Nghị quyết Trung ương 5: Điểm nhấn tạo động lực, đột phá trong phát triển kinh tế

Lãnh đạo công cuộc đổi mới, Đảng Cộng sản Việt Nam đã chủ trương kết hợp ngay từ đầu đổi mới kinh tế với đổi mới chính trị, kết hợp tăng trưởng, phát triển kinh tế với thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Đảng nhấn mạnh quan điểm nhất quán: Nhiệm vụ phát triển kinh tế là trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt.

Những quan điểm, chủ trương đó là cơ sở quan trọng hoạch định chính sách, pháp luật và những giải pháp để đổi mới toàn diện và phát triển bền vững đất nước…

Đại hội Đảng lần thứ XII đã làm rõ nhận thức về nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN) là nền kinh tế vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của kinh tế thị trường, đồng thời bảo đảm định hướng XHCN phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước. Phải tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. Tiếp tục khẳng định nền kinh tế có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế; các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế bình đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật.

Hội nghị Trung ương 5 (khóa XII) đã cụ thể hóa, làm sâu sắc hơn những phương hướng do Đại hội XII đề ra với việc ban hành 3 nghị quyết về kinh tế: Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN; Về sắp xếp tổ chức cơ cấu lại các doanh nghiệp Nhà nước (DNNN); Về phát triển kinh tế tư nhân. Đây là những vấn đề căn bản và bức thiết để bảo đảm tăng trưởng, phát triển kinh tế nhanh và bền vững, hội nhập kinh tế quốc tế sâu và có hiệu quả hơn, khắc phục những yếu kém và thách thức mới của nền kinh tế.

Các nghị quyết về kinh tế của Hội nghị Trung ương 5 khóa XII, đang được quán triệt và triển khai thực hiện như những điểm nhấn để tạo động lực mới và sự đột phá trong nền kinh tế.

Để đưa các quan điểm, chủ trương của các nghị quyết vào cuộc sống cần sự đổi mới mạnh mẽ hơn về nhận thức và hành động.

Thứ nhất, cần đổi mới nhận thức về sự cấp thiết phải hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN; về vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước mà nòng cốt là các DNNN, khắc phục ngay những yếu kém của kinh tế Nhà nước và các DNNN hiện nay mới đóng góp được 28,7% GDP, phải cấp bách tổ chức, cơ cấu lại các DNNN; thấy rõ vai trò và động lực quan trọng của kinh tế tư nhân để có ứng xử và chính sách tạo ra sự bứt phá mới.

Để có nhận thức đúng đắn và sâu sắc quan điểm, chủ trương của Đảng cần thiết phải đổi mới việc học tập, nghiên cứu, truyền đạt, phổ biến nghị quyết. Khắc phục tình trạng học nghị quyết một cách qua loa, đại khái, cho xong việc. Cần làm cho toàn Đảng và hệ thống chính trị nắm được quan điểm chỉ đạo, chủ trương lớn, phương hướng hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, cơ cấu lại DNNN, phát triển kinh tế tư nhân được đề ra trong các Nghị quyết Trung ương 5 khóa XII. Thống nhất nhận thức để thống nhất hành động. Cùng với truyền đạt, học tập nghị quyết ở phạm vi rộng, cần phải có các hội nghị chuyên sâu để các đồng chí lãnh đạo cấp ủy, chính quyền các cấp trực tiếp phụ trách khối kinh tế được nghe và thảo luận kỹ với sự truyền đạt của các đồng chí có trách nhiệm, những chuyên gia kinh tế.

Thứ hai, trong tổ chức thực hiện nghị quyết của Đảng, các cơ quan có trách nhiệm như Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Ban Kinh tế Trung ương chú trọng tập hợp đội ngũ chuyên gia giỏi về kinh tế, về pháp luật, về hiểu biết thực trạng nền kinh tế hiện nay để thảo luận, đề xuất giải pháp cụ thể để giải quyết kịp thời những vấn đề bức thiết nhất đã được đề cập trong nghị quyết và diễn biến phong phú của đời sống kinh tế của đất nước.

Tập trung làm rõ hoàn thiện thể chế về sở hữu, phát triển các thành phần kinh tế, các loại hình doanh nghiệp, bảo đảm sự phát triển bình đẳng, lành mạnh, hiệu quả của các chế độ sở hữu, các thành phần kinh tế và các loại hình DN. Hoàn thiện thể chế phát triển đồng bộ các yếu tố thị trường và các loại thị trường, hướng tới sự phát triển đồng bộ các đặc trưng và các quy luật của kinh tế thị trường, nhất là quy luật giá trị, lợi nhuận, hạch toán, quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh... Phát triển kinh tế thị trường văn minh, hiện đại và hội nhập quốc tế. Hoàn thiện thể chế gắn kết tăng trưởng kinh tế với bảo đảm phát triển bền vững, tiến bộ, công bằng xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu; kết hợp chặt chẽ chính sách kinh tế với chính sách xã hội và quản lý phát triển xã hội. Hoàn thiện thể chế đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế để các nước công nhận Việt Nam có quy chế kinh tế thị trường đầy đủ, hòa nhập thị trường khu vực và thế giới.

Cần thiết phải rà soát lại tất cả các chính sách và pháp luật kinh tế để kịp thời sửa đổi, bổ sung bảo đảm chính sách, pháp luật kinh tế là sự cụ thể hóa, thể chế hóa đúng đắn quan điểm, đường lối của Đảng. Cần sửa đổi các luật như: Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách, Luật Đầu tư nước ngoài, Luật Đất đai, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, Luật Phòng chống tham nhũng... Các văn bản dưới luật như Pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Nghị định của Chính phủ, Thông tư của các Bộ cũng cần được sửa chữa, bổ sung. Trung ương đã nhấn mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng; vai trò xây dựng và thực hiện thể chế kinh tế của Nhà nước; phát huy vai trò làm chủ của nhân dân trong hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. Làm rõ những tiền đề, điều kiện để kinh tế thị trường, phát triển đúng định hướng XHCN.

Thứ ba, cùng với làm rõ mô hình và phương thức quản lý, vận hành của DNNN, chính sách và thể chế với kinh tế tư nhân, cần có sự lựa chọn chặt chẽ cán bộ quản lý, có sự kiểm tra, giám sát, kiểm soát tốt quyền lực của cán bộ quản lý DNNN. Làm rõ vai trò tự chủ của DNNN, xóa bỏ cơ chế "xin"-"cho", nâng cao chất lượng, hiệu quả của DNNN, đẩy lùi tình trạng tham nhũng, lãng phí, lợi ích nhóm. Cần có sự đào tạo bài bản đối với cán bộ quản lý DNNN và thường xuyên cập nhật những tri thức quản lý tiên tiến, hiện đạo của thế giới. Kiên quyết loại bỏ những cán bộ yếu kém về năng lực quản lý, có dấu hiệu tham nhũng. Cần có hội nghị tập huấn riêng về Nghị quyết Trung ương 5 khóa XII cho đội ngũ cán bộ quản lý DNNN hiện nay, để họ thảo luận, đề xuất mô hình tổ chức, phương thức quản lý, xử lý các quan hệ thế nào cho thích hợp.

Kinh tế tư nhân hiện đóng góp 39,21% GDP, kinh tế vốn nước ngoài (FDI) đóng góp 18,7% GDP. Tuy vậy, kinh tế FDI được ưu đãi nhiều về thủ tục hành chính, về đất đai, về thuế... trong khi đó kinh tế tư nhân lại gặp nhiều khó khăn trên các vấn đề đó và còn nhận thức kinh tế tư nhân có nhiều tiêu cực. Cần thay đổi nhận thức và tạo điều kiện tốt nhất để kinh tế tư nhân phát triển tốt, có hiệu quả hơn.

Hiện nay, các DN tư nhân chiếm hơn 90% tổng số hơn nửa triệu DN cả nước, trong các DN tư nhân thì tới 97% là DN vừa và nhỏ. Phấn đấu đến năm 2020 có 1 triệu DN thì DN tư nhân lớn cũng tăng lên để có nhiều Tổng công ty, tập đoàn kinh tế tư nhân lớn hoạt động có hiệu quả. Các chủ DN tư nhân cũng cần được các cơ quan có trách nhiệm động viên khuyến khích, tháo gỡ khó khăn như cuộc gặp của Thủ tướng Chính phủ với các doanh nghiệp tư nhân.

Với một Chính phủ kiến tạo, hành động, liêm chính và vì dân với quyết tâm mới trong cải cách hành chính, với sự giám sát của Quốc hội và được các nghị quyết của Hội nghị Trung ương 5 khóa XII định hướng và sự lãnh đạo của Đảng, nhất định sẽ tạo ra bước phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế. Đảng và Nhà nước, Chính phủ tạo điều kiện tốt nhất về thể chế, chính sách và mọi sự thuận lợi cho các thành phần kinh tế, các loại hình thị trường phát triển vì sự nghiệp dân giàu, nước mạnh, đồng thời cũng đòi hỏi các doanh nghiệp của các thành phần kinh tế hoạt động sản xuất kinh doanh thật sự có hiệu quả vì sự hùng cường của Tổ quốc, vì lợi ích quốc gia, dân tộc và hội nhập quốc tế.

Cần ghi nhớ chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: 1. "Công tư đều lợi. Kinh tế quốc doanh là công. Nó là nền tảng và sức lãnh đạo của kinh tế dân chủ mới. Cho nên chúng ta phải ra sức phát triển nó và nhân dân ta phải ủng hộ nó. Đối vứi những người phá hoại nó, trộm cắp của công, khai gian lậu thế, thì phải trừng trị. Tư là những nhà tư bản dân tộc và kinh tế cá nhân của nông dân và thủ công nghệ. Đó cũng là lực lượng cần thiết cho cuộc xây dựng kinh tế nước nhà. Cho nên Chính phủ cần giúp họ phát triển. Nhưng họ phải phục tùng sự lãnh đạo của kinh tế quốc gia, phải hợp với lợi ích của đại đa số nhân dân. 2- Chủ thợ đều lợi. Nhà tư bản thì không khỏi bóc lột. Nhưng Chính phủ ngăn cấm họ bóc lột công nhân quá tay. Chính phủ phải bảo vệ lợi quyền của công nhân. Đồng thời, vì lợi ích lâu dài, anh chị em thợ cũng để cho chủ được số lợi hợp lý, không yêu cầu quá mức. Chủ và thợ đều tự giác tự động, tăng gia sản xuất lợi cả đôi bên" . Những chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn còn nguyên giá trị trong điều kiện thực hiện công cuộc đổi mới hiện nay.

PGS.TS. Nguyễn Trọng Phúc

Kỳ tiếp: Phát triển kinh tế tư nhân: Bước chuyển nhịp nhàng từ nhận thức đến hành động