Nhìn từ các "Câu lạc bộ 1 tỷ USD"

Một doanh nghiệp FDI tại Khu công nghệ cao TP HCM. Ảnh: Tuổi Trẻ

Các đối tác đầu tư trực tiếp nước ngoài

Là một quốc gia đang phát triển và hội nhập ngày càng sâu vào nền kinh tế toàn cầu như nước ta, có thể nói FDI là một nguồn lực quan trọng.

Tính đến nay đã có hơn 70 nước và vùng lãnh thổ đầu tư trực tiếp vào Việt Nam và đã có gần 1/3 trong số này có lượng vốn đăng ký đạt từ 1 tỷ USD trở lên. Nếu tính từ năm 1988 đến cuối 2010, thì CLB này có 22 thành viên, dẫn đầu là các nền kinh tế (năm 2010) như Singapore 4,35 tỷ USD, Hà Lan 2,36 tỷ USD, Nhật Bản 2,04 tỷ USD, Hàn Quốc 2,04 tỷ USD, Mỹ 1,83 tỷ USD, Đài Loan 1,18 tỷ USD.

Với tổng vốn đăng ký khoảng 205 tỷ USD, 22 thành viên này đã chiếm gần 96,9% tổng số vốn FDI đăng ký vào Việt Nam từ 1988 đến nay.

 Khu vực FDI đã có sự tăng trưởng mạnh về xuất khẩu, chỉ riêng năm 2010 đã tăng 27,8% so với năm 2009. Khu vực doanh nghiệp FDI tiếp tục duy trì vị trí dẫn đầu trong việc tạo ra giá trị xuất khẩu; tỷ trọng xuất khẩu khu vực FDI trong tổng kim ngạch xuất khẩu tiếp tục tăng lên.

Còn ở góc độ nhập khẩu, nhập khẩu của các doanh nghiệp FDI tăng mạnh hơn nhiều so với nhập khẩu của doanh nghiệp trong nước. Cụ thể năm 2010, nhập khẩu của khối doanh nghiệp FDI tăng tới 39,9% so với 2009, chiếm 43,4% tổng kim ngạch nhập khẩu, không kể xuất khẩu dầu thô thì khối FDI nhập siêu chiếm 21% của tổng kim ngạch nhập siêu.

Từ con số này, có thể thấy rằng với một nước mới chuyển đổi, đang phát triển, có nguồn lao động dồi dào như Việt Nam thì việc thu hút FDI như thời gian qua là phù hợp. Tuy nhiên về lâu dài, chúng ta cần tiếp tục có các biện pháp phù hợp để tăng cường thu hút và đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn FDI.

Bên cạnh đó, điều quan trọng là thời gian tới, chúng ta cần phải thu hút vốn, kỹ thuật ở những nước và vùng lãnh thổ có kỹ thuật cao, có công nghệ nguồn, công nghệ sạch và chú trọng vào tăng chất lượng hơn là tăng số lượng, chấm dứt việc thu hút đầu tư nước ngoài bằng mọi giá.

Các địa bàn thu hút cao lượng vốn FDI

Đến nay tất cả 63 tỉnh/thành phố của cả nước đã có tiếp nhận vốn đăng ký FDI, trong đó có trên 1/3 tỉnh/thành phố đạt từ 1 tỷ USD trở lên.

Năm 2010 có 5 địa bàn đạt từ 1 tỷ USD trở lên (Quảng Nam 4,18 tỷ USD, Bà Rịa- Vũng Tàu 2,4 tỷ USD, Quảng Nam 2,15 tỷ USD, TP. Hồ Chí Minh 1,9 tỷ USD, Nghệ An 1,33 tỷ USD) và đây là những địa phương dẫn đầu cả nước về thu hút FDI.

Nếu tính từ năm 1998 đến nay có 25 địa bàn có lượng vốn đăng ký từ 1 tỷ USD trở lên (cao nhất là TP HCM 32,9 tỷ USD, thấp nhất là Hưng Yên 1,1 tỷ USD).

Với tổng số vốn đăng ký khoảng 198,2 tỷ USD, 25 địa bàn đã chiếm 93,6% tổng số FDI đăng ký đến nay của cả nước.

Tính theo vùng, đồng bằng  sông Hồng có 7, Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung có 10, Tây Nguyên có 1, Đông Nam Bộ có 4, đồng bằng Sông Cửu Long có 2, vùng Trung du miền núi phía Bắc chưa có địa bàn nào. Như vậy, FDI vẫn tiếp tục tập trung vào những vùng đầu tư thuận lợi. Tuy nhiên, mấy năm nay đã xuất hiện những địa bàn còn nghèo, cần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhanh như Ninh Thuận, Quảng Nam, Thanh Hoá, Hà Tĩnh, Hà Tĩnh, Phú Yên, Quảng Ngãi, Nghệ An, Hải Dương, Hưng Yên đã thu hút được nguồn vốn này.

Do vậy, điều cần chú ý là nên hướng việc đầu tư để có thể tạo đòn bẩy và chuyển dịch cơ cấu kinh tế cho những địa bàn khác.

Các nhóm mặt hàng xuất khẩu có kim ngạch từ 1 tỷ USD trở lên

Nguồn số liệu: Báo cáo năm 2010 của Tổng cục Thống kê. Số liệu làm tròn

So với năm 2009, năm 2010 có thêm 5 mặt hàng mới đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD ( hạt điều, xăng dầu các loại, sản phẩm chất dẻo, dây điện-cáp điện, phương tiện vận tải), đưa số thành viên Câu lạc bộ xuất khẩu 1 tỷ USD lên 18. Khối lượng hàng xuất khẩu gia tăng; một số mặt hàng xuất khẩu tiếp tục xếp thứ hạng cao trên thế giới (gạo, cà phê thứ 2, hạt điều đứng đầu thế giới...).

Với kim ngạch đạt 55,3 tỷ USD, 18 nhóm mặt hàng này đã chiếm 77,2% tổng kim ngạch của cả nước. Điều đó chứng tỏ, việc xuất khẩu, một mặt cần tập trung vào các mặt hàng chủ lực, mặt khác cũng cần khai thác những mặt hàng khác mà Việt Nam có tiềm năng, thế mạnh. Nông, lâm, thuỷ sản đã đóng góp tích cực vào kim ngạch xuất khẩu .

Nhưng cơ cấu xuất khẩu còn chưa hợp lý: tỷ trọng mặt hàng nguyên liệu khai thác đã giảm nhưng vẫn còn lớn; các mặt hàng chưa qua chế biến và mới sơ chế vẫn còn cao... Đây là những vấn đề chúng ta cần có giải pháp khắc phục nhanh.

Các nhóm mặt hàng nhập khẩu từ 1 tỷ USD trở lên

Năm 2010 có 17 thành viên.

Nguồn số liệu: Báo cáo năm 2010 của Tổng cục Thống kê. Số liệu làm tròn

Với kim ngạch đạt 60,6 tỷ USD, 17 nhóm mặt hàng này đã chiếm 72,1% tổng kim ngạch nhập khẩu của cả nước.

Việc nhập khẩu nhiều mặt hàng nguyên nhiên vật liệu tăng về lượng thời gian gần đây cho thấy sản xuất, xuất khẩu đang trên đà tăng trưởng. Phần lớn hàng nhập khẩu là thiết bị máy móc, nguyên nhiên vật liệu quan trọng. Đây là nhóm hàng thiết yếu, là đầu vào cho sản xuất và xuất khẩu. Tuy nhiên vẫn phải tính đến khả năng giảm hợp lý nhập khẩu ở nhóm này thì mới có khả năng giảm nhập siêu vì tỷ trọng khối này chiếm tới 4/5 tổng giá trị nhập khẩu.

Bên cạch đó cơ cấu sản xuất và xuất khẩu chuyển dịch còn chậm, công nghiệp phụ trợ chưa phát triển, nên còn phải nhập khẩu để phục vụ sản xuất, dẫn đến nhập siêu còn lớn.

Minh Ngọc