Đa dạng hóa các phương thức tố cáo

Toàn cảnh phiên họp, Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Trình bày báo cáo một số vấn đề lớn về việc tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Tố cáo (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định cho biết, về hình thức tố cáo, Thường trực Ủy ban Pháp luật nhận thấy, việc tố cáo qua thư điện tử, fax, điện thoại thực chất cũng chỉ là các phương thức thể hiện khác nhau của 2 hình thức tố cáo mà dự thảo Luật đã quy định là tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp. Hơn nữa, hiện nay việc ứng dụng công nghệ thông tin đã trở nên phổ biến trong hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội và trong quản lý Nhà nước. Do đó, không nên giới hạn hình thức thể hiện của đơn chỉ có văn bản giấy, hình thức thể hiện của tố cáo trực tiếp chỉ là gặp mặt trình bày bằng lời nói.

Dù tố cáo được thể hiện dưới hình thức nào thì trong giai đoạn xử lý ban đầu thông tin tố cáo, cơ quan có thẩm quyền giải quyết cũng đều phải xác định rõ được họ tên, địa chỉ của người tố cáo, nội dung tố cáo phải có cơ sở để xác minh, kết luận thì mới có căn cứ để quyết định có thụ lý giải quyết tố cáo hay không.

Theo đó, hình thức tố cáo được quy định trong dự thảo luật gồm: Việc tố cáo được thực hiện bằng văn bản hoặc bằng lời nói. Văn bản tố cáo bao gồm bản giấy, bản fax, thư điện tử. Tố cáo bằng lời nói bao gồm: Người tố cáo trình bày trực tiếp bằng lời nói tại cơ quan, tổ chức có thẩm quyền hoặc với cá nhân có thẩm quyền; tố cáo qua điện thoại với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền.

Đồng tình mở rộng hình thức tố cáo qua fax, thư điện tử, song Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển băn khoăn việc tố cáo qua điện thoại vì độ tin cậy không cao. Do đó, không nên quy định tố cáo qua điện thoại với cơ quan, tố chức, cá nhân có thẩm quyền mà tố cáo bằng lời nói thì phải trực tiếp để bảo đảm xác định độ chính xác nội dung tố cáo.

Cùng băn khoăn này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu thực tế, có những người dùng sim rác thông tin đến cơ quan Nhà nước với mục đích đánh “trận giả”. Do vậy, cần có quy định bằng chứng cụ thể để có cơ sở xác minh nội dung tố cáo.

Về vấn đề này, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nhấn mạnh, hình thức tố cáo không phải là vấn đề mới, đây là những quy định đã có của pháp luật hiện hành và thực tế các hình thức này được áp dụng rất phổ biến. Vấn đề mới trong dự thảo luật này là quy định thêm những điều kiện chặt chẽ hơn để tránh tố cáo tràn lan như: Tố cáo bằng điện thoại thì cũng phải nói rõ họ tên, địa chỉ, số điện thoại, nơi cư trú, nơi làm việc, nội dung tố cáo…

Về bảo vệ người tố cáo, Luật Tố cáo hiện hành quy định đối tượng được bảo vệ bao gồm người tố cáo và người thân thích của người tố cáo. Tuy nhiên, dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4 quy định theo hướng thu hẹp đối tượng được bảo vệ chỉ bao gồm người tố cáo.

Thường trực Ủy ban Pháp luật và Cơ quan soạn thảo nhận thấy, về cơ bản, quyền và lợi ích hợp pháp của người tố cáo, những người liên quan đến người tố cáo đều được bảo vệ theo quy định của Hiến pháp và pháp luật; tuy nhiên trong một số trường hợp đặc biệt thì cần có những biện pháp tích cực, chủ động hơn để bảo vệ kịp thời, có hiệu quả quyền của người tố cáo. Bộ luật Tố tụng hình sự và một số văn bản pháp luật khác cũng có quy định về các biện pháp bảo vệ đối với một số đối tượng như người tố giác tội phạm, người làm chứng, bị hại... Để vừa thực hiện chủ trương của Đảng về tăng cường công tác bảo vệ người tố cáo, vừa bảo đảm tính khả thi, thực chất, phù hợp với công tác giải quyết tố cáo, dự thảo Luật đã kế thừa quy định về đối tượng bảo vệ là người tố cáo, xác định rõ hơn đối tượng “người thân thích của người tố cáo” trong Luật hiện hành là những người thân thuộc hàng thừa kế thứ nhất quy định tại Bộ luật Dân sự, đồng thời xác định rõ các căn cứ, điều kiện để được bảo vệ tại Khoản 1 Điều 45 của dự thảo Luật.

Nhấn mạnh việc bảo vệ người tố cáo là cần thiết, song Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga chỉ ra thực tế, qua tố cáo tham nhũng cho thấy, việc bảo vệ người tố cáo hiện vẫn là khâu yếu. Do vậy, để bảo đảm tốt hơn cho người tố cáo, dự thảo cần có quy định cụ thể hơn, về cơ quan có thẩm quyền bảo vệ, Khoản 3, Điều 47 dự thảo Luật quy định, cơ quan Công an chủ trì, phối hợp với cơ quan có thẩm quyền trong việc bảo vệ tính mạng, sức khỏe của người được bảo vệ.

“Vậy, cơ quan công an nơi có thẩm quyền giải quyết tố cáo hay là cơ quan công an nơi người đó sinh sống?”, bà Lê Thị Nga đặt câu hỏi. Trên cơ sở đó, bà Lê Thị Nga đề nghị, để bảo vệ người tố cáo tốt hơn cần quy định cụ thể hơn về cơ quan có thẩm quyền bảo vệ người tố cáo…

Nguyễn Hoàng