Tìm giải pháp hỗ trợ DNVVN

TS Lê Đức Thọ, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam. Ảnh: VGP/Huy Thắng

Đây là một trong những vấn đề được thảo luận tại Diễn đàn Kinh tế miền Trung với chủ đề “Giải pháp phát huy sức mạnh miền Trung trong giai đoạn mới” dưới sự chủ trì của Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cùng Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Vương Đình Huệ ngày 15/8.

Vẫn vướng vòng luẩn quẩn

Tại Hội thảo, đại diện phía ngân hàng thương mại, TS Lê Đức Thọ, Tổng giám đốc Vietinbank cho rằng, tình hình doanh nghiệp, đặc biệt là DNVVN còn khó khăn. Hiện nay, điểm nghẽn vẫn chưa được tháo gỡ  khi mà ngân hàng thì đang thừa vốn, còn doanh nghiệp với địa phương thì lại thiếu vốn. Mấy năm nay, bài toán trên vẫn chưa giải được.

TS Lê Đức Thọ phân tích, khó khăn lớn nhất đối với DNVVN vẫn là thiếu vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Hiện nay, chỉ có 30% các DNVVN tiếp cận được vốn từ ngân hàng, 70% còn lại phải sử dụng vốn tự có hoặc vay từ nguồn khác với chi phí vốn rất cao.

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó nguyên nhân chính hiện tại là do nợ xấu gia tăng và năng lực cạnh tranh của DNVVN còn yếu kém, báo cáo tài chính thiếu minh bạch, không có nhiều tài sản bảo đảm tốt nên các ngân hàng thương mại (NHTM) ngại rủi ro, chưa mạnh dạn tăng trưởng tín dụng với đồng loạt các DNVVN mà chỉ tập trung với một số doanh nghiệp tốt, có thế mạnh nhất định.

Để hỗ trợ doanh nghiệp kích cầu tiêu dùng, Chính phủ và các địa phương đã tổ chức nhiều hoạt động xúc tiến thương mại. Nhưng thực tế các DNVVN rất hạn chế tham gia hội chợ vì chi phí bỏ ra không nhỏ. Với các doanh nghiệp lớn, chi phí này được xem là chi phí marketing, nhưng DNVVN khó làm được như vậy. Những chương trình kích cầu thời gian qua là khá nhiều nhưng chưa có chương trình nào tạo ra được cú hích đủ mạnh kích thị trường đi lên.

Còn theo TS Nguyễn Đức Hưởng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng quản trị Ngân hàng Bưu điện Liên Việt (LienVietPostBank), trong lúc kinh doanh khó khăn thì xu hướng hình sự hóa kinh tế lại trỗi dậy.

Cũng vì thế, tất cả các ngân hàng đều ngại đầu tư tín dụng vì sợ bị quy vào tội thiếu trách nhiệm hoặc cố ý làm trái, mà thực sự là nền kinh tế khó khăn thật nên đầu tư gặp rất nhiều rủi ro, đa số là các ngân hàng co về xu hướng để tiền trong tủ cho chắc chắn, sau này kinh tế hồi phục sẽ tính tiếp.  Đó cũng chính là một nguyên nhân khiến tín dụng chỉ tăng trưởng hơn 3% trong 7 tháng vừa qua.

Nhấn mạnh về giải pháp về vốn cho doanh nghiệp miền Trung, TS Nguyễn Đức Hưởng cho biết, thời điểm hiện nay là lúc dễ thu hút vốn nhất để mở rộng đầu tư. Do đó, Nhà nước nên chăng phát hành trái phiếu miền Trung. Nếu phát hành được trái phiếu với những dự án hiệu quả thì giai đoạn này sẽ thu hút được vốn rất lớn cho miền Trung, trước hết là xây dựng cơ sở hạ tầng. 

Đồng thời, khi có cơ sở hạ tầng tốt thì các nhà đầu tư mới vào mạnh, kể cả cảng biển. Ví dụ như Lý Sơn, nếu có cảng tốt thì chắc chắn nhà đầu tư sẽ vào. Nếu như có những con đường lớn ra biển, đảo thì các ngân hàng sẽ nghĩ ngay đến việc đầu tư vào tàu du lịch và nếu có cảng biển thì sẽ đầu tư vào những vùng resort, những bãi tắm, những khách sạn 5 sao ở các đảo. Thế nên phải có vốn mồi và có cơ sở niềm tin, cơ sở kinh tế cho các doanh nghiệp, các nhà đầu tư và ngân hàng.

Theo chuyên gia kinh tế, TS Vũ Đình Ánh, rào cản lớn nhất của đại bộ phận doanh nghiệp khu vực tư nhân là thiếu tài sản đảm bảo, tài sản thế chấp đủ điều kiện tiếp cận tín dụng.

TS Nguyễn Đức Hưởng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Quản trị Ngân hàng Bưu điện Liên Việt. Ảnh: VGP/Huy Thắng

Cần đa dạng hóa các phương thức khơi thông vốn

Nhấn mạnh tầm quan trọng của Quỹ bảo lãnh tín dụng, TS Vũ Đình Ánh cho rằng, trong khi chờ đợi các quy định mới về cho vay không cần tài sản đảm bảo, Quỹ bảo lãnh tín dụng là cứu cánh cho không ít doanh nghiệp vượt qua trở ngại về tài sản đảm bảo tiền vay.

Bên cạnh đó, việc hợp thức hoá và phát triển thị trường bất động sản có ý nghĩa quan trọng không chỉ đối với mở rộng tín dụng cho kinh tế tư nhân mà còn cải thiện nguồn nội lực của khu vực này. Ngoài ra, các doanh nghiệp khu vực tư nhân có thể được vay tín dụng trên cơ sở tín chấp tương tự như các DNNN được hưởng hiện nay sau khi cơ chế tín chấp đã được cải tiến, bổ sung và hoàn thiện.

Còn TS Nguyễn Đức Hưởng đề xuất hai cách. Một là, Công ty Quản lí tài sản các tổ chức tín dụng (VAMC) không vào sau khi có nợ xấu mà vào ngay lúc bắt đầu đầu tư, tức là có thêm chức năng bảo lãnh cho một số dự án có hiệu quả, nếu có vấn đề thì mua nợ ngay.

Hai là, giai đoạn hiện nay, trong lúc chưa huy động được nguồn vốn từ trái phiếu, công trái Chính phủ thì Chính phủ có thể đứng ra bảo lãnh một số dự án kinh tế thông qua Bộ Tài chính, kể cả dự án an ninh quốc phòng để các ngân hàng mạnh dạn đầu tư. Các ngân hàng sẽ không còn kinh doanh đơn thuần mà phải nghiên cứu các sản phẩm chuyên biệt cho miền Trung.

TS Hưởng dẫn chứng, ở Tây Nguyên, hiện nay đang phát triển rất mạnh các cây công nghiệp như cà phê, tiêu, điều…và hiện nay đang thí điểm cây macca. Cây macca về lâu dài có thể thay thế cây cà phê. Nếu các ngân hàng cùng phối hợp  đầu tư vốn vào sẽ có tương lai rất lớn, đây sẽ là sản phẩm chuyên biệt cho Tây Nguyên.

Về phía Vietinbank, TS Lê Đức Thọ, cho biết, Ngân hàng này đang có các chương trình dành các mức ưu đãi lãi suất rất hấp dẫn cho DNVVN, mức lãi suất thấp hơn từ 1% đến 4%/năm so với so với mức lãi suất cho vay thông thường, đồng thời, áp dụng cơ chế, điều kiện thông thoáng…

Một trong các giải pháp quan trọng cần phải nói đến là các sản phẩm tín dụng “đục lỗ” được Vietinbank xây dựng chuyên biệt dành cho từng nhóm đối tượng DNVVN như sản phẩm cho vay làng nghề truyền thống đáp ứng nhu cầu vốn cho các DNVVN tại các làng nghề, có đầu ra ổn định; sản phẩm cho vay chuỗi cung ứng…Một số chuỗi điển hình như chuỗi dành cho doanh nghiệp hoạt động trong ngành phân bón, chuỗi thủy sản, chuỗi Kinh Đô, chuỗi Cargill…

Đại diện doanh nghiệp, ông Lê Phước Vũ, Chủ tịch Công ty cổ phần Tập đoàn Hoa Sen, đơn vị đã xây dựng hơn 40 chi nhánh phân phối bán lẻ tại các tỉnh miền Trung cho rằng, ngoài những cơ chế ưu đãi chung của Chính phủ, chính quyền các tỉnh cũng cần chủ động xem xét một số chính sách hỗ trợ.

Các ưu đãi như hỗ trợ giải phóng mặt bằng, hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng, kỹ thuật ngoài hàng rào dự án, ngoài khu công nghiệp, khu kinh tế; hỗ trợ kinh phí đào tạo lao động. Song song đó cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, tiếp tục có những ưu đãi cụ thể hơn cho nhà đầu tư. Cần xử lý nghiêm hiện tượng kéo dài thời gian giải quyết hồ sơ và nhũng nhiễu của một số cán bộ, viên chức tại các bộ phận giao dịch hành chính để tiết kiệm thời gian, chi phí cũng như tạo lòng tin cho nhà đầu tư.

Lãnh đạo các tỉnh nên định kỳ đối thoại với doanh nghiệp để cũng phối hợp gỡ vướng cho việc triển khai dự án cùng với doanh nghiệp. Ngoài các hỗ trợ, các đại biểu cũng cho rằng, đối với bản thân chính các doanh nghiệp, cần chủ động khắc phục các khó khăn nội tại của mình như minh bạch hóa tình hình tài chính và các thông tin của doanh nghiệp, xây dựng định hướng phát triển doanh nghiệp rõ ràng, nâng cao khả năng quản lý và tích lũy nguồn lực tài chính, gia tăng khả năng cạnh tranh để các ngân hàng có đủ cơ sở tin cậy để giải ngân vốn tín dụng đến các DNVVN. 

Huy Thắng