Cần giải pháp tổng thể phát triển cây bông

Hội nghị sơ kết 2 năm Chương trình phát triển cây bông - Ảnh VGP/Linh Đan

Ngày 8/1/2010, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 29/QĐ-TTg của (QĐ 29) phê duyệt chương trình phát triển cây bông vải Việt Nam đến năm 2015, định hướng đến năm 2020. Theo đó, đến năm 2015 cả nước sẽ đạt 30.000 ha diện tích trồng bông, năng suất bình quân 1,5 tấn/ ha, sản lượng bông sơ đạt 20.000 tấn

Sau hơn 2 năm triển khai thực hiện việc phát triển cây bông vải bước đầu đã có những chuyển biến tích cực.

Báo cáo của Bộ Công Thương tại Hội nghị sơ kết 2 năm triển khai QĐ 29 diễn ra hôm nay (19/5) cho biết, diện tích và sản lượng trồng bông tăng dần. Vụ bông 2009-2010 đã bắt đầu hồi phục dần trở lại, diện tích đạt 8.175 ha (bằng  271,68% so với niên vụ trước đó), sản lượng bông xơ đạt 3.903 tấn, vụ bông 2010-2011 diện tích đạt 10.470 ha tăng hơn vụ trước 12%, đạt sản lượng bông xơ  4.695 tấn. Vụ bông 2011-2012  nâng diện tích lên 11.260 ha, tăng hơn vụ trước 7,5% đạt sản lượng bông xơ 4.864 tấn.

Về sản xuất tập trung, đến nay đã có 2 trang trại mẫu, thử nghiệm của Tập đoàn Dệt may Việt Nam, bước đầu cho thấy năng suất bông hạt  trên 2 tấn/ha (năng suất bình quân của ngành hiện nay là 1,1 tấn/ ha).

Tuy nhiên, theo Bộ Công Thương, Chương trình  phát triển cây bông khó có thể đạt mục tiêu đề ra cho giai đoạn 2015 – 2020, bởi hiện tại, tổng diện tích trồng bông cả nước khoảng 12.000 ha, chỉ bằng 1/3 mục tiêu đề ra cho năm 2015 là 30.000 ha, tổng sản lượng bông xơ cũng chỉ đạt xấp xỉ 5.000 tấn, bằng 1/4 so với chỉ tiêu đặt ra cho năm 2015 là 20.000 tấn.

Một trong những nguyên nhân tồn tại, theo Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nhẹ ( Bộ Công Thương) Phạm Chí Dũng, là chưa có sự phối hợp chặt chẽ từ Trung ương đến các địa phương, việc quy hoạch vùng bông chưa có căn cứ vững chắc  nên việc duy trì và phát triển diện tích bông còn khó khăn, nhất là việc cấp đất cho các dự án bông trang trại, ngoài ra thủ tục xin cấp phép cho các dự án trồng bông có tưới tiêu còn phức tạp.

Cần ưu tiên đất cho trồng bông

Một trang trại mẫu trồng bông của Vinatex.

Đóng vai trò quan trong sự phát triển của ngành Dệt may Việt Nam, năm 2011, mặc dù đứng tốp đầu về kim ngạch xuất khẩu với  doanh số 15,8 tỷ USD, tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa, tình hình nhập khẩu bông và vải của ngành Dệt may lại luôn chiếm tỷ trọng cao, bông trong nước chỉ đáp ứng được 2% nhu cầu, 98% còn lại phải nhập khẩu. Tính riêng năm 2011, kim ngạch nhập khẩu bông đã lên tới 1,1 tỷ USD, vải các loại là 6,6 tỷ USD, chiếm 70% kim ngạch nhập khẩu của toàn ngành.

Bông được coi là nguyên liệu chính cho ngành Dệt may, tổng nhu cầu bông hàng năm của ngành trên 400 ngàn tấn và ngày càng tăng lên, với sản lượng đáp ứng chỉ một phần nhỏ (chiếm 2%) còn lại là nhập khẩu, do vậy phát triển cây bông vải nhằm đẩy mạnh nguyên liệu cung cấp bông xơ là hết sức cấp thiết không chỉ đáp ứng sự phát triển ổn định của ngành mà còn góp phần giảm nhập siêu. 

Để đáp ứng yêu cầu của mục tiêu đề ra, tại hội nghị sơ kết 2 năm, nhiều ý kiến cho rằng cần có các giải pháp tổng thể.

Về tài chính, theo Bộ Công Thương, cần lập quỹ bình ổn giá thu mua bông hạt cho nông dân để hỗ trợ giá thu mua cho nông dân trong trường hợp giá bông trên thị trường giảm thấp, bởi hiện nay, mặc dù giá bông hạt đã được nâng từ 9.000đ/kg lên 15.000 đ/kg tại Bình Thuận và 17.000-18.000đ/kg tại các tỉnh Tây Nguyên, nhưng giá các cây trồng khác cũng tăng cao nên giá bông vẫn thấp chưa hấp dẫn được người nông dân.

Đại diện Tổng công ty Bông Việt Nam cũng cho rằng cây bông là một trong những cây nông nghiệp, do vậy Chính phủ nên giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn  xây dựng quy hoạch rõ ràng về trồng bông trên ba vùng bông Tây Nguyên, Tây Bắc và Nam Trung bộ, các quy hoạch cụ thể và có kế hoạch hằng năm và nhiều năm cho từng tỉnh, từng diện tích và năng suất cụ thể.  Tổng giám đốc Tập đoàn Dệt May Việt Nam Trần Quang Nghị đề nghị các địa phương tạo điều kiện, dành một phần quỹ đất cho phát triển cây bông khoảng 3-4 ha để làm trang trại mẫu và từ đó làm hạt nhân để xây dựng đại trà.

Ngoài ra, nhiều ý kiến cũng kiến nghị các địa phương cần hỗ trợ giao đất, đền bù, giải phóng mặt bằng, về thủ tục cấp phép đầu tư, cho phép doanh nghiệp chỉ phải chuẩn bị  cho một mô hình nông trại, sau khi được duyệt thì được áp dụng cho các nông trại tiếp theo nhằm giảm bớt thời gian chờ đợi.

Linh Đan