Nên nới lỏng chính sách tiền tệ có định lượng

Đây cũng là năm cuối của kế hoạch kinh tế-xã hội giai đoạn 2011-2015, năm của hội nhập sâu rộng với thế giới. Vì vậy, cần có những giải pháp có tính chiến lược lâu dài, đồng thời cần có những biện pháp cấp bách để vực dậy nền kinh tế, tạo đà tăng tốc cho giai đoạn 2016-2020, đặc biệt là cần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và động viên tinh thần của các doanh nhân Việt Nam.

Cơ sở để hoàn thành kế hoạch năm 2015

Trước năm 2011, kinh tế nước ta có nhiều bất ổn vĩ mô: Lạm phát tăng cao, tỉ giá liên tục biến động, nhập siêu bình quân mỗi năm khoảng 13 tỉ USD, thậm hụt cán cân vãng lai lên tới 8% GDP (giai đoạn 2007-2010). Thế nhưng, trong 3 năm qua (2012-2014), kể từ khi thực hiện Nghị quyết 11/NQ-CP, kinh tế vĩ mô đi vào ổn định, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp, cán cân thương mại từ nhập siêu chuyển sang xuất siêu.

Cụ thể, năm 2012, Việt Nam xuất siêu 780 triệu USD, năm 2013 tiếp tục xuất siêu 830 triệu USD và năm 2014 xuất siêu lên tới 2 tỉ USD, đồng thời cán cân thanh toán thương mại thặng dư 10 tỉ USD. Nhờ đó, dự trữ ngoại hối được cải thiện, tăng lên mức cao kỷ lục hơn 36 tỉ USD, tạo điều kiện để Chính phủ điều hành tỉ giá hối đoái theo ý muốn của mình...

Như vậy, chúng ta đã có đủ cơ sở để năm 2015, kinh tế tăng trưởng 6,2%.

Những nhiệm vụ cốt lõi

Để thực hiện mục tiêu trên, trước hết Chính phủ cần tiếp tục tăng thêm đầu tư công và tăng cường giám sát để phát huy hiệu quả. Tuy nhiên, lạm phát phải được kiểm soát trong phạm vi 5%-7%, bởi đây là mức hỗ trợ cho kinh tế tăng trưởng.

Tiếp đến, tín dụng nên được mở rộng theo hướng nới lỏng chính sách tiền tệ có định lượng. Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nên giảm thêm các mức lãi suất điều hành, tăng thêm thời hạn vay, đồng thời giảm lãi suất tái chiết khấu các trái phiếu đặc biệt (nợ xấu) cho các ngân hàng thương mại (NHTM) khoảng 2-3%/năm, tạo điều kiện cho hệ thống NHTM có thêm nguồn vốn giá rẻ hỗ trợ sản xuất kinh doanh.

Mặt khác, khi các ngân hàng đã bán nợ xấu cho Công ty Quản lý tài sản thì mức dự phòng rủi ro từ 20%/năm hiện nay nên giảm xuống 10%/năm để các ngân hàng tích tụ thêm vốn, hỗ trợ nền kinh tế.

Năm 2015, NHNN cần hoàn thành cơ bản việc tái cơ cấu các NHTM. Dùng biện pháp ngân hàng lớn nhận sáp nhập ngân hàng nhỏ là chính; tiếp tục kéo giảm thêm 1%-1,5% lãi suất cho vay trung và dài hạn.

Chính phủ cần có gói hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn trung dài hạn lãi suất thấp, ổn định để đầu tư vào công nghệ, máy móc thiết bị, qua đó giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh trong giai đoạn hội nhập sâu rộng hiện nay; tiếp tục tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp trong việc tiếp cận vốn và những rào cản pháp lý liên quan đến việc xử lý tài sản thế chấp vay vốn tại ngân hàng, tận dụng các bài học kinh nghiệm trong xử lý nợ xấu giai đoạn 2000-2003.

Khả thi giảm nợ xấu về mức 3

Từ năm 2012-2014, nợ xấu ngân hàng tăng cao, chủ yếu tập trung vào món nợ cho vay bất động sản và tài sản thế chấp cũng là bất động sản. Do thị trường nhà đất đóng băng quá dài, thanh khoản và tính an toàn hệ thống NHTM bị đe dọa nên việc xử lý nợ xấu vô cùng khó khăn, đòi hỏi phải có kịch bản đặc thù riêng cho thị trường Việt Nam.

Cách xử lý nợ xấu theo mô hình NHTM bán nợ xấu cho VAMC và nhận trái phiếu đặc biệt là giải pháp an toàn và tốt nhất so với nhiều phương án khác.

Chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, năm 2015, đưa tỷ lệ nợ xấu của các NHTM về mức 3% (mức hiện nay là 3,8%). Mục tiêu này khả thi vì cho đến nay VAMC đã mua được 123.000 tỉ đồng nợ xấu.

Tuy nhiên, từ năm 2015 trở đi, khi thị trường bất động sản ấm dần thì NHNN nên hoàn thiện thêm phương án mở rộng thị trường mua bán nợ xấu một cách căn cơ và hiệu quả hơn song phải bảo đảm an toàn hệ thống. Quá trình tái cơ cấu các NHTM sẽ thuận lợi và phát huy hiệu quả khi đặt trong tổng thể quá trình tái cơ cấu nền kinh tế.

Cổ phần hóa DNNN: Quy trách nhiệm cụ thể

Tái cơ cấu đầu tư công đến nay đã có những kết quả đáng ghi nhận. Việc tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước (DNNN) gắn với cổ phần hóa và cải tiến mô hình quản trị DNNN sẽ giúp việc sử dụng vốn nhà nước ngày càng hiệu quả. Đặc biệt, là khi Luật Đầu tư công chính thức có hiệu lực kể từ ngày 1/1/2015 và Luật Quản lý và sử dụng vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp sẽ được triển khai từ 1/7/2015.

Chính phủ cần chỉ đạo quyết liệt đối với các Bộ, ngành và địa phương trong việc triển khai công tác cổ phần hóa DNNN. Phải có cơ chế trách nhiệm cụ thể nếu các đơn vị này chậm trễ hay trì hoãn việc cổ phần hóa DNNN. Gắn cổ phần hóa với niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán, xem đây là yếu tố pháp định vì nó đem lại hiệu quả kinh tế cao.

Năm 2015, Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư sửa đổi sẽ có hiệu lực. Trước đây, pháp luật cho phép doanh nghiệp được làm gì mới làm, dẫn đến nảy sinh cơ chế xin cho. Theo tinh thần của hai bộ luật này, doanh nghiệp sẽ được kinh doanh những ngành nghề mà pháp luật không cấm, tạo sự minh bạch, rõ ràng và giảm chi phí tiếp cận thị trường cho doanh nghiệp xuống mức thấp nhất. Đây là một cú hích mới cho nền kinh tế trong thời gian tới và chắc chắn nhận được sự quan tâm của cộng đồng doanh nghiệp.

Tuy nhiên, các cơ quan quản lý cần tăng cường công tác hậu kiểm và có biện pháp quản lý chặt chẽ để không bị lợi dụng, làm tổn hại đến môi trường kinh doanh của Việt Nam.

Cải cách thể chế cần đi liền với cải cách quản lý, tư duy chiến lược và con người hành chính. Trong xu thế cạnh tranh toàn cầu và hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, phải đổi mới đồng bộ thì đất nước mới phát triển nhanh và bền vững.

PGS.TS. Trần Hoàng Ngân

(Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia)