Phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Nga

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dự phiên toàn thể Hội nghị cấp cao Kỷ niệm 20 năm quan hệ đối tác đối thoại ASEAN - Nga. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Thưa Ngài Tổng thống Liên Bang Nga Vladimir Putin,

Thưa các Quý vị Lãnh đạo các quốc gia thành viên ASEAN,

Thay mặt Đoàn đại biểu Việt Nam, tôi bày tỏ sự đánh giá cao đối với sáng kiến của Ngài Tổng thống Vladimir Putin về việc tổ chức Hội nghị Cấp cao kỷ niệm ASEAN-Nga, thể hiện sự quan tâm và mong muốn của Liên bang Nga và cá nhân Ngài Tổng thống đối với mối quan hệ giữa Liên bang Nga với ASEAN nói chung và các quốc gia thành viên ASEAN nói riêng, đóng góp tích cực vào hòa bình, an ninh, hợp tác ở Đông Nam Á và châu Á-Thái Bình Dương.

Chúng tôi chân thành cám ơn sự mến khách của nước chủ nhà Liên bang Nga, đất nước hết sức gần gũi với nhân dân Việt Nam và là đối tác chiến lược toàn diện của Việt Nam. Tôi cũng rất ấn tượng về thành phố Sochi tươi đẹp - là nguồn cảm hứng cho nhiều nhà thơ, nhà văn Nga nổi tiếng như Alekxandr Puskhin và Lev Tolstoi.     

Chúng tôi cũng đánh giá cao những nỗ lực và đóng góp của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào với tư cách là Chủ tịch ASEAN và nước điều phối quan hệ ASEAN-Nga.

Trong 20 năm qua, kể từ khi ASEAN và nước Nga thiết lập Đối tác Đối thoại vào năm 1996, quan hệ chúng ta đã có những bước phát triển quan trọng.  Hai bên đã nâng quan hệ lên tầm Đối tác toàn diện và tiến bộ vào năm 2005, thường xuyên trao đổi ở các các cấp, nhất là ở cấp cao giữa ASEAN nói chung và các quốc gia thành viên ASEAN nói riêng với Ngavà phối hợp ngày càng rộng rãi, hiệu quả trên nhiều vấn đề quốc tế quan trọng. Hiện nay, nước Nga là thành viên của những cơ chế hợp tác quan trọng nhất của ASEAN với các đối tác bên ngoài. Sự hợp tác hai Bên cũng không ngừng gia tăng trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội.

Việt Nam đánh giá cao những đóng góp tích cực của Nga qua sự ủng hộ đối với những mục tiêu căn bản, các tiến trình của ASEAN như việc ký Hiệp ước thân thiện và hợp tác ở Đông Nam Á, ủng hộ Hiệp ước khu vực Đông Nam Á phi vũ khí hạt nhân, đề xuất và tham gia nhiều chương trình, dự án phát triển kinh tế và chia sẻ với ASEAN các thành tựu của Nga về khoa học, công nghệ, năng lượng và phát triển nguồn nhân lực.

Thưa các Quý vị,

Chúng ta cùng nhau trao đổi về phương hướng hợp tác trong bối cảnh quốc tế tiếp tục có nhiều thuận lợi và không ít khó khăn, thách thức đối với những lợi ích an ninh và phát triển của cả ASEAN và Nga.

Điều đó đòi hỏi chúng ta tăng cường sự hợp tác hiệu quả cả về đa phương và song phương vì lợi ích chung. Tuyên bố Sô-chi Kỷ niệm 20 năm Quan hệ Đối thoại ASEAN-Nga và Chương trình Hành động Toàn diện ASEAN-Nga giai đoạn 2016-2020 và các văn kiện quan trọng khác được thông qua tại Hội nghị cấp cao lần này sẽ là khuôn khổ và là cơ sở quan trọng để thúc đẩy quan hệ ASEAN-Nga ngày càng thực chất và hiệu quả. Theo đó, tôi đề nghị chúng ta cùng quan tâm đến một số vấn đề ưu tiên sau:

Một là, tăng cường hợp tác chính trị-an ninh, nhất là trong các lĩnh vực an ninh biển, phòng chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia. Hai bên cần đẩy mạnh đối thoại ở các cấp, kể cả Cấp cao, phối hợp chặt chẽ tại các diễn đàn, cơ chế an ninh khu vực do ASEAN giữ vai trò chủ đạo, xây dựng các cơ chế hợp tác và cùng triển khai các biện pháp hiệu quả phù hợp. ASEAN đề  nghị Nga ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực.

Hai là, phát huy tối đa tiềm năng và thế mạnh của mỗi bên để thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại đầu tư, năng lượng, du lịch, trong đó có việc đàm phán hiệp định Thương mại tự do Nga-ASEAN, tăng cường thương mại và đầu tư, kết nối doanh nghiệp. ASEAN mong muốn Nga tích cực hỗ trợ thực hiện Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN và Sáng kiến liên kết ASEAN về thu hẹp khoảng cách phát triển, cũng như các chương trình phát triển tiểu vùng Mê-kông và quản lý sử dụng hiệu quả, bảo đảm an ninh nguồn nước.

Ba là, thúc đẩy hợp tác văn hóa-xã hội, nhất là trong các lĩnh vực giáo dục đào tạo, khoa học - công nghệ, giao lưu văn hóa và nhân dân, trao đổi sinh viên và thanh niên; tăng cường hợp tác ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai, thực hiện Chương trình nghị sự Liên hợp quốc về Phát triển bền vững đến SDG 2030 và Thỏa thuận của Hội nghị COP-21 về Biến đổi khí hậu.

Việt Nam đề xuất một biện pháp cụ thể là Nga xem xét việc cùng các nước ASEAN tổ chức định kỳ, có thể là hàng năm, triển lãm kinh tế-thương mại Nga-ASEAN tại nước Nga.

Thưa các Quý vị,

Biển Đông là nơi có tuyến hàng hải, hàng không quốc tế quan trọng. Các nước ASEAN và Việt Nam xác định hòa bình, an ninh ở Biển Đông có ý nghĩa thiết yếu đối với hòa bình, an ninh khu vực và toàn cầu, do vậy cần bảo đảm an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực; giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982; tuân thủ đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố ứng xử ở Biển Đông (DOC) ký năm 2002, sớm tiến tới Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC). Tại các hội nghị quan trọng như Cấp cao và cấp Bộ trưởng, các nước ASEAN đã có các tuyên bố bày tỏ sự lo ngại sâu sắc, cho rằng các hành động đơn phương sẽ làm thay đổi nguyên trạng tình hình ở Biển Đông, trái với DOC cũng như luật pháp quốc tế, làm gia tăng căng thẳng, xói mòi lòng tin, đe dọa hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. 

Tình hình hiện nay đặt ra yêu cầu cấp bách là các quốc gia liên quan kiềm chế, ngưng các hành động đơn phương như trên, không quân sự hóa, thúc đẩy các cuộc đối thoại và thương lượng để giải quyết tranh chấp và sớm có kết quả thực chất về xây dựng COC, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý quốc tế, tăng cường các biện pháp xây dựng lòng tin và ngoại giao phòng ngừa. 

Chúng tôi đánh giá cao vai trò và những đóng góp xây dựng của Nga vào hòa bình, an ninh, hợp tác ở Đông Nam Á trong nhiều năm qua và mong muốn Nga tiếp tục ủng hộ việc duy trì hòa bình, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không và giải quyết hòa bình các tranh chấp ở Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế và các thỏa thuận khu vực. 

Việt Nam tin tưởng sâu sắc rằng quan hệ ASEAN-Nga đứng trước những vận hội mới tươi sáng nhờ vào những cơ sở ngày càng vững chắc hơn, đồng thời là những động lực ngày mạnh mẽ hơn, đó là những lợi ích chung về hòa bình, an ninh, phát triển, thiện chí và khả năng to lớn cho sự ủng hộ, hỗ trợ trên nhiều mặt. Đây là một trong những mối quan hệ tích cực và quan trọng nhất không những đối với ASEAN, Nga mà cả đối với khu vực và quốc tế. Về phần mình, Việt Nam sẵn sàng đóng góp tích cực nhất vào những nỗ lực đưa quan hệ ASEAN-Nga lên tầm cao mới.