Cách mạng tháng Tám với bài học “Đem sức ta giải phóng cho ta”

Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám 1945 và Quốc khánh 2/9 minh chứng sinh động cho sức mạnh vĩ đại của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tạo nên sức bật mạnh mẽ cho dân tộc Việt Nam giành tiếp những thắng lợi mới, viết tiếp những trang sử mới hào hùng và oanh liệt.

Là hiện thân của xu thế giải phóng và phát triển của dân tộc Việt Nam theo con đường cách mạng do lãnh tụ  Hồ Chí Minh, Đảng ta và nhân dân ta lựa chọn, Cách mạng tháng Tám 1945 và Quốc khánh 2/9 đã đi vào lịch sử dân tộc và trải qua gần bảy thập kỷ, được kiểm nghiệm bằng những thắng lợi vĩ đại của nhân dân ta, ngày càng biểu hiện rõ tầm vóc thời đại và ý nghĩa lịch sử lớn lao.  

Cách mạng tháng Tám 1945 đập tan gông xiềng nô dịch dân tộc, giải phóng các giai cấp, các tầng lớp nhân dân khỏi ách nô lệ, cứu giống nòi Việt Nam khỏi hiểm họa lụi tàn vì đói khổ, vì sự đầu độc và chính sách ngu dân của chủ nghĩa thực dân, phát xít.

Cũng từ  đó, chế độ cộng hòa dân chủ thiết lập trên đất nước ta (từ ngày 2/9/1945), quốc hiệu Việt Nam được khôi phục; những giá trị văn hoá cao đẹp của nước Việt Nam giàu truyền thống văn hiến được giành lại, chủ nghĩa yêu nước Việt Nam phát triển lên tầm cao mới, dồi dào xung lực chiến đấu và chiến thắng.

Cách mạng tháng Tám 1945 và Quốc khánh 2/9 đã thực hiện đồng thời 3 chức năng mang tính thời đại của cuộc cách mạng vô sản ở một nước thuộc địa là giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp-giải phóng xã hội và giải phóng con người, trong đó, giải phóng dân tộc đóng vai trò làm cơ sở, làm điều kiện tiên quyết cho các nhiệm vụ còn lại.

Đó cũng là minh chứng sinh động cho sức mạnh vĩ đại của khối đại đoàn kết toàn dân tộc Việt Nam do Đảng ta và lãnh tụ  Hồ Chí Minh lãnh đạo, tạo nên sức bật mạnh mẽ cho dân tộc Việt Nam giành tiếp những thắng lợi mới, viết tiếp những trang sử mới hào hùng và oanh liệt trong 30 năm đấu tranh chống các thế lực ngoại xâm, trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trong sự nghiệp đổi mới.

Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 xác lập và nâng cao vị trí quốc tế của dân tộc Việt Nam trong hàng ngũ các dân tộc tiên phong trên thế giới đấu tranh phá bỏ nô dịch dân tộc, xây dựng nền độc lập bền vững gắn kết chặt chẽ với tự do, dân chủ và hạnh phúc của nhân dân, với bình đẳng và tiến bộ xã hội.

Thắng lợi vĩ đại này đã phá tung một mắt xích quan trọng và thúc đẩy sự tan rã không thể cứu vãn nổi của hệ thống thuộc địa; mở đầu quá trình sụp đổ của chế độ thực dân cũ tàn bạo; cổ vũ nhân dân các dân tộc thuộc địa đấu tranh tự giải phóng, giành độc lập, tự do bằng chính sức mạnh quật khởi tự thân.

Sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà góp phần gia tăng sức mạnh của lực lượng hoà bình, độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội trong cuộc đấu tranh ngăn chặn chiến tranh, bảo vệ hoà bình, chống các thế lực phản động và xâm lược.

Con đường dẫn tới thành công của Cách mạng tháng Tám chính là con đường cách mạng triệt để, hướng tới tự do, hạnh phúc, công bằng và văn minh mà lãnh tụ Hồ Chí Minh đã vạch ra trên cơ sở vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Marx-Lenin, là sự hiện thực hoá một cách rạng rỡ tư tưởng cách mạng Hồ Chí Minh và khẳng định giá trị cao cả của tư tưởng đó.

Phát huy tinh thần “đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”

69 năm sau “cuộc cách mạng trời long đất lở”, dân tộc Việt Nam đang tiến những bước dài trên hành trình đẩy mạnh công cuộc đổi mới, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, đất nước ta đang phải đối diện với nhiều khó khăn không nhỏ, đặc biệt là chủ quyền quốc gia và sự toàn vẹn lãnh thổ đứng trước những thách thức nghiêm trọng.

Tình hình thực tiễn và yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh mới càng đòi hỏi Đảng và nhân dân chắt lọc, kế thừa và phát huy cao độ những bài học quí giá của Cách mạng tháng Tám 1945.

Đó là trong mọi hoàn cảnh, phải luôn kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, kiên trì thực hiện đường lối đổi mới, làm giàu trí tuệ của Đảng thông qua vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Marx-Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh và những giá trị tinh hoa về tư tưởng và văn hóa của dân tộc, của nhân loại.

Đó là phải củng cố và tăng cường sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc kết tụ trong Mặt trận dân tộc thống nhất do liên minh công-nông-trí thức làm nòng cốt, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng; phải động viên toàn dân, khơi gợi ý thức, tình cảm dân tộc trong sáng, lòng yêu nước chân chính của nhân dân và tạo điều kiện cho nhân dân phát huy lòng yêu nước chính đáng, đồng tâm hiệp lực cống hiến sức lực và tài năng phụng sự Tổ quốc.

Đồng thời, phải bảo đảm những lợi ích thiết thực, những quyền tự do, dân chủ của nhân dân, mọi người dân phải được hưởng thụ bình đẳng những thành quả cách mạng, của sự nghiệp đổi mới; gắn những lợi ích và quyền lợi của các tầng lớp nhân dân với vận mệnh và lợi ích dân tộc; gắn thực hành, mở rộng dân chủ với tăng cường kỷ cương.

Đó là phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, tự lực, tự cường kết tinh trong luận điểm nổi tiếng của lãnh tụ Hồ Chí Minh “đem sức ta mà tự giải phóng cho ta” được áp dụng và thực thi triệt để trong Cách mạng tháng Tám.

Trong bối cảnh quốc tế và khu vực rất phức tạp, khó lường như hiện nay, đặc biệt là sự xuất hiện những mưu toan và hành động kích động chủ nghĩa dân tộc cực đoan, áp đặt cường quyền trong quan hệ đối ngoại, trong giải quyết tranh chấp biển, đảo..., công cuộc chủ động mở cửa, hội nhập quốc tế, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại của nhân dân ta càng phải dựa trên nền tảng nâng cao tinh thần tự lực, tự cường, tự quyết định con đường phát triển, tránh giáo điều, đoạn tuyệt với trông chờ hoặc ỷ lại từ bên ngoài.

Tiếp nối bài học đặt lợi ích của Đảng trên lợi ích cá nhân

Trong Cách mạng tháng Tám 1945, với số lượng chỉ trên 1.300 đảng viên, một số lượng lớn còn bị giam giữ trong ngục tù đế quốc, song Đảng có uy tín tuyệt đối trong quần chúng, được nhân dân tin tưởng, chở che, bảo vệ và sẵn sàng theo Đảng làm cách mạng.

Mấu chốt để làm được điều đó là Đảng đã xây đường lối cách mạng hàm chứa sự phân tích khoa học, đúng đắn về sức mạnh to lớn của chủ nghĩa dân tộc chân chính, nhìn nhận chính xác thực tiễn xã hội Việt Nam; thấu hiểu những giá trị đặc trưng của văn hoá Việt Nam luôn đặt chủ nghĩa yêu nước và tinh thần cố kết cộng đồng dân tộc ở nấc thang giá trị cao nhất, đứng trên lập trường dân tộc để giải quyết những nhiệm vị căn cốt của cách mạng, để đánh giá đúng đắn năng lực và thái độ tích cực của các giai cấp, các tầng lớp xã hội đối với sự nghiệp chống đế quốc, giành quyền độc lập dân tộc và xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh, trên cơ sở đó xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân.

Bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ, đảng viên luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, tinh thần xả thân vì dân tộc, đặt lợi ích của Đảng lên trên lợi ích cá nhân. Chính vì thế, Đảng đã vượt qua sự khủng bố ác liệt của kẻ thù, dẫn dắt nhân dân làm nên cuộc cách mạng vĩ đại.

Là lực lượng cầm quyền, trong lãnh đạo công cuộc đổi mới, Đảng đã nêu cao tinh thần trách nhiệm trước nhân dân và dân tộc, tự đổi mới, tự chỉnh đốn về cả phương diện lý luận, tổ chức và hoạt động thực tiễn, không ngừng tu dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng.

Tuy nhiên, một bộ phận cán bộ, đảng viên đã không tiếp nối và giữ gìn được những phẩm chất của người cộng sản, phai nhạt lý tưởng, tha hóa về nhân cách, làm xói mòn lòng tin của nhân dân vào Đảng, tạo nên nguy cơ lớn đối với vai trò cầm quyền của Đảng. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã đề cao kinh nghiệm “đặc biệt chăm lo củng cố, xây dựng Đảng cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức” với tinh thần phát huy dân chủ gắn với giữ vững nguyên tắc, kỷ luật, kỷ cương, đoàn kết thống nhất trong Đảng, gắn bó mật thiết với nhân dân, tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ đảng viên vững vàng về chính trị tư tưởng, có sức chiến đấu cao, trong sáng về đạo đức, lối sống…

Đó cũng chính là kế thừa và phát triển những bài học thành công về xây dựng Đảng trong Cách mạng tháng Tám 1945, những kinh nghiệm thành công của gần 30 năm đổi mới, đồng thời cũng là những yêu cầu cấp bách của công tác xây dựng chỉnh đốn Đảng hiện nay.

TS. Trần Trọng Thơ
(Viện Lịch sử Đảng)