Biến kết quả nghiên cứu thành tài sản hữu hình

Các kết quả nghiên cứu từ các trường, viện cần được bảo hộ SHTT để trở thành tài sản hữu hình thông qua các hoạt động thương mại hóa. Ảnh minh họa

Đây là vấn đề được đặt ra tại hội thảo “Xây dựng chính sách sở hữu trí tuệ cho các trường đại học và viện nghiên cứu” do Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) phối hợp với Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức ngày 27/11.

Có thể thấy, trong các năm qua, các trường đại học và viện nghiên cứu của Việt Nam đã tích lũy được năng lực, đóng góp nhiều cho sự phát triển KH&CN của Việt Nam, các công bố quốc tế, đặc biệt các bài báo trên tạp chí ISI cũng đã tăng nhanh. Tuy nhiên, có một “điểm yếu” của viện nghiên cứu, trường đại học Việt Nam là gần như chưa cụ thể hóa các kết quả, chưa biến các kết quả thành tài sản. Hiện trạng này thể hiện thông qua số lượng đăng ký sáng chế hàng năm ở Cục Sở hữu trí tuệ (SHTT) chỉ 200-300 đơn đăng ký sáng chế của người Việt Nam chủ yếu ở khu vực tư nhân và các chủ thể khác.

Một vấn đề đặt ra là các kết quả nghiên cứu của trường đại học, viện nghiên cứu được cộng đồng khoa học trong nước và quốc tế thừa nhận, thậm chí nhiều kết quả góp phần phát triển KT-XH, nhưng kết quả hữu hình lại hạn chế. Có một thực tế, các các kết quả nghiên cứu chưa được bảo hộ để biến thành các tài sản trí tuệ có giá trị, thành tiền thông qua thương mại hóa.

Kết nối với với chuỗi hội thảo năm 2017, hội thảo lần này có mời các chuyên gia WIPO sang giới thiệu việc xây dựng chính sách SHTT cho các trường, viện nghiên cứu trong bối cảnh các viện, trường còn khá “lúng túng”, chưa xác định được định hướng xây dựng chiến lược SHTT cho riêng mình, chưa hiểu rõ kết quả nào nên đăng ký SHTT, nên biến thành tài sản hữu hình…, qua đó giúp cho các viện, trường sẽ định hình được một chính sách phù hợp nhất với điều kiện của đơn vị mình và đảm bảo sự hài hòa lợi ích giữa các bên, khuyến khích các hoạt động chuyển giao công nghệ và thương mại hóa tài sản trí tuệ.

Bên cạnh đó, Bộ KH&CN cũng sẽ triển khai xây dựng các trung tâm đổi mới sáng tạo (ĐMST) tại Việt Nam, phối hợp với một số tập đoàn đa quốc gia trên thế giới xây dựng mô hình kết nối giữa trường đại học, viện nghiên cứu và các doanh nghiệp để hình thành nên mạng lưới ĐMST, từ đó giúp cho các nhà nghiên cứu ở các trường đại học, viện nghiên cứu Việt Nam tham gia xây dựng mạng lưới SHTT.

Theo Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy, thời gian tới Bộ sẽ tiếp tục tập trung nguồn lực để Mạng lưới trung tâm SHTT và chuyển giao công nghệ trong các viện nghiên cứu, trường đại học vận hành ổn định, giúp cho các trường đại học,viện nghiên cứu tăng cường năng lực nội tại trong việc xác lập quyền SHTT và chuyển giao công nghệ

Cho đến thời điểm này, Bộ KH&CN đã kết nối được mạng lưới gồm 30 trung tâm SHTT và chuyển giao công nghệ (TISC) trong các trường đại học/viện nghiên cứu. Trong số 30 thành viên này, có 20 viện nghiên cứu/trường đại học đăng ký tham gia Dự án “Khởi tạo môi trường sở hữu trí tuệ” do WIPO hỗ trợ. Sau lần phỏng vấn thứ nhất, WIPO đã sơ bộ chọn 12 đơn vị tham gia Dự án. Sau cuộc họp tham vấn lần này, WIPO sẽ chính thức ký kết và triển khai các hoạt động của Dự án Khởi tạo môi trường SHTT.

Trong giai đoạn tới, Bộ KH&CN cũng sẽ tập trung nguồn lực để mạng lưới trung tâm SHTT và chuyển giao công nghệ trong các viện nghiên cứu, trường đại học vận hành ổn định, giúp cho các trường đại học,viện nghiên cứu tăng cường năng lực nội tại trong việc xác lập quyền SHTT và chuyển giao công nghệ, đặc biệt là chú trọng vào việc tăng số lượng sáng chế của Việt Nam cũng như thúc đẩy các hoạt động chuyển giao công nghệ, thương mại hóa tài sản trí tuệ. Sự gia tăng số lượng sáng chế của người Việt Nam và tăng cường hoạt động chuyển giao công nghệ sẽ giúp gia tăng thành quả sáng tạo và chỉ số lan tỏa tri thức.

Ông Richard S. Cahoon, Chủ tịch, BioProperty Strategy Group Inc cho rằng, dự án khởi tạo này phải được đặt vào tay những “thợ xây” có năng lực. Bởi không thể xây dựng một cấu trúc trên nền móng yếu kém. Một ý tưởng sáng tạo, tạo ra một hệ thống sáng tạo, một sản phẩm dịch vụ, một công ty về ĐMST phải dựa trên nền móng vững chắc về chính sách và SHTT.

Cũng theo bà Lien Verbauwhede Koglin, Cố vấn Phòng hỗ trợ khởi nghiệp và doanh nghiệp nhỏ và vừa của WIPO, trong bối cảnh mới, cần hướng sự tập trung toàn cầu kết nối viện, trường thúc đẩy, chia sẻ kiến thức thực tiễn, rời khỏi phòng thí nghiệm đi đến thực tế, chọn tình huống thực tế để nghiên cứu.

Lấy dẫn chứng về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu Việt nam đứng thứ 45/126 quốc gia và nền kinh tế, số 2 trong các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp. Bà LienVerbauwhede Koglin cho rằng, thực tế vẫn còn nhiều rào cản để sức sáng tạo, chính sách của Chính phủ chưa thể giải quyết được hết hết. Chính vì vậy, rất cần sự kết nối từ xã hội- doanh nghiệp- dân sự- Chính phủ.

Tại hội thảo, các chuyên gia đã trình bày các nội dung chính như: bối cảnh chung về SHTT và chuyển giao công nghệ trong các trường đại học, viện nghiên cứu; chính sách của cơ quan SHTT; các điều kiện tiên quyết cần thiết cho chuyển giao, bí quyết thành công và thương mại hóa tài sản trí tuệ; các yếu tố quan trọng của nền tảng chính sách SHTT; chuyển giao công nghệ dựa trên SHTT: quản trị, quản lý, hoạt động và tài trợ; cơ chế thực thi chính sách  SHTT; khuyến khích cho nhà nghiên cứu và nhân viên tổ chức quản lý SHTT; hướng đi của dự án Khởi tạo môi trường sở hữu trí tuệ tại Việt Nam.

Bên lề Hội thảo, ngày 29-30/11 tại Hà Nội và ngày 3-4/12 tại TPHCM, WIPO sẽ tổ chức cuộc họp tham vấn lần 2 với các đơn vị được lựa chọn tham gia Dự án “Khởi tạo môi trường sở hữu trí tuệ”. Các đơn vị được lựa chọn tham gia Dự án sẽ nhận được sự hỗ trợ tốt nhất từ WIPO và Cục SHTT để phát triển tài sản trí tuệ đối với công nghệ mà mình tạo ra.

Thu Cúc