Những tông màu đậm trong bức tranh kinh tế thế giới 2015

Ngày 16/12, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) quyết định nâng lãi suất cơ bản từ mức 0-0,25% lên 0,25-0,5%. Ảnh: BBC

1. Kinh tế tăng trưởng chậm

Kinh tế toàn cầu năm 2015 tiếp tục phục hồi, tuy nhiên, động lực tăng trưởng nằm ở các nền kinh tế phát triển, trong khi GDP tại các nền kinh tế mới nổi tiếp tục tăng chậm.

Các tổ chức tài chính quốc tế liên tục điều chỉnh giảm dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Theo Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), năm 2015, thương mại toàn cầu sẽ chỉ tăng 2%- mức tăng thấp nhất và xảy ra trùng hợp với thời kỳ suy giảm kinh tế vào những năm 1975, 1982-1983, 2001 và 2009.

2. Giá dầu giảm sâu

Thương mại toàn cầu suy giảm đã đẩy giá hàng hóa giảm sâu, nhất là giá dầu. Sắc xám bao trùm thị trường dầu mỏ trong hơn một năm qua khi Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) quyết định không cắt giảm sản lượng khai thác, bất chấp giá thấp nhằm giữ thị phần và cạnh tranh với dầu đá phiến của Mỹ.

Trong khi đó, nguồn cung dầu mỏ tăng mạnh và luôn vượt cầu khoảng 1 triệu thùng/ngày khiến giá dầu trên thị trường thế giới giảm trên 60%.

Trong những ngày cuối năm 2015, giá dầu thế giới đã giảm về quanh mức 35 USD/thùng. Theo giới chuyên gia, giá dầu thế giới sẽ tiếp tục thấp như hiện nay, thậm chí còn có thể giảm thêm về quanh ngưỡng 30 USD/thùng trong cả năm 2016 và chưa thấy khả năng thị trường dầu đạt được sự cân bằng trong ngắn và trung hạn.

Cùng chung số phận với giá dầu, giá vàng thế giới tiếp tục xu hướng giảm. Ngày 16/12, giá vàng thế giới giảm còn 1.049 USD/ounce, mức thấp nhất trong vòng 6 năm qua. Sau thời gian đó, giá vàng tăng trở lại và đứng ở mức giá 1.073 USD/ounce vào sáng 24/12. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia vẫn nhận định giá vàng sẽ xuống dưới mức 1.000 USD/ounce vào năm sau.

3. Kinh tế Trung Quốc tiếp tục tăng chậm

Thương mại toàn cầu và giá hàng hóa giảm mạnh tiếp tục ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc, gây ra nhiều hệ lụy.

Trong đó, xu hướng tăng chậm bắt đầu chạm ngưỡng nguy hiểm (7%), đẩy thị trường chứng khoán giảm sâu và đồng nhân dân tệ (CNY) mất giá mạnh, các nhà đầu tư ồ ạt chuyển vốn ra nước ngoài. Theo dự báo của OECD, kinh tế Trung Quốc năm 2015 và năm 2016 chỉ tăng 6,8% và 6,5%.

4. Thành lập Ngân hàng Đầu tư hạ tầng châu Á

Ngày 29/6, tại Bắc Kinh, đại diện 57 nước đã tham gia ký kết thỏa thuận thành lập Ngân hàng Đầu tư hạ tầng châu Á (AIIB) do Trung Quốc khởi xướng.

Đa số thành viên AIIB là các nước châu Á, Trung Đông và Nam Mỹ. AIIB hoạt động với số vốn ban đầu là 50 tỉ USD và sẽ dần được tăng lên thành 100 tỉ USD. Trong đó, Trung Quốc là cổ đông lớn nhất và sẽ nắm 25-30% cổ phần, Ấn Độ là cổ đông lớn thứ 2 với 10-15% cổ phần.

5. Công bố toàn văn Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương

Ngày 5/11, toàn văn Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã được công bố sau một tháng kết thúc đàm phán. Trong vòng 90 ngày sau đó, các nước thành viên sẽ tiến hành nghiên cứu, xem xét, quyết định chấp nhận hoặc bác bỏ Hiệp định.

Hiệp định TPP là thỏa thuận giữa 12 nước thành viên, bao gồm Mỹ, Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Việt Nam. Tuy nhiên, những quốc gia khác trong khu vực Thái Bình Dương có thể tham gia nếu có nguyện vọng và thấy cần thiết.

Với 30 chương được thể hiện trên 2.000 trang tài liệu, Hiệp định TPP đưa ra những tiêu chuẩn chung về hàng loạt vấn đề, bao gồm quyền lợi của người lao động và quyền sở hữu trí tuệ, vốn phần lớn nằm dưới sự kiểm soát của chính phủ trong quá trình thảo luận.

6. Thành lập Cộng đồng Kinh tế ASEAN

Ngày 22/11, tại thủ đô Kuala Lumpur (Malaysia), lãnh đạo 10 nước thành viên ASEAN đã ký kết Tuyên bố Kuala Lumpur 2015 về việc thành lập Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC). Đây là một sự kiện quan trọng trong lộ trình hội nhập kinh tế khu vực sau 48 năm thành lập ASEAN, tiến tới xây dựng một khu vực Đông Nam Á hòa bình, tự do và thịnh vượng cho các dân tộc và các nước thành viên ASEAN.

Là khu vực có khoảng 600 triệu dân và hằng năm tạo ra tổng sản phẩm quốc nội trên 2.600 tỉ USD, việc thành lập AEC là bước khởi đầu trong tiến trình hình thành một thị trường chung, từng bước xóa bỏ các hàng rào thuế quan và phi thuế quan, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại, đầu tư và tạo việc làm cho người lao động.

7. CNY được đưa vào giỏ các đồng tiền dự trữ quốc tế

Ngày 30/11, IMF đã công bố kết quả rà soát định kỳ 5 năm một lần đối với giỏ tiền tệ quốc tế, còn gọi là Quyền Rút vốn đặc biệt (SDR). Dựa trên kết quả rà soát này, IMF tuyên bố đồng nhân dân tệ của Trung Quốc (CNY) đã đáp ứng tất cả các tiêu chí của giỏ tiền tệ quốc tế và sẽ được bổ sung vào SDR cùng với USD, euro, bảng Anh và yen Nhật.

Quyết định đưa CNY vào SDR đánh dấu bước ngoặt về hội nhập của nền kinh tế Trung Quốc vào hệ thống tài chính toàn cầu, thừa nhận những nỗ lực của chính phủ Trung Quốc trong những năm qua trong việc tái cơ cấu tiền tệ và hệ thống tài chính.

8. Fed quyết định tăng lãi suất

Ngày 16/12, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đã quyết định nâng lãi suất cơ bản từ mức 0-0,25% lên 0,25-0,5%, kết thúc thời kỳ lãi suất thấp nhất trong lịch sử khi cơ quan này tung ra các gói kích thích định lượng và giảm lãi suất ngắn hạn xuống mức gần bằng 0%, được áp dụng từ tháng 12/2008 nhằm vực dậy nền kinh tế trước sự tàn phá của khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Quyết định tăng lãi suất được đưa ra sau khi các quan chức Fed thừa nhận những tiến triển tích cực trên thị trường lao động, thu nhập cải thiện, lạm phát có thể tăng lên ngưỡng mục tiêu 2% trong giai đoạn trung hạn, khó khăn kinh tế được đẩy lùi, không cần tiếp tục cho vay với mức lãi suất thấp quá mức như hiện nay.

Quyết định này đánh dấu sự phục hồi của nền kinh tế sau đợt suy thoái 2007-2009. Vào mùa thu năm 2014, Fed cũng đã quyết định chấm dứt các chương trình nới lỏng định lượng với tổng giá trị khoảng 4.000 tỉ USD thông qua nghiệp vụ mua trái phiếu.

Quyết định tăng lãi suất đã đáp ứng kỳ vọng của thị trường và các nhà đầu tư sau nhiều lần bị Fed trì hoãn, góp phần củng cố và duy trì niềm tin của các nhà đầu tư vào chính sách của Fed. Sau quyết định của Fed, thị trường chứng khoán Mỹ đồng loạt tăng điểm, phát tín hiệu tin tưởng rằng kinh tế Mỹ đã bước sang thời kỳ tăng trưởng ổn định.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, việc Fed trì hoãn tăng lãi suất đã đẩy USD tăng quá cao so với giá trị thực tế của nó. Vì vậy, USD sẽ giảm giá trở lại, có thể bắt đầu từ giữa năm 2016. Bằng chứng thực tế cũng cho thấy, sau mỗi chu kỳ tăng lãi suất, USD thường giảm giá trở lại. Gần 1 tuần lễ sau động thái tăng lãi suất của Fed, ngày 23/12, USD đã bước sang ngày mất giá thứ 4.

Xuân Thanh