Xây dựng chính sách cho phát triển du lịch ở nông thôn

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu tại hội thảo. Ảnh: VGP/Thành Chung

Ngày 6/12, tại tỉnh Lai Châu, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia đã chủ trì Hội thảo toàn quốc xây dựng nông thôn mới gắn với phát triển du lịch nông thôn. Lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương, 50 địa phương, các chuyên gia kinh tế, du lịch và doanh nghiệp đã tham dự hội thảo.

Du lịch nông thôn mở ra triển vọng phát triển mới

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh ý nghĩa của hội thảo trong việc nhận thức chính xác được nội hàm của du lịch nông thôn - một xu hướng mới tại Việt Nam thời gian qua và vai trò của phương thức kinh tế này đối với xây dựng nông thôn mới, phát triển bền vững, góp phần tăng thu nhập cho cư dân nông thôn.

“Luôn phải tìm ra động lực mới, sức sống mới cho chương trình xây dựng nông thôn mới vì đây là sự nghiệp có điểm bắt đầu mà không có điểm kết thúc”, Trưởng Ban Chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia nói.

Hội thảo được tổ chức tại Lai Châu, là một trong những địa phương có quyết tâm mạnh mẽ trong phát triển du lịch nông thôn. Bà Giàng Páo Mỷ, Bí thư Tỉnh ủy Lai Châu cho biết năm 2018, tỉnh Lai Châu đã lựa chọn thí điểm mô hình phát triển du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới tại 3 xã: Khun Há, Hồ Thầu (huyện Tam Đường), Sin Suối Hồ (huyện Phong Thổ).

“Phát triển du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới là hướng đi đúng đắn, mở ra triển vọng cho các tỉnh, thành phố, trong đó có Lai Châu đối với phát triển kinh tế - xã hội. Người dân ở nông thôn thực sự phát huy được tính chủ động, sáng tạo của mình, vừa sản xuất nông nghiệp, vừa cung ứng dịch vụ để tăng thêm thu nhập, cải thiện đời sống”, bà Giàng Páo Mỷ cho hay.

Theo ông Lê Khánh Hải, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, phát triển du lịch gắn với xây dựng nông thôn mới dựa chủ yếu trên nền tảng của hoạt động, không gian sản xuất nông nghiệp với quan điểm phát triển bền vững về môi trường sinh thái và văn hóa.

Đại diện một số doanh nghiệp tổ chức các chương trình du lịch ở nông thôn đánh giá cao lợi ích từ phương thức du lịch này khi họ đang triển khai hiệu quả nhiều tour ở các tỉnh Ninh Bình, Lào Cai, Lâm Đồng, Tây Nam Bộ,... Trong thực hiện, các doanh nghiệp đề cao giá trị từ tự nhiên, tập quán sản xuất và văn hóa đặc sắc của khu vực nông thôn và tính chuyên nghiệp của cư dân là nền tảng quan trọng để thu hút khách du lịch.

Còn theo nghiên cứu của PGS.TS Nguyễn Thị Hương Lan, Trường Đại học KHXH&NV TPHCM, những kết quả bước đầu có được ở một số địa phương là nhờ sự cam kết và quyết tâm thực hiện của chính quyền. “Vai trò của cộng đồng rất quan trọng nhưng không có sự chung tay của lãnh đạo chính quyền, ngành du lịch vào công việc thì không thể làm được trong bảo đảm an toàn cho du khách hay hỗ trợ, khuyến khích sự sáng tạo của cư dân,...”, vị chuyên gia cho hay.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ tham quan khu chợ bán sản vật địa phương ở bản du lịch Sin Suối Hồ, Lai Châu. Ảnh: VGP/Thành Chung

PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương nhận định xây dựng nông thôn mới và phát triển du lịch có quan hệ biện chứng với nhau, cần phải xây dựng các chuỗi giá trị của du lịch nông thôn và kết nối các bên liên quan, tập trung vào tính đặc thù văn hoá để xây dựng thương hiệu.

Hiện, Bộ NN&PTNT đang đề xuất tập trung xây dựng mô hình du lịch Làng văn hoá du lịch ở các địa phương Hà Giang (Thung lũng dược liệu xanh), Lai Châu (tập trung khai thác văn hoá người Mông trên dãy Hoàng Liên Sơn), Thanh Hóa (Công viên văn hoá tre, luồng), Bến Tre (văn hóa cây cảnh, vườn).

Ngoài ra, tại hội thảo, một số địa phương như Lào Cai, Bắc Kạn, Ba Vì (Hà Nội) cũng đăng ký triển khai các mô hình du lịch nông thôn theo đặc trưng của mình.

Du lịch nông thôn không chỉ để chống đói nghèo

Phát biểu bế mạc hội thảo, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh hội thảo có ý nghĩa kết nối các giá trị của Nghị quyết số 08 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và Nghị quyết số 26 của Trung ương Đảng về nông nghiệp, nông thôn, nông dân với giải pháp then chốt là xây dựng nông thôn mới.

Hiện nay, Chương trình xây dựng nông thôn mới có bước tiến rất quan trọng khi cả nước có 59 huyện của 29 tỉnh, thành phố đạt chuẩn nông thôn mới. Sang năm 2019 cả nước sẽ có 50% số xã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới thay vì tới năm 2020 như yêu cầu của Nghị quyết Quốc hội. Nhiều vùng quê, khu dân cư trở thành kiểu mẫu của đời sống nông thôn, thành nơi đáng sống. Bên cạnh đó, du lịch đang có sự phát triển khá bùng nổ khi năm 2019, cả nước sẽ thu hút 18 triệu du khách quốc tế, về “đích” trước so với chỉ tiêu của Nghị quyết 08 một năm và vượt chỉ tiêu 1 triệu khách quốc tế.

Do đó, Phó Thủ tướng cho rằng cần gắn kết xây dựng nông thôn mới và phát triển du lịch nông thôn bằng khung khổ chính sách cụ thể, góp phần vào việc xây dựng thành công Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030, hướng tới mốc kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ tham quan mô hình du lịch cộng đồng, trải nghiệm làm nông dân ở huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Ảnh: VGP/Thành Chung

Qua thảo luận, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng hội thảo chưa nhận thức rõ du lịch nông thôn với du lịch nông nghiệp. Theo Phó Thủ tướng, du lịch nông nghiệp dựa trên cơ sở sản xuất nông nghiệp, tài nguyên nông nghiệp mà chủ thể là người nông dân. Còn du lịch nông thôn thì không chỉ dựa trên sản xuất mà còn dựa trên tài nguyên, thiên nhiên, văn hoá, bản sắc dân tộc. Xác định rõ nội hàm để các bộ, ngành không lúng túng trong xây dựng quy hoạch chiến lược xây dựng nông thôn mới và phát triển du lịch trong tương lai.

Dẫn ra xu hướng du lịch nông thôn ở các quốc gia khác, Phó Thủ tướng nhận thấy khi du lịch, dịch vụ nông thôn phát triển (đóng góp tới 40% trong tổng thu nhập của cư dân nông thôn) thì sản xuất nông nghiệp co hẹp lại và đi vào chiều sâu. Hiện nay, kinh tế nông nghiệp ta chủ yếu phát triển theo chiều rộng, trong đó, du lịch nông thôn chỉ được coi là công cụ chống đói nghèo và đa dạng thu nhập cho nông dân. Với nguồn lực 38% lao động ở nông nghiệp và hơn 60% cư dân nông thôn, Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, địa phương nhận thức du lịch nông thôn phải xuất phát từ nguồn lực tự nhiên, con người, văn hoá,... để tạo ra các sản phẩm du lịch hiệu quả, thu hút du khách, góp phần xây dựng nông thôn mới bền vững cả về kinh tế, văn hóa và môi trường.

Từ thực tiễn những lần đi khảo sát ở nhiều địa phương, Phó Thủ tướng bày tỏ điều kiện thành công cho phát triển du lịch ở nông thôn là 3 yếu tố: Tôn trọng cộng đồng, bản sắc văn hóa và tính xác thực; kết hợp lợi ích kinh tế và lợi ích xã hội (bảo vệ môi trường, ngành nghề truyền thống,..,) và sự tham gia của cộng đồng khi ra quyết định.

Phó Thủ tướng đề nghị các địa phương cần đánh giá định hướng tiềm năng phát triển du lịch, kết nối với các tour, sản phẩm đặc thù. Tuy nhiên, lãnh đạo Chính phủ lưu ý không phát triển du lịch nông thôn tràn lan, đồng thời, phát triển dịch vụ phụ trợ đễ hỗ trợ cho du lịch, gắn phát triển hạ tầng du lịch nông thôn với ứng phó biến đổi khí hậu, giảm tải tác động của thiên tai, bảo vệ môi trường, chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho cư dân nông thôn,...

Thành Chung