Bán cổ phần Nhà nước tại Vinamilk: Góc nhìn từ cơ chế

Ngày 12/12, Sở giao dịch Chứng khoán TPHCM và SCIC tổ chức chào bán cạnh tranh cổ phần của SCIC tại Vinamilk (mã chứng khoán VNM). Kết quả, 78.378.300 cổ phần tương ứng 5,4% vốn điều lệ được bán cho 2 tổ chức nước ngoài với giá là 144.000 đồng/cổ phần.

Mức giá bán thành công, cao hơn giá đóng cửa cổ phiếu VNM tại ngày bán là 7,7%, tổng giá trị bán được cao hơn là 800 tỷ đồng.

Trong điều kiện thị trường trong nước và quốc tế nhiều biến động như hiện nay, việc bán được cổ phần với giá trị 500 triệu USD và giá cao hơn giá thị trường là một thành công, một đại diện của SCIC cho biết. Tuy nhiên, theo đại diện SCIC, do mức giá khởi điểm được xác định cao hơn giá thị trường tại thời điểm chào bán nên không thu hút được các nhà đầu tư tài chính tham gia.

Cơ chế bán phần vốn Nhà nước ở doanh nghiệp theo các quy định pháp luật hiện nay còn nhiều bất cập. Ví dụ như việc quy định đặt cọc 10% giá trị đặt mua bằng tiền đồng và chào bán thông qua phương thức cạnh tranh (tương tự như đấu giá kiểu Hà Lan). SCIC và tổ chức tư vấn đã báo cáo với các cơ quan chức năng để có thể áp dụng cơ chế đặc thù tuy nhiên việc xem xét thay đổi cần có nhiều thời gian và đúng quy trình nên trong lần bán vốn này chưa thực hiện được .

Về việc đặt cọc, mặc dù SCIC đã rất tích cực trong việc làm việc với các bên liên quan để đưa ra thêm hình thức ký quỹ bằng USD bên cạnh hình thức đặt cọc bằng đồng Việt Nam nhưng thủ tục ký quỹ bằng USD vẫn là phức tạp đối với các nhà đầu tư nước ngoài ít có kinh nghiệm đầu tư tại Việt Nam, do đó chưa thực sự khuyến khích được nhà đầu tư sử dụng.

Về phương thức bán cổ phần, các giao dịch tương tự ở nước ngoài được thực hiện theo phương pháp dựng sổ thay vì đấu giá, phương thức này ghi nhận tổng hợp nhu cầu của các nhà đầu tư, từ đó xác định cơ cấu, khối lượng, giá bán một cách tối ưu ngay cả trong điều kiện thị trường bất lợi theo nhu cầu thực tế của thị trường. So với chào bán cạnh tranh thì phương thức dựng sổ phù hợp hơn với nhu cầu của các nhà đầu tư là tổ chức lớn về thủ tục đơn giản, bảo mật thông tin đặt mua của nhà đầu tư và bảo đảm các nhà đầu tư đều được mua ở cùng một mức giá.

Từ đợt bán cổ phần lần này để thực hiện các đợt bán cổ phần Nhà nước quy mô lớn lần sau thành công hơn, đại diện SCIC cho biết sẽ tổng hợp phản hồi của thị trường và các đơn vị tư vấn để báo cáo Chính phủ xem xét, ban hành các văn bản pháp luật cho phép các cơ chế bán cổ phần linh hoạt và phù hợp hơn với thông lệ quốc tế như bỏ quy định về đặt cọc, nghiên cứu luật hóa phương thức dựng sổ…

Việc SCIC thoái vốn khỏi Vinamilk là thương vụ quan trọng, do đó trong quá trình bán vốn SCIC đã liên tục được cập nhập để báo cáo Bộ Tài chính và Chính phủ.

Trong hội nghị cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước giai đoạn 2016-2020, lãnh đạo Chính phủ đã chỉ đạo việc bán vốn tại các doanh nghiệp Nhà nước, trong đó có Vinamilk, phải công khai, minh bạch, mang lại hiệu quả cao giúp Chính phủ có thêm nguồn lực quan trọng để đầu tư phát triển.

Thành Chung