Bước ngoặt trên chính trường Thổ Nhĩ Kỳ

Tổng thống Recep Tayyip Erdogan và phu nhân Emine vẫy tay chào người ủng hộ tại thủ đô Ankara - Ảnh: Reuters

Phát biểu trước người dân tại thành phố Istanbul, ông Erdogan nói: "Các kết quả không chính thức của cuộc bầu cử đã trở nên rõ ràng. Theo đó, tôi đã được quốc gia giao phó nghĩa vụ và các bổn phận của chức vụ tổng thống".

Theo hãng thông tấn nhà nước Anadolu, với 99% số phiếu được kiểm, ông Erdogan giành được gần 52,5% số phiếu bầu trong cuộc bầu cử tổng thống. Trong khi đó, ứng cử viên Muharrem Ince đại diện cho đảng Nhân dân cộng hòa đối lập chính chỉ giành được 31,5%.

Ngày 24/6, khoảng 57 triệu cử tri Thổ Nhĩ Kỳ đi bỏ phiếu để bầu tổng thống, cũng như 600 nghị sỹ quốc hội trong cuộc bầu cử sớm.

Thay vì diễn ra vào ngày 3/11/2019 như lịch trình bầu cử 5 năm một lần, đây là cuộc bầu cử mang tính bước ngoặt, nhằm cụ thể hóa những thay đổi căn bản trong Hiến pháp Thổ Nhĩ Kỳ, được thông qua trong cuộc trưng cầu dân ý hôm 16/4/2017, theo đó chuyển từ chế độ chính trị nghị viện sang chế độ tổng thống, cuộc bầu cử này sẽ vẽ lại diện mạo mới trên bàn cờ chính trị Thổ Nhĩ Kỳ sau rất nhiều xáo trộn gần đây.

Kể từ nhiệm kỳ này, chức danh thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ bị hủy bỏ và toàn bộ quyền lực hành pháp được chuyển giao cho tổng thống. Tổng thống sẽ đồng thời là người đứng đầu nhà nước và chính phủ.

Tổng thống có quyền ban hành lệnh tình trạng khẩn cấp mà không cần sự đồng ý trước của Quốc hội. Ngoài ra, tổng thống có thể điều hành toàn bộ quốc gia bằng các sắc lệnh song song với các luật do Nghị viện soạn thảo và ban hành. Trong trường hợp phạm tội nghiêm trọng, tổng thống cũng chỉ có thể bị miễn nhiệm nếu có 3/5 số nghị sĩ tán thành.

Ông Erdogan là Thủ tướng của Thổ Nhĩ Kỳ trong suốt 11 năm trước khi trở thành Tổng thống vào năm 2014. Ông mạnh tay củng cố quyền lực sau cuộc đảo chính bất thành của một số tướng lĩnh quân đội vào tháng 7/2016.

Thổ Nhĩ Kỳ đã được đặt trong tình trạng khẩn cấp kể từ đó và 107.000 công chức và binh sỹ đã bị sa thải vì bị cho là dính líu đến âm mưu đảo chính. Hơn 50.000 người đã bị bỏ tù và xét xử.

Một trong những vấn đề lớn nhất trong cuộc bầu cử lần này ở Thổ Nhĩ Kỳ là kinh tế. Đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ đã lao dốc thời gian qua, trong khi lạm phát ở mức khoảng 11%.

Chủ nghĩa khủng bố là một mối lo khác bởi Thổ Nhĩ Kỳ phải đối mặt với nhiều vụ tấn công từ các nhóm phiến quân người Kurd và tổ chức khủng bố khét tiếng Nhà nước Hồi giáo (IS).

Tuy vậy, giới quan sát cho rằng cử tri nước này thường bỏ phiếu dựa trên những mối chia rẽ lớn, giữa người Kurd và các đảng dân tộc chủ nghĩa, cũng như giữa các nhóm tôn giáo và phi tôn giáo.

An Bình