Nobel Vật lý 2017 vinh danh ‘những phát hiện gây chấn động thế giới’

Ba nhà khoa học Mỹ đoạt giải Nobel Vật lý 2017

Chiều 3/10 (theo giờ Hà Nội), Viện Hàn lâm khoa học Hoàng gia Thụy Điển tại Stockholm đã công bố giải Nobel Vật lý năm 2017. Vinh dự đã thuộc về giáo sư vật lý Rainer Weiss, cùng 2 nhà khoa học khác là Bary C.Barish và Kip S.Thorne đều mang quốc tịch Mỹ, về những đóng góp mang tính quyết định của họ đối với Đài quan trắc sóng hấp dẫn bằng giao thoa kế laser (LIGO), hay còn gọi là siêu máy dò phát hiện sóng hấp dẫn. 

Hệ thống này trị giá 620 triệu USD đã giúp các nhà thiên văn học quan sát hiện tượng 2 hố đen va chạm vào nhau. Hai lỗ đen này có khối lượng lớn gấp 30 lần Mặt trời, nằm ở vị trí cách Trái đất khoảng 1,3 tỷ năm ánh sáng. Quá trình va đập này làm sinh ra các sóng hấp dẫn, vết gợn không-thời gian như nhà khoa học Albert Einstein tiên đoán vào năm 1916. Sóng này sẽ lan truyền từ nguồn phát với vận tốc ánh sáng trong không gian và tới Trái Đất. LIGO đã phát hiện ra sóng hấp dẫn vào ngày 12/8/2015.

Đây là một thí nghiệm vật lý quy mô lớn nhằm phát hiện trực tiếp sóng hấp dẫn. Đồng thành lập bởi 2 nhà vật lý Kip S.Thorne, Ronald Drever tại Caltech - người qua đời vào đầu năm nay và Rainer Weiss tại MIT vào năm 1992. Giai đoạn đầu LIGO hoạt động từ năm 2002 đến năm 2010 và không phát hiện ra sóng hấp dẫn. Sau đó, đài quan trắc này đã ngừng hoạt động trong nhiều năm để thực hiện việc nâng cấp và thay thế các thiết bị dò có độ nhạy cao hơn của giai đoạn "LIGO tiên tiến". Theo kế hoạch, đài quan trắc này tiếp tục được cải tiến vào năm 2021.

"Những phát hiện của họ đã gây chấn động toàn thế giới", Tổng Thư ký Viện Hàn lâm khoa học Hoàng gia Thụy Điển Goran K Hansson nhận xét về công trình nghiên cứu của  3 nhà khoa học Mỹ.

Đây là giải thưởng thứ hai của mùa giải Nobel năm nay được công bố. Trước đó, ngày 2/10, giải Nobel Y học 2017 đã thuộc về 3 nhà khoa học người Mỹ gồm Jeffrey C.Hall, Michael Rosbash và Michael W.Young với công trình nghiên cứu cơ chế phân tử trong việc kiểm soát nhịp sinh học, từ đó giúp giải thích cách thức các loài động, thực vật và con người có thể thích nghi nhịp sinh học của mình, từ đó phù hợp với sự tiến hóa của Trái đất.

Năm ngoái, giải Nobel Vật lý 2016 đã được trao cho 3 nhà khoa học gốc Anh là David J.Thouless, Duncan Haldane và Micheal Kosterlitz vì những phát hiện lý thuyết về sự chuyển pha tôpô học và các pha tôpô của vật chất.  

Tiếp sau giải Nobel Vật lý, giải Nobel Hóa học sẽ công bố chiều 4/10 (theo giờ Việt Nam) và giải Nobel Văn học ngày 5/10, Nobel  Hòa bình vào ngày 6/10. Giải Nobel Kinh tế sẽ được công bố vào ngày 9/10.

BT