Khoa học công nghệ ngày càng góp sức phát triển kinh tế - xã hội

Theo TS. Mai Hà – Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế, Nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Khoa học và Công nghệ –  Bộ Khoa học và Công nghệ, một số công nghệ như công nghệ thông tin – truyền thông (CNTT-TT), công nghệ sinh học (CNSH) đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong các ngành kinh tế - xã hội. 

Trong lĩnh vực CNTT-TT, có thể kể đến việc hoàn toàn làm chủ công nghệ, thiết kế chế tạo thành công và đưa vào ứng dụng hệ thống SPM. Hệ thiết bị này bước đầu đã đưa vào ứng dụng có kết quả cho hai lĩnh vực KHCN rất hiện đại là công nghệ nano (chụp topography cho các vật liệu đến cỡ nanomet) và sinh học phân tử (chụp ảnh virus để nghiên cứu).

Đặc biệt sự kiện phóng thành công vệ tinh VINASAT-1 (ngày 19/4/2008) lên quỹ đạo và khai thác, kinh doanh hiệu quả đã giúp hoàn thiện và hiện đại hoá mạng viễn thông quốc gia, đưa thông tin liên lạc đến mọi miền đất nước.

Trong lĩnh vực CNSH, nhiều thành tựu nghiên cứu gen, tế bào- mô phôi, enzim- protein, vi sinh đã được sử dụng để phát triển nông nghiệp sinh thái bền vững như: phục vụ tái sinh rừng (nhân giống quy mô lớn cây thân gỗ bằng nuôi cấy mô), sản xuất thuốc trừ sâu vi sinh, hỗ trợ canh tác trên đất không thuận lợi (chọn giống kháng hạn, úng, lạnh, phèn, mặn), nhân nhanh các giống cỏ có nguy cơ tuyệt diệt...

Các nhà CNSH cũng đã thành công trong việc sử dụng công nghệ và nguyên liệu trong nước để sản xuất ra một số loại vaccine, chế phẩm sinh học phục vụ chẩn đoán bệnh, đạt tiêu chuẩn quốc tế. Việt Nam đã chủ động 9/10 loại vaccine cho tiêm chủng mở rộng. Thêm nữa, chúng ta cũng đã sản xuất thành công thuốc Artemisinin chống bệnh sốt rét và hàng năm thu được hàng triệu USD nhờ xuất khẩu; nghiên cứu dây chuyền công nghệ chiết xuất từ hoa Hồi tạo ra các chất có tính năng tương tự để sản xuất thuốc Taminflu chữa bệnh cúm gia cầm H5N1…

Các nhà khoa học Việt Nam cũng đã nghiên cứu, sản xuất thành công chip vi xử lý RISC 8, 16, 32 bit với công nghệ 0.25um, ứng dụng chip vi xử lý RISC VN8-01 trong các thiết bị điện tử dân dụng; làm chủ công nghệ chế tạo các loại thiết bị cơ khí siêu trường, siêu trọng có độ chính xác cao như hệ thống xi lanh thủy lực trọng tải lớn đến 400 tấn dùng trong các hệ thống đóng mở các công trình thủy lợi, thủy điện (kể cả công trình lớn như thủy điện Sơn La), các loại cần cẩu trọng tải lớn (50 - 100 - 450 – 1.200 tấn) phục vụ cho công nghiệp đóng tàu, thủy điện,...

Chương trình đào tạo bằng ngân sách Nhà nước (gọi tắt là Chương trình 322) đã đào tạo được 1.740 cán bộ từ đại học trở lên ở nhiều nước có nền KH-CN tiên tiến. Thông qua hoạt động của Quỹ Giáo dục Việt Nam - Hoa Kỳ (VEF), Việt Nam đã gửi đào tạo được hơn 100 tiến sĩ, thạc sĩ, phần lớn ngành đào tạo liên quan đến CNTT-TT, CNSH, tự động hóa và cơ điện tử, công nghệ nano. 
 
Để chuẩn bị nhân lực cho dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, hàng năm Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Tập đoàn Điện lực Việt Nam và các đơn vị liên quan tuyển sinh cán bộ, sinh viên đi đào tạo kỹ sư, thạc sĩ các chuyên ngành điện hạt nhân tại Đại học Tổng hợp nghiên cứu hạt nhân quốc gia Nga (MEPHI) theo chương trình hợp tác đào tạo chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử của Việt Nam giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo và Tập đoàn Năng lượng Nguyên tử quốc gia Nga (Rosatom).

Hay như để đón đầu dự án đầu tư  nhà máy sản xuất chip điện tử tại Việt  Nam do Tổng Công ty Công nghiệp Sài Gòn đầu tư (đã được UBND TP. Hồ Chí Minh chấp thuận đầu tháng 11/2010 vừa qua), Trường Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh cũng đã có hẳn một chương trình lựa chọn, bồi dưỡng những sinh viên ưu tú nhất, tạo nguồn nhân lực cho ngành thiết kế vi mạch. Sau khi đánh giá được chính xác nhu cầu thị trường, khả năng phát triển ngành, Đại học Bách khoa đã chính thức mở rộng quy mô, xin phép mở ngành đào tạo chuyên sâu về thiết kế vi mạch vào cuối tháng 3/2011. 

Theo dự kiến đào tạo đội ngũ nhân lực công nghệ cao của Việt Nam đến năm 2020, các trường Đại học cần tuyển 30.000 sinh viên công nghệ thông tin, 25.000 sinh viên công nghệ sinh học, 5.000 sinh viên công nghệ tự động hóa và 25.000 sinh viên công nghệ vật liệu. Bên cạnh đó, phải đào tạo 28.000 người trình độ sau Đại học về các lĩnh vực này.

Công Trí