Giấy chứng tử và 'cán bộ làm gì dân cũng biết'

Người dân đòi hỏi ở đội ngũ cán bộ tinh thần phục vụ. - Ảnh minh họa

Theo phản ánh trên báo chí thì người dân này phải đi lại 6 lần tới phường Văn Miếu, Đống Đa, Hà Nội và đến tận cuối ngày 19/7 mới được giải quyết.

Ngay sau khi vụ việc xảy ra, UBND quận đã vào cuộc. Cùng với đó, cũng đã có những quyết định nhanh chóng từ phía cơ quan chức năng, như điều chuyển công tác đối với cán bộ bộ phận 1 cửa của phường, tạm đình chỉ công tác một Phó Chủ tịch UBND phường trong 3 ngày.

Tuy vậy, một số lãnh đạo phường này vẫn cho rằng cán bộ dưới quyền làm đúng quy trình, viện dẫn quy định của UBND TP Hà Nội là việc cấp giấy chứng tử được thực hiện trong 1 ngày làm việc.

Thực tế, TP Hà Nội có quy định về việc cấp giấy chứng tử cho người dân được thực hiện trong 1 ngày. Việc cấp giấy chứng tử cần phải qua những công đoạn như tiếp nhận yêu cầu của người dân, trình người có thẩm quyền ký, đóng dấu... đồng nghĩa là phải có một thời gian nhất định. Tuy nhiên, 1 ngày là khoảng thời gian tối đa cho những trường hợp như cán bộ đi công tác hoặc bận việc khác… Rõ ràng trong trường điều kiện bình thường, quá trình này không cần tới 1 ngày. 

Quy định về thời hạn cấp giấy chứng tử trong văn bản là 1 ngày làm việc cần được hiểu là dài nhất có thể, trong thời hạn đó, cơ quan chức năng phải hoàn thành. Và không có nghĩa là tất cả mọi trường hợp cấp giấy chứng tử đều phải thực hiện trong khoảng thời gian đủ 24h đồng hồ. Điều này cũng đồng nghĩa, những người có thẩm quyền phải thực hiện ngay việc cấp giấy chứng tử, trừ khi họ đang thực hiện những công vụ khác cần kíp quan trọng hơn.

Dưới góc độ khoa học pháp lý, mỗi quyết định hành chính và hành vi hành chính đều phải đảm bảo 2 yếu tố: tính hợp pháp và tính hợp lý. Có thể thấy, hành vi hành chính của cán bộ phường Văn Miếu trong trường hợp này mới chỉ hợp pháp mà chưa đảm bảo yếu tố hợp lý.

Bản chất của việc cấp giấy chứng tử là một loại dịch vụ hành chính công. Thực hiện dịch vụ hành chính công, cơ quan có thẩm quyền thực hiện một loại dịch vụ (vì được nhà nước ủy quyền, cho phép) cho người dân và họ nhận “thù lao” do người dân trực tiếp trả qua các khoản phí, lệ phí hoặc gián tiếp qua khoản lương mà nhà nước trả cho cán bộ công chức. Đó cũng là cơ sở để xây dựng chính quyền phục vụ.

Ngoài trách nhiệm về công vụ, việc cấp giấy chứng tử còn thể hiện sự chia sẻ với những mất mát của gia đình người dân đang có tang. Truyền thống người Việt vẫn nêu cao: “Nghĩa tử là nghĩa tận.” Vì thế càng có lý do để có thể “ưu tiên” giải quyết thủ tục này trong số những công việc khác có tính chất tương đương. Các cán bộ rất cần có sự chia sẻ và tích cực kịp thời ở mức cao nhất để thực hiện dịch vụ hành chính công này ngay khi có thể.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc từng bày tỏ trăn trở, “người ta nói với tôi rất nhiều lần rằng "anh nói rất đúng, anh nói phải đấy, nhưng hệ thống của anh có chuyển không, có thực sự phục vụ nhân dân không?"". Và “tôi xin nói với các đồng chí cái gì dân cũng biết hết. Cán bộ làm gì dân cũng biết, chứ không phải là không biết đâu. Chúng ta phải hiểu như thế để đề cao trách nhiệm của mình”.

Cán bộ cấp phường chính là những người tiếp xúc làm việc nhiều nhất với dân, đồng thời là những “viên gạch” đầu tiên của hệ thống bộ máy hành chính nhà nước. Chính vì vậy hơn ai hết, họ đóng vai trò lớn nhất trong việc tạo dựng hình ảnh chính quyền trong mắt người dân. Chưa có bằng chứng cụ thể về việc cán bộ “vòi vĩnh” người dân trong trường hợp này, nhưng việc để người dân phải đi lại tới 6 lần chắc chắn không phải hành vi đáng hoan nghênh.

Tinh thần Chính phủ liêm chính, kiến tạo, hành động, phục vụ phải được chuyển hóa thành hành động, từ các ngành, các cấp, từ các tư lệnh ngành và từ lãnh đạo tất cả các địa phương tới mọi cán bộ, công chức.

Quang Lê