Bảo đảm lợi ích ngành dệt may khi tham gia TPP

Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Theo Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, Bộ Công Thương được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan tổ chức đàm phán một số hiệp định thương mại tự do, trong đó có hiệp định TPP. Trong đó, một mục tiêu mà Chính phủ và Quốc hội đặt ra là phải yêu cầu đối tác dành cho Việt Nam những lợi ích cốt lõi trong quá trình đàm phán, đó là vấn đề mở cửa thị trường cho các hàng hoá Việt Nam có lợi thế, trong đó có dệt may.

Qua các Hiệp định thương mại tự do Việt Nam đã đàm phán và ký kết, theo Bộ trưởng Hoàng, chúng ta đã đáp ứng được yêu cầu này.

Riêng với Hiệp định TPP, trong đàm phán, Hoa Kỳ yêu cầu nếu hàng hoá xuất xứ từ Việt Nam thì họ sẽ dành ưu đãi, nếu không xuất xứ từ Việt Nam sẽ không được hưởng ưu đãi.

Tuy nhiên, qua kiên trì đàm phán, các nước đã chấp nhận với một số hàng hoá dệt may Việt Nam chưa sản xuất được và phải nhập ở một số nước ngoài nhóm TPP thì vẫn được hưởng ưu đãi.

Bộ trưởng Hoàng cho biết, riêng hai năm 2013 và 2014, ngành dệt may đã thu hút đầu tư được 3 tỉ USD. Dự kiến đến năm 2018 khi TPP có hiệu lực, tỉ trọng hàng dệt may xuất khẩu vào các nước TPP có xuất xứ vải của Việt Nam sẽ chiếm 60%.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa đã chất vấn về Dự án sản xuất xơ sợi Đình Vũ (PVTex) và Dự án mở rộng Nhà máy Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2 mà báo chí nêu thời gian qua. Theo Bộ trưởng Hoàng, Dự án PVTex được xây dựng ngày 14/3/2014 đã nghiệm thu và hoạt động sơ bộ, ngày 29/5/2014 vận hành chính thức thương mại, đến hết năm 2014 đã vận hành 48% công suất.

Năm 2014, Dự án bước đầu lỗ 1000 tỉ đồng, nộp ngân sách 212 tỉ đồng. Theo Bộ trưởng, nguyên nhân là do định mức và chi phí vận hành tăng so với tính toán trong nghiên cứu báo cáo khả thi. Đây là dự án công nghệ hiện đại lần đầu tiên triển khai đầu tư tại Việt Nam, trong khi năng lực vận hành của đội ngũ lao động hạn chế, chất lượng sản phẩm chưa đạt yêu cầu, giá sợi trên thế gới, đặc biệt là sợi nhân tạo giảm, do vậy sản phẩm của nhà máy làm ra không cạnh tranh được.

Trước tình hình này, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã chỉ đạo Tập đoàn Dầu khí Việt Nam tìm cách khắc phục, yêu cầu chủ đầu tư rà soát máy móc thiết bị, công nghệ, có chương trình đào tạo nâng cao tay nghề công nhân vận hành.

Bộ cũng đã tổ chức cuộc họp giữa Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam bàn giải pháp tiêu thụ một số sản phẩm của Dự án, trong khi những sản phẩm này Vinatex cũng phải nhập của nước ngoài thì trước mắt Vinatex sẽ tiêu thụ 50% sản phẩm của nhà máy xơ sợi Đình Vũ, sau khi mặt bằng giá cân bằng sẽ mua nhiều hơn.

Bên cạnh đó, Bộ cũng báo cáo Chính phủ xem xét giải quyết một số kiến nghị tháo gỡ cho PVTex và PVtex đặt ra kế hoạch năm 2015 giảm lỗ xuống còn 600 tỉ đồng, năm 2016 cân đối thu chi.

Đối với Dự án mở rộng Nhà máy Gang thép Thái Nguyên, theo Bộ trưởng Hoàng, nhà máy được đầu tư cuối năm 2007 do Trung Quốc làm tổng thầu EPC, quá trình triển khai gặp một số khó khăn, tình hình dự án chậm trễ. Bộ trưởng Hoàng cho biết, nguyên nhân do giai đoạn 2007-2011, chi phí xây lắp tăng cao, bình quân vật liệu xây dựng tăng 281%, tỉ giá ngoại tệ thay đổi dẫn tới chi phí, vốn đầu tư tăng khá nhiều so với tính toán ban đầu.

Trước vấn đề trên, chủ đầu tư đã báo cáo và Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương triển khai một số biện pháp, trong đó rà soát khoản còn thiếu trong vốn đầu tư, giao Tổng Công ty Thép Việt Nam trao đổi với các ngân hàng và nhà thầu, dự kiến cuối tháng 11 năm nay sẽ ký được phụ lục sửa đổi hợp đồng EPC, phấn đầu tháng 3/2017 đưa các hạng mục dự án vào chạy thử .

Về kinh doanh đa cấp, Bộ trưởng Hoàng cho biết, đến nay có 105 doanh nghiệp được các Sở Công Thương cấp phép kinh doanh cho bán hàng đa cấp theo tinh thần Nghị định 42-CP/2014 và có 59 doanh nghiệp được Bộ Công Thương cấp chứng nhận đăng ký.

Bộ trưởng cũng thừa nhận có các trường hợp bán hàng đa cấp nhưng không đăng ký, hoặc kinh doanh theo mô hình bán hàng đa cấp mặc dù không được phép để lừa đảo, huy động vốn người tiêu dùng, gây bức xúc cho cộng đồng.

Về biện pháp chấn chỉnh, Bộ trưởng Hoàng cho biết, Nghị định 42 về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp thời gian tới cũng cần rà soát lại khuôn khổ pháp lý cho chặt chẽ hơn, tránh tình trạng lợi dụng quy định chưa đầy đủ của các văn bản pháp luật để các tổ chức tư nhân lợi dụng bán hàng đa cấp.

Ngoài ra, cần nâng cao điều kiện đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp theo hướng chặt chẽ hơn, phối hợp với Bộ Công an kiểm tra, kiểm soát các doanh nghiệp sai phạm. Bộ Công Thương cũng đã chỉ đạo các Sở Công Thương kiểm tra, xử lý hoạt động bán hàng đa cấp tại các địa phương, rà soát lại và yêu cầu các doanh nghiệp đã được cấp đăng ký bán hàng đa cấp phải nghiêm túc thực hiện quy định của pháp luật.

Linh Đan