Chống ô nhiễm không khí ở Trung Quốc: Cuộc chiến kéo dài

Ô nhiễm môi trường là vấn đề nổi cộm của Trung Quốc trong những năm gần đây do quá trình phát triển công nghiệp và tằng trưởng kinh tế chóng mặt.

Sương mù, khói bụi dày đặc bao phủ nhiều tỉnh, thành phố Trung Quốc trong những ngày gần đây đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống. Hôm 20/10, các nhà chức trách Trung Quốc tiếp tục nâng mức cảnh báo khói mù lên cảnh báo màu cam- mức cảnh báo cao thứ 3 trong thang cảnh báo 4 bậc ô nhiễm tại nước này.

Với mức cảnh báo màu cam, chính quyền khuyến cáo những người bị ốm hoặc bị bệnh nên ở trong nhà trong khi những người khác hạn chế hoạt động ngoài trời hoặc phải đeo mặt nạ.

Theo số liệu thống kê chính thức, mật độ hạt bụi phân tử siêu nhỏ PM 2.5 (có đường kính nhỏ hơn 2,5 micromet) trong không khí được ghi nhận ở Bắc Kinh đã vượt mức 400 và đạt 500 ở một số khu vực. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo nồng độ bụi PM2.5 lớn hơn 300 đã là mức cực kỳ nguy hiểm đối với sức khỏe con người.

Ngày 19/10 hơn 30.000 vận động viên đến từ 54 quốc gia, vùng lãnh thổ tham gia cuộc thi Marathon quốc tế đã phải đeo mặt nạ để tránh hít phải khói mù từ tình trạng ô nhiễm không khí.

Kể từ đầu tháng này, các nhà chức trách Trung Quốc liên tục phải đưa ra các cảnh báo về mức độ ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại thủ đô Bắc Kinh và một số khu vực ở phía Bắc, bao gồm cả tỉnh Hà Bắc và Thiên Tân. Mọi người dân, đặc biệt là người già và trẻ em được khuyến cáo áp dụng các biện pháp bảo vệ, đồng thời các trường học cần tránh hoạt động ngoài trời và giảm các tiết học thể dục.

Ô nhiễm môi trường là vấn đề nổi cộm của Trung Quốc trong những năm gần đây do quá trình phát triển công nghiệp và tằng trưởng kinh tế chóng mặt.

Áp dụng nhiều biện pháp

Kể từ năm 2006, Trung Quốc phải chi ra trung bình khoảng 340 tỷ nhân dân tệ (55 tỷ USD) mỗi  năm để giải quyết tình trạng ô nhiễm không khí ở các đô thị.

Trung Quốc cũng tiến hành sửa đổi Luật Bảo vệ Môi trường 1989 và dự kiến sẽ được thông qua trong thời gian tới, trong đó tăng quyền hạn cho Cơ quan Bảo vệ Môi trường để xử lý mạnh tay hơn đối với các doanh nghiệp, công ty công nghiệp phát thải quá mức ra môi trường...

Trước đây, Cơ quan Bảo vệ Môi trường chỉ có thể xử phạt hành chính doanh nghiệp vì xả thải trái phép, thì bây giờ, họ được phép đóng cửa những doanh nghiệp không tuân thủ các quy định về giảm khí thải tại nhà máy. Nếu doanh nghiệp cố tình tiếp tục gây ô nhiễm môi trường, họ sẽ phải trả một khoản phí phạt gấp nhiều lần so với phí phạt ban đầu, thậm chí là bị xử phạt hình sự.

Hồi tháng 9/2013, Chính phủ Trung Quốc đã ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về phòng chống và kiểm soát ô nhiễm không khí, tập trung vào việc kiểm soát ô nhiễm tại 3 vùng trọng điểm là khu vực Bắc Kinh - Thiên Tân - Hà Bắc, sông Dương Tử và Đồng bằng sông Châu Giang.

Kế hoạch đề ra các mục tiêu cụ thể, như kiểm soát việc tiêu thụ than: Đến năm 2017, tỷ lệ than trong tổng tiêu thụ năng lượng tại Trung Quốc sẽ giảm xuống còn 65%, trong khi tỷ lệ tiêu thụ năng lượng tái tạo sẽ tăng lên 13%. 3 vùng trọng điểm phải nỗ lực để đạt được chỉ tiêu đặt ra về lượng than đá tiêu thụ mỗi năm, đổng thời, thay thế than đá bằng khí đốt sinh học cho nồi hơi đốt than, lò công nghiệp và các nhà máy điện đốt than.

Loại bỏ dần các loại xe gây ô nhiễm nặng: Năm 2015, tất cả các xe dán nhãn màu vàng (loại nhãn để nhận biết xe không đáp ứng tiêu chuẩn về khí thải) sẽ được loại bỏ tại 3 vùng trọng điểm. Đến năm 2017, tất cả các xe nhãn vàng sẽ được loại bỏ trên toàn quốc; từng bước thay thế xăng và dầu diesel bằng các loại nhiên liệu sạch như xăng sinh học. Việc giảm thiểu nồng độ PM 2.5 và PM 10 sẽ được xem là mục tiêu bắt buộc trong các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đối với các địa phương và là một tiêu chí đánh giá năng lực quản lý của lãnh đạo địa phương.

Từ năm 2013, các thành phố lớn lớn, như Bắc Kinh, Thượng Hải, Thiên Tân, Quảng Châu và Quý Dương bắt đầu hạn chế mua bán xe hơi sử dụng xăng. Mới đây nhất, tháng 5/2014, thành phố Hàng Châu cũng áp dụng quy định hạn chế mua bán loại xe này.

Tại Thủ đô Bắc Kinh, theo kế hoạch làm sạch không khí trong vòng 5 năm (2013-2017), tổng lượng xe trong thành phố sẽ bị hạn chế còn dưới 6 triệu. Ngoài ra, còn áp dụng các biện pháp khác như lưu thông dựa trên biển số đăng ký chẵn - lẻ; Xe vận chuyển vật liệu xây dựng bị cấm lưu thông trên đường trong thời điểm ô nhiễm nặng. Cuối năm nay, Bắc Kinh công bố kế hoạch thu phí ùn tắc và có hiệu lực vào đầu năm 2015.

Để bù đắp lại lượng phương tiện vận tải hành khách ở khu vực trung tâm và ngoại ô Bắc Kinh thiếu hụt do các kế hoạch cắt giảm trên, các phương tiện giao thông công cộng như tàu điện ngầm và xe buýt sẽ kéo dài thời gian phục vụ lên 30 phút.

Từ tháng 7/2014, chính phủ Trung Quốc quyết định miễn thuế cho người mua các phương tiện sử dụng năng lượng mới như điện hoặc pin nhiên liệu… bắt đầu từ tháng 9/2014 cho đến cuối năm 2017. Chính phủ đặt ra mục tiêu đến năm 2020, sẽ có 5 triệu phương tiện sử dụng năng lượng mới được đưa vào sử dụng, so với 70.000 ô tô điện đang lưu thông trên đường. 

Đầu tháng 8/2014, Trung Quốc ban hành hướng dẫn “tiêu chuẩn ứng xử” nhằm chiến đấu với thực trạng ô nhiễm và giảm thiểu tác hại tới môi trường trong đó có khuyến khích người dân đi bộ và sử dụng xe đạp.

Theo các chuyên gia, vấn đề ô nhiễm không khí của Trung Quốc đã tích tụ nhiều thập niên và sẽ không thể giải quyết trong một sớm một chiều. Đó sẽ là một cuộc chiến kéo dài./.

Nguyễn Chiến