Tranh cãi về em bé biến đổi gene đầu tiên trên thế giới

Hạ Kiến Khuê - tác giả của công trình nghiên cứu

Theo AP, Hạ Kiến Khuê đã áp dụng kỹ thuật chỉnh sửa gene CRISPR-Cas9 trên phôi thai của 7 cặp đôi. Một trường hợp mang thai cho ADN như mong muốn với sự chào đời của hai bé gái song sinh hồi đầu tháng này.

Ông Hạ nhấn mạnh mục tiêu của thí nghiệm này không phải để chữa trị hay ngăn ngừa bệnh di truyền, mà nhằm thử chèn thêm các đặc tính sinh học hiếm có như khả năng ngăn nhiễm HIV. Theo ông Hạ, các cặp đôi tham gia thí nghiệm không đồng ý công bố danh tính hay trả lời phỏng vấn báo chí. Ông cũng từ chối tiết lộ nơi ở của các cặp đôi hoặc nơi tiến hành thí nghiệm.

Ông Hạ từng nghiên cứu tại Đại học Rice và Đại học Stanford ở Mỹ trước khi về nước. Nhà nghiên cứu này mở một phòng thí nghiệm tại Đại học Khoa học và Công nghệ miền Nam, thành phố Thâm Quyến. Ông cũng đứng tên sở hữu hai công ty nghiên cứu về gene.

Ông Hạ công bố kết quả thí nghiệm tại một hội thảo khoa học quốc tế về chỉnh sửa gene diễn ra hôm 26/11 ở Hong Kong. Theo nhà khoa học này, ông đã thử nghiệm chỉnh sửa gene trên phôi thai chuột, khỉ, người nhiều năm qua trong phòng thí nghiệm và đã đăng ký bản quyền quy trình.

Theo kiểm tra ban đầu, một trong hai bé song sinh di truyền cả hai bản sao của gene chỉnh sửa. Bé còn lại chỉ có một bản sao. Nhóm nghiên cứu chưa tìm thấy dấu hiệu tổn thương ở các gene khác. Ông Hạ nhấn mạnh cá nhân chỉ có một bản sao của gene chỉnh sửa vẫn có thể nhiễm HIV, nhưng các nghiên cứu trong phạm vi hẹp cho thấy sức khỏe của người nhiễm sẽ không suy giảm nhanh như bệnh nhân bình thường.

Các tuyên bố của ông Hạ chưa được kiểm chứng độc lập. Nghiên cứu này vẫn chưa được xuất bản trên bất kỳ tạp chí khoa học nào để các chuyên gia khác kiểm tra.

Cơ quan chức năng vào cuộc, chuyên gia lên án

Tân Hoa xã ngày 27/11 đưa tin, Ủy ban Sức khỏe Quốc gia Trung Quốc đã ra lệnh lập tức điều tra về thí nghiệm của ông Hạ Kiến Khuê.

Nghiên cứu của ông cũng vấp phải vô số chỉ trích từ giới học giả và các học viện tại Trung Quốc. Nhiều người đặt dấu hỏi về tính xác thực trong các tuyên bố táo bạo của nhà khoa học này.

Nơi công tác của ông Hạ, Đại học Khoa học và Công nghệ miền Nam, thành phố Thâm Quyến, tiết lộ ông đã tạm nghỉ không lương từ tháng 2. Ngay cả trường đại học này cũng chỉ trích thí nghiệm của ông Hạ “vi phạm nghiêm trọng nhiều chuẩn mực đạo đức và quy tắc học thuật”.

“Nghiên cứu được thực hiện bởi giáo sư Hạ Kiến Khuê diễn ra bên ngoài khuôn khổ nhà trường”, thông cáo chính thức của Đại học Khoa học và Công nghệ miền Nam ngày 26/11 cho biết.

Nhóm 100 nhà khoa học tại Trung Quốc cùng ký tên vào lá thư lên án các kết quả nghiên cứu của ông Hạ. Họ đồng thời kêu gọi chính phủ có những biện pháp quản lý chặt chẽ hơn đối với nghiên cứu điều chỉnh gene người.

Nhiều nhà khoa học trên thế giới cũng chỉ trích gay gắt dự án thí nghiệm của ông. Các chuyên gia đầu ngành về nghiên cứu di truyền nói ông Hạ và cộng sự đã hành động thiếu trách nhiệm vì những em bé được điều chỉnh gene sẽ đối mặt với vô số rủi ro mà khoa học không thể lường trước được.

“Những thông tin vừa qua về nghiên cứu điều chỉnh gene trong phôi thai người nhằm kháng nhiễm HIV là thiếu cơ sở khoa học, nguy hiểm và vô trách nhiệm”, Joyce Harper, Giáo sư tại Đại học London, nhận định.

BT