Báo động về sự an toàn của tù nhân ở một số nước châu Mỹ

Ngày 1/4 vừa qua, tại Mexico lại xảy ra một vụ bạo loạn tại nhà tù La Toma tại bang Veracruz, miền Đông Mexico làm ít nhất 7 người đã thiệt mạng, trong đó có 6 cảnh sát quản lý nhà tù. Ngoài ra, còn có 22 người khác bị thương trong vụ việc này.

Theo thông báo của chính quyền bang Veracruz, sự việc xảy ra khi cảnh sát đang chuẩn bị chuyển một nhóm tù nhân "cực kỳ nguy hiểm" từ nhà tù La Toma tới một địa điểm khác. Các tù nhân đã bất ngờ tấn công 6 cảnh sát, nhốt họ vào một phòng kín và phóng hỏa làm cho số cảnh sát này thiệt mạng.

Trước đó, ngày 1/1, theo Reuters, vụ bạo loạn xảy ra tại nhà tù Anisio Jobim ở thành phố Manaus, bang Amazonas, Brazil đã khiến ít nhất 60 người thiệt mạng và 184 tù nhân đã lợi dụng tình cảnh hỗn loạn để trốn thoát.

Nguyên nhân dẫn tới bạo loạn xuất phát từ vụ đụng độ dữ dội giữa các nhóm tù nhân thuộc hai băng đảng ma túy đối đầu nhau trong nhà tù. Khoảng 12 nhân viên cai ngục và 78 tù nhân đã bị nhóm tù nhân quá khích bắt giữ làm con tin trong cuộc đụng độ với cảnh sát đặc nhiệm  làm cho Brazil. Đây là một vụ trả thù đẫm máu giữa các băng đảng trong nhà tù ở Brazil.

Venezuela là nước cũng thường có các vụ bạo loạn trong nhà tù. Ngày 28/3 vừa qua, đã xảy ra bạo động và hỏa hoạn trong các phòng giam ở nhà tù ở thành phố Valencia, làm 68 người thiệt mạng.

Trước đó một năm, ngày 16/8/2017, có ít nhất 37 tù nhân đã thiệt mạng trong một vụ bạo loạn nghiêm trọng tại một nhà tù ở thành phố Puerto Ayacucho, thuộc bang Amazonas, miền Nam Venezuela. Sau khi xảy ra vụ việc, các lực lượng an ninh đã đến hiện trường nhằm kiểm soát tình hình. Tuy nhiên, do các tù nhân dùng súng và lựu đạn chống lại nên các lực lượng an ninh buộc phải dùng vũ lực.

Vụ bạo loạn nhà tù đẫm máu nhất ở Venezuela xảy ra vào năm 2013 tại một trung tâm giam giữ ở Uribana, bang miền Tây Lara, cướp đi sinh mạng của 60 người và khiến hơn 150 người bị thương.

Một câu hỏi được đặt ra là vì sao trong các nhà tù ở các quốc gia này thường xảy ra các vụ bạo loạn, trốn nhà tù đến vậy?

Theo các nhà quan sát có một số nguyên nhân. Trước hết là tình trạng quá tải trong các nhà tù. Hiện nhiều nước như Venezuela, Mexico, Brazil… mỗi nước có lượng tù nhân lên đến hàng chục vạn người.

Các số liệu công bố chính thức tính tới tháng 6/201 cho thấy Brazil có gần 728.000 tù nhân. Vụ bạo loạn ở nhà tù của bang Amazonas có thể xem là bạo lực đẫm máu nhất trong các hệ thống nhà tù của Brazil, vốn được biết đến là những nơi vô cùng đông đúc, chật chội, thiếu thốn đồ ăn và thường xuyên xảy ra đụng độ, trong suốt 2 thập niên qua. Ngay tại nhà tù Anisio Jobim, nơi xảy ra vụ bạo động, có tới 2.230 tù nhân đang bị giam giữ trong khi sức chứa của nhà tù này chỉ là 590 người.

Hai là, do số lượng tù nhân cao, nhưng cơ sở giam giữ không đảm bảo, bao gồm cả lực lượng quản lý ít ỏi, lẫn hệ thống nhà tù còn nhiều sơ hở để tù nhân có thể lợi dung để gây án hoặc trốn thoát. Ví dụ, ở Venezuela, Thống đốc bang Amazonas ông Liborio Guarulla, cho hay nhà tù Puerto Ayacucho ở bang mình quản lý thì chỉ có ba bảo vệ, một giám đốc và một phó giám đốc mà giam giữ trên 200 tù nhân .

Ba là, tình trạng quản lý lỏng lẻo. Trong hệ thống nhà tù các nước nói trên, cung cách quản lý còn xảy ra nhiều sai sót. Các băng nhóm tội phạm cả bên ngoài và bên trong nhà tù cấu kết với nhau rất chặt chẽ. Chúng đưa vào các nhà tù cả ma túy, vũ khí… để sử dụng và thanh toán lẫn nhau ngay trong nhà tù. Ngoài ra còn có các vụ đào tẩu “ly kỳ” do đối tượng tội phạm tổ chức chặt chẽ như mua chuộc lực lượng cai tù, tiến hành đào hầm, thậm chí gây bạo loạn để trốn thoát…

Ông Humberto Prado, một nhà hoạt động nhằm cải thiện tình trạng tồi tệ ở các nhà tù địa phương của Venezuela cho biết: "Có đại bàng ở trong những nhà tù… và nhà chức trách không biết họ là ai vì bản thân họ cũng không dám can thiệp vào mạng lưới này".

Như vậy có thể thấy tình trạng bạo loạn trong các nhà tù ở một số nước châu Mỹ là hồi chuông báo động về sự an toàn cho các tù nhân.

Tuyết Minh