rừng, khai thác lưu vực; với Bộ Giao thông vận tải đối với thông tin chi tiết về giao thông, cầu, đường, với UBND các tỉnh đối với thông tin chi tiết về kinh tế, xã hội, dân sinh, phân bố dân cư; với Bộ Thông tin và Truyền thông để gửi thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất, dông, sét, mưa đá đến người dân (qua hệ thống điện thoại di động).

Một vấn đề cũng cần được chú trọng, đó là tăng cường năng lực, đào tạo, tập huấn, truyền thông cho lực lượng phòng chống thiên tai ở các cấp chính quyền địa phương, cộng đồng dân cư -  những người dân trực tiếp sinh sống và hoạt động trên địa bàn thôn, xóm, khu vực có nguy cơ cao về lũ quét, sạt lở đất do những hiện tượng nguy hiểm này thường xảy ra ở những quy mô rất hẹp, những biểu hiện cảnh báo trước nguy cơ xảy ra chỉ có thể phát hiện được trực tiếp tại chỗ.

Trung Thủy