2 thập kỷ chuẩn bị cho dự án nhà máy điện hạt nhân đầu tiên

Một nhà máy điện hạt nhân được IAEA hỗ trợ kỹ thuật. Ảnh: IAEA

Dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận sẽ được Quốc hội khóa XII xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 6. Qua thảo luận ban đầu, vấn đề được các ĐBQH quan tâm nhất đối với dự án này là đảm bảo an toàn trong quá trình vận hành nhà máy và đào tạo nguồn nhân lực.

Theo GS.TSKH Đặng Vũ Minh, nguyên Chủ tịch Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam, hiện là Chủ nhiệm UBKH&CN của Quốc hội, con người là một trong bốn yếu tố đảm bảo an toàn cho nhà máy điện hạt nhân.

GS cho rằng, ngay từ bây giờ, chúng ta đã phải đưa người ra nước ngoài đào tạo để đến năm 2015 trở về, trực tiếp bắt tay vào quá trình xây dựng, lắp đặt thiết bị.

Hiện nay, theo thống kê, nguồn nhân lực hạt nhân vốn có của Việt Nam bao gồm các cán bộ tại Viện Năng lượng nguyên tử (khoảng 750 người), Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt (khoảng 200 người, trong đó có 10 tiến sĩ đã làm việc ở nước ngoài hoặc với các chuyên gia nước ngoài khá lâu), Cục An toàn bức xạ và hạt nhân (trên 40 người).

Ngoài ra, việc tạo nguồn nhân lực kế cận cho điện hạt nhân cũng được gấp rút chuẩn bị. Theo ông Phan Minh Tuấn, Trưởng Ban Chuẩn bị đầu tư dự án điện hạt nhân và năng lượng tái tạo của EVN cho biết, ngay từ năm 2005, EVN đã bắt đầu gửi sinh viên tài năng sang Liên bang Nga, Cộng hòa Pháp… đào tạo trình độ đại học và cao học để chuẩn bị nguồn nhân lực cho dự án.

Hiện một số nghiên cứu sinh đã hoàn thành chương trình tiến sỹ tại LB Nga, Thụy Điển. Năm 2008, Ban Chuẩn bị cũng đã cử 2 cán bộ đi học Cao học tại Đại học Griggs (Mỹ).

Và cho tới nay, tin từ EVN cho hay tập đoàn đã đào tạo được 160 lượt cán bộ và 25 sinh viên theo học về điện hạt nhân ở nước ngoài và sẽ tiếp tục cấp học bổng du học về điện hạt nhân cho các sinh viên xuất sắc.

Tại Hội thảo quốc tế về phát triển điện hạt nhân hồi cuối tháng 10/2008, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử VN Vương Hữu Tấn cũng cho biết, Viện cùng EVN và 5 trường ĐH đã và đang tham gia đào tạo cán bộ ngành ứng dụng năng lượng nguyên tử và ĐHN, có sự hỗ trợ kinh nghiệm của Cơ quan Năng lượng nguyên tử Quốc tế (IAEA) và các nước có ngành công nghiệp ĐHN phát triển như Nhật, Pháp, Hàn Quốc.

Ngoài ra, chương trình đào tạo phát triển nguồn nhân lực cho thực hiện dự án (quản lý, xây dựng, lắp đặt, vận hành, bảo dưỡng...) cũng được EVN hoàn thành việc xây dựng từ cuối năm 2006.

Phía Bộ Giáo dục và Đào tạo mới đây cũng đã lấy ý kiến đóng góp lần 3 cho dự thảo chương trình đào tạo nhân lực điện hạt nhân.

Tuy nhiên, theo Giáo sư Cao Chi (Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam) khi trả lời báo giới, chúng ta vẫn còn rất nhiều việc phải làm trong quá trình xây dựng nhân lực cho nhà máy điện hạt nhân.

“Một trong những việc cần làm ngay là có một Ban chỉ đạo về đào tạo nhân lực cho ĐHN mang tầm quốc gia để có thể điều phối, huy động nguồn lực của đất nước cho chương trình này. Nếu các cơ quan riêng lẻ thực hiện thì hiệu quả sẽ không cao", GS nói.

Trên thực tế, không phải cho đến khi dự án điện hạt nhân Ninh Thuận được khởi động thì công tác nghiên cứu, tìm hiểu về các ứng dụng công nghệ hạt nhân mới được triển khai. Từ những năm 90 của thế kỷ trước, Viện Năng lượng (khi đó vẫn trực thuộc EVN) đã tiến hành nghiên cứu về Tổng quan phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam – Đề tài do Bộ Công nghiệp khi đó chủ trì.

"Hiện, cán bộ kỹ thuật của Việt Nam đã vận hành an toàn những công trình lớn như Nhà máy thủy điện Hòa Bình, Nhà máy khí - điện - đạm Cà Mau...", GS Đặng Vũ Minh đánh giá. "Tôi tin rằng, với những kinh nghiệm đã được tích lũy và sự chuẩn bị đầy đủ về mọi mặt trong thời gian tới, chúng ta có thể vận hành an toàn nhà máy điện hạt nhân", GS nói.

Hà Lực