Giới quan sát quốc tế tiếp tục vạch trần sự hung hăng của Trung Quốc

Asahi Shimbun, nhật báo lớn thứ 2 ở Nhật Bản, vừa có bài xã luận mới yêu cầu “Trung Quốc phải dừng hành vi hung hăng” ở Biển Đông, trong đó nêu rõ: “Những hành động dùng vũ lực này của Trung Quốc bị cộng đồng quốc tế chỉ trích là điều hiển nhiên. Trung Quốc cần có suy nghĩ nghiêm túc về cách họ nên hành xử như thế nào mới xứng tầm một nước lớn có trách nhiệm”. Bài báo kết thúc bằng câu cảnh báo: “Trung Quốc không thể có được sự tôn trọng của các nước khác bằng cách đẩy mạnh tuyên bố chủ quyền của họ với thái độ cưỡng ép, hăm dọa”.

Trong bài bình luận trên chuyên san The National Interest (Mỹ), nhà phân tích Abraham M.Denmark tại Cục Nghiên cứu châu Á quốc gia (Mỹ) khẳng định mẫu số chung của tất cả tranh chấp hiện nay ở Biển Đông là Trung Quốc. Bài báo nêu rõ “Bắc Kinh là nhân tố chính gây ra căng thẳng và khủng hoảng trong những cuộc tranh chấp này”. Ngoài ra, theo ông Denmark, Bắc Kinh nhất nhất khẳng định hành động của họ là nhằm “phản ứng nguy cơ tấn công và sự cố từ những bên tham gia tranh chấp khác”, nhưng rõ ràng chính hành vi của Trung Quốc luôn khiến căng thẳng leo thang vì nước này muốn dùng sức mạnh để củng cố tuyên bố chủ quyền. “Việc họ từ chối thỏa hiệp, đẩy căng thẳng leo thang, thay đổi hiện trạng là công thức cho căng thẳng triền miên”, chuyên gia Denmark viết.

Tương tự, Giáo sư Eric Posner thuộc  Đại học Chicago (Mỹ) viết trên tờ The Nation của Thái Lan rằng trong khi các nước nhỏ tuân thủ nghiêm túc UNCLOS thì Trung Quốc “chỉ ký cho có” rồi thản nhiên phớt lờ Công ước này để phục vụ mưu đồ chiếm gần trọn Biển Đông trong khi chưa bao giờ đưa ra bằng chứng pháp lý cho "đường lưỡi bò".

Tờ The Wall Street Journal dẫn lời Tư lệnh Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương Mỹ, Đô đốc Samuel Locklear khẳng định cách Trung Quốc tiếp cận vấn đề tranh chấp chủ quyền hiện nay không hữu ích cho khu vực. Theo ông, Trung Quốc “nên hỗ trợ khu vực theo con đường thỏa hiệp dựa trên khung pháp lý công bằng”.

Ngày 2/6, trả lời phỏng vấn báo Sydney Morning Herald, Bộ trưởng Quốc phòng Australia David Johnston tuyên bố: “Cả Mỹ, Australia và Nhật đều rất lo ngại về những hành động đơn phương gây bất ổn, đặc biệt tại khu vực Biển Đông và biển Hoa Đông”. Ông cho biết đã chia sẻ với phía Việt Nam và Philippines về mối lo ngại này tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn Hãng tin Bloomberg tại Đối thoại Shangri-La, ông Johnston cũng tuyên bố hành động đơn phương của Trung Quốc là “vô ích” và “đẩy chúng ta đi sai đường”. Ông cho rằng “nguy cơ tính toán sai” là mối lo ngại với tất cả các nước trong khu vực. Phát ngôn thẳng thắn của Bộ trưởng Johnston là hết sức đáng chú ý bởi Trung Quốc là đối tác thương mại rất quan trọng của Australia.

Tạp chí The Economist của Anh bình luận: “Quan điểm chung của các đại biểu tại Đối thoại Shangri-La năm 2014 về phát biểu của đại diện Trung Quốc tại diễn đàn này, tướng Vương Quán Trung, là “đã bảo vệ quan điểm của Trung Quốc một cách tệ hại. Lập luận của ông ta cộc cằn và có phần trẻ con khi nói rằng không phải Trung Quốc khiêu khích mà các nước khác làm như vậy”.

Báo này nhận định Trung Quốc thực tế không quan tâm đến việc đuối lý. Trung Quốc có thể xem Đối thoại Shangri-La là một phần của trật tự thế giới cũ mà nước này không còn cảm thấy cần phải chấp nhận.

Báo Mỹ Wall Street Journal cho rằng việc các quan chức Trung Quốc tỏ ra lớn tiếng ở Đối thoại Shangri-La cho thấy Bắc Kinh quyết đối đầu với Mỹ. “Trung Quốc cáo buộc Mỹ và Nhật đe dọa và bá quyền, trong khi tất cả các nước trong khu vực tin rằng Trung Quốc mới là kẻ đe dọa và bá quyền. Thật đáng lo ngại khi chủ nghĩa dân tộc cực đoan tự lừa dối mình lại trỗi dậy ở Trung Quốc” - WSJ viết.

WSJ nhận định việc Trung Quốc không chịu tuân thủ luật pháp quốc tế  cho thấy Bắc Kinh muốn thiết lập một trật tự mới tại châu Á - Thái Bình Dương, trong đó nước này đóng vai trò thống trị. Tuy nhiên, báo này dẫn lời chuyên gia Rory Medcalf thuộc Viện Lowy (Australia) cảnh báo Trung Quốc không thật sự mạnh như nước này nghĩ. Rory Medcalf nêu rõ: Những hành vi hiếu chiến của Trung Quốc sẽ chỉ khiến các nước khu vực xích lại gần nhau hơn để đối phó với sự trỗi dậy của Bắc Kinh. Mỹ cũng sẽ càng có cớ để tiếp tục tăng cường sức mạnh quân sự trong khu vực”.

Báo Mỹ Epoch Times dẫn lời chuyên gia Richard Fisher thuộc Trung tâm Đánh giá và Chiến lược quốc tế (IASC) cho rằng đằng sau những lời lẽ thô lỗ của tướng Vương là những toan tính lạnh lùng. “Ở Shangri-La, tướng Vương áp dụng chiến thuật đe dọa để làm suy yếu ý chí chính trị của đối thủ. Mục tiêu không phải để cãi lý mà dùng giọng điệu hiếu chiến để đe dọa Tokyo, Washington và các nước trong khu vực”. Ông nhận định “Bắc Kinh muốn cho các nước châu Á thấy rằng Trung Quốc đủ điên rồ để tấn công nước khác, do đó các quốc gia này sẽ phải nhượng bộ để Bắc Kinh làm chủ Biển Đông. Nhưng hiệu quả của chiến thuật này là không rõ ràng, chỉ thể hiện sự hiếu chiến”.

*Trong bài báo “Inside China: No Friends for Beijing” (Tạm dịch: Không ai kết bạn với Bắc Kinh) đăng trên The Washington Times, tác giả Gordon Chang, bình luận viên Tạp chí Forbes, nhận định, có lẽ một phần vì mù quáng bởi tiềm lực quân sự đang lên và cho rằng khả năng của quân đội Mỹ đã sụt giảm, Bắc Kinh đã châm ngòi sự e sợ và thù oán ở khắp 14 quốc gia láng giềng.

Gordon Chang viết: “Trung Quốc muốn giành giật chủ quyền trên biển của tất cả các quốc gia và rõ ràng họ còn muốn cả đất liền nữa. Cụ thể là từ Ấn Độ, Trung Quốc đã thúc đẩy các tuyên bố chủ  quyền trên biên giới với Ấn Độ, họ cũng muốn tài nguyên và khoáng sản ở vùng biển  Đông Nam Á. Và họ cũng muốn mở đường ra tây Thái Bình Dương, điều này nằm trong chiến lược lâu dài của Trung Quốc. Cách chơi của Trung Quốc đang khiến các quốc gia láng giềng xích lại gần nhau. Khi chạy theo 1 trong 36 kế binh pháp của Tôn Tử “viễn giao cận công” – kết xa đánh gần, Trung Quốc có thể đang tự “gậy ông đập lưng ông”.

Nguyễn Chiến (tổng hợp)