Phó Thủ tướng 'nhắc' Bộ KH&CN ban hành ngay thông tư gỡ vướng cho DN

Hội nghị triển khai Nghị quyết 19 năm 2017 do Văn phòng Chính phủ phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức. Ảnh: VGP

Chủ trì hội nghị triển khai Nghị quyết 19 năm 2017 của Chính phủ diễn ra sáng 10/3, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Chủ tịch Hội đồng quốc gia về phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh đã trực tiếp nghe các doanh nghiệp phản ánh hàng loạt khó khăn, vướng mắc.

Phát biểu khai mạc hội nghị, khẳng định những kết quả qua 4 năm thực hiện Nghị quyết 19 về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đặng Huy Đông cũng bày tỏ trăn trở vì “một rào cản với doanh nghiệp được xóa bỏ, một thay đổi tạo thêm thuận lợi cho doanh nghiệp cũng là kết quả của nỗ lực kiên trì, không mệt mỏi trong nhiều năm của nhiều bên”.

Nhiều công chức vẫn rất trì trệ

Theo TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, môi trường kinh doanh của Việt Nam liên tục cải thiện và năm 2016 đã tăng tới 9 bậc – mức cải thiện mạnh nhất kể từ năm 2008.

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn còn khoảng cách xa so với mục tiêu ASEAN-4. Qua 4 năm triển khai Nghị quyết, công chức nói riêng và bộ máy quản lý nhà nước nhìn chung vẫn còn thụ động, trì trệ, rất ít đổi mới, sáng tạo.

“Câu trả lời thường nghe nhất về vướng mắc của doanh nghiệp là “chúng tôi làm đúng theo quy định”; ít quan tâm đến các vấn đề, khó khăn đối với doanh nghiệp do chính các quy định, văn bản cụ thể tạo ra. Luôn cho rằng phần đúng thuộc về cơ quan nhà nước. Những bổ sung, thay đổi vừa qua trước hết và chủ yếu do sức ép từ doanh nghiệp, từ chỉ đạo của Chính phủ và từ dư luận xã hội”, ông Cung nhận xét.

Đặc biệt, ông Cung nêu rõ, còn rất nhiều văn bản đã nêu liên tục trong các Nghị quyết 19 vẫn chưa bổ sung, sửa đổi. Như việc ban hành danh mục hàng hóa thuộc diện kiểm tra chuyên ngành theo Nghị định số 187/2013/NĐ-CP, sửa đổi Thông tư 48/2013/TT-BNNPTNT quy định về kiểm tra, chứng nhận an toàn thực phẩm với thủy sản xuất khẩu, Thông tư số 19/2012/TT-BYT về thủ tục công bố hợp quy và công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm, Thông tư số 28/2012/TT-BKHCN về công bố hợp chuẩn, công bố hợp quy và phương thức đánh giá sự phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật…

Một “món nợ lớn với doanh nghiệp”, theo ông Cung, là chưa giảm được số lượng hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành tại cửa khẩu từ khoảng 30-35% xuống còn 15%.

“Nếu công chức, cơ quan quản lý nhà nước có liên quan vẫn trì trệ, thụ động, thiếu đổi mới và sáng tạo trong tổ chức thực hiện; nếu tiếp tục cần đến nỗ lực kiên trì, không mệt mỏi của nhiều bên trong nhiều năm mới tạo ra được một thay đổi thì chúng ta sẽ không đạt mục tiêu”, ông Cung nói và cho rằng, “phải đạt được kết quả theo cấp số nhân, thay vì những phép cộng riêng lẻ, thì mới có hy vọng thành công”.

Doanh nghiệp “ngợp” với 700.000 đồng một giấy xác nhận

Nêu các kiến nghị cụ thể, ông Trần Quang Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sữa Việt Nam nhắc tới việc Nghị định 09 năm 2016 yêu cầu muối trong chế biến thực phẩm phải được bổ sung Iốt. Mục đích của quy định này đã rõ, nhưng trong thực tế, Iốt trong muối chỉ cần qua tác động nhiệt rất nhẹ là đã bị bay hơi hết, tức là quy định này không có tác dụng, lại gây khó khăn cho doanh nghiệp. Phần lớn doanh nghiệp kiến nghị bỏ quy định này, ông Trung nói. 

Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam khẳng định Nghị quyết 19 là niềm tin với doanh nghiệp, là cơ sở để mạnh dạn kiến nghị các khó khăn, vướng mắc. Đặc biệt là việc Nghị quyết đã yêu cầu sửa đổi các văn bản liên quan tới công bố hợp chuẩn, hợp quy, trong đó có Thông tư số 28 của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Ông Nam đưa ví dụ, hiện các doanh nghiệp đang phải chi tới 700.000 đồng tiền phí cho mỗi tờ giấy xác nhận nguồn gốc thủy sản, mà mỗi lô hàng có thể cần nhiều hơn 1 giấy xác nhận. Một doanh nghiệp cỡ nhỏ với khoảng 1.200 tờ xác nhận mỗi năm sẽ mất khoảng 800 triệu đồng. “Doanh nghiệp đang cảm thấy ngợp. Mà đấy chỉ là quy định tại một Thông tư”, ông Nam nói.

Cũng liên quan tới chi phí, ông Nam cho biết cộng đồng doanh nghiệp vỗ tay mạnh trước việc Chính phủ trong Nghị quyết phiên họp thường kỳ tháng 2 đã đề xuất sửa đổi Bộ luật Lao động. Nhưng cùng với đó, doanh nghiệp cho rằng cần phải sửa cả Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Công đoàn. Theo ông Nam, quy định doanh nghiệp phải đóng phí công đoàn bằng 2% quỹ tiền lương là mức quá cao.

Là đại diện Bộ ngành duy nhất phát biểu phản hồi sau các ý kiến của doanh nghiệp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn trực tiếp trả lời từng kiến nghị. Trong đó, ông ghi nhận hàng loạt ý kiến về chi phí đóng góp của doanh nghiệp, về thủ tục hải quan…

Đặc biệt, ông nêu rõ, trong số 87 văn bản liên quan tới kiểm tra hàng hóa xuất nhập khẩu, đến nay mới sửa được 27. “Năm 2016, chúng ta xuất khẩu 352 tỷ USD hàng hóa với gần 10 triệu lô hàng, trong đó 34% phải có kiểm tra, gấp đôi khu vực”, ông Tuấn nêu thực trạng về việc kiểm tra quá nhiều.

Lời nhắc của Phó Thủ tướng

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhắc lại kết quả trước đó ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đưa ra. Đó là, theo cộng đồng doanh nghiệp, 3 lĩnh vực có chuyển biến tốt nhất của Việt Nam là thành lập doanh nghiệp, nộp thuế và thủ tục thông quan.

“84% doanh nghiệp nói thành lập doanh nghiệp là lĩnh vực chuyển biến tốt nhất, nhưng theo xếp hạng của Ngân hàng Thế giới, lĩnh vực này chúng ta xếp thứ 121 toàn cầu. Nộp thuế có 75% doanh nghiệp nói chuyển biến tích cực, nhưng ta đang xếp thứ 167 toàn cầu. Tức là thời gian dài trước đây, chúng ta quá kém, khi có cải thiện thì mọi người đều phấn khởi, nhưng đừng quên là chúng ta còn rất kém”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh. 

Phó Thủ tướng khẳng định, để Việt Nam thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, điều tất yếu là phải cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Trước đó, nghe xong Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Việt Thanh trình bày tham luận, Phó Thủ tướng đã chất vấn ông Thanh về thời gian cụ thể sửa đổi Thông tư 28 năm 2012 về công bố hợp chuẩn, hợp quy và đánh giá sự phù hợp – một trong những văn bản mà Nghị quyết 19 yêu cầu sửa đổi.

Thứ trưởng Thanh cho biết Nghị định mới về lĩnh vực này đã được ban hành trong tháng 2, Thông tư mới sẽ được ban hành trong vài tháng tới.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng không đồng tình với câu trả lời này. “Doanh nghiệp đã nhiều lần kiến nghị, các bộ ngành đã nhiều lần họp, nhưng chưa sửa được Thông tư là do Nghị định. Nay Nghị định đã sửa, thì đừng nói vài tháng nữa, tôi đề nghị Bộ khẩn trương ban hành Thông tư sửa đổi”, Phó Thủ tướng nói.

Tới đây, Thứ trưởng Thanh cam kết với Phó Thủ tướng và cộng đồng doanh nghiệp là sẽ ban hành Thông tư mới trong vòng 15 ngày tới.

Cũng tại Hội nghị, Phó Thủ tướng cho biết ông đã yêu cầu Văn phòng Chính phủ chủ trì cuộc họp ngay trong tuần sau để bàn với Bộ Y tế về quy định sử dụng muối Iốt mà Hiệp hội Sữa kiến nghị, nếu doanh nghiệp có lý thì kiến nghị Chính phủ sửa ngay.

“Chúng ta phải nhìn thẳng vào sự thật để sửa đổi. Tôi rất mừng là tại hội nghị này đã được nghe nhiều kiến nghị, cho thấy các doanh nghiệp đã có lòng tin là Chính phủ thực sự muốn nghe và không nghe để đấy”, Phó Thủ tướng phát biểu và đề nghị các doanh nghiệp tiếp tục phản ánh các khó khăn, vướng mắc cụ thể và đề xuất hướng sửa đổi.

Hà Chính