Gỡ vướng thể chế, tạo động lực tăng trưởng đầu tầu kinh tế phía bắc

Đây là ý kiến của Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Vũ Đại Thắng tại Hội nghị Xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và đầu tư công năm 2020 Vùng Đồng bằng sông Hồng do Bộ KH&ĐT tổ chức ngày 16/8 tại Hải Phòng.

Khu vực năng động nhất phía bắc và những thách thức mới

Thứ trưởng Vũ Đại Thắng nhấn mạnh, năm 2019 được xác định là năm bứt phá để hoàn thành Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm giai đoạn 2016-2020. Năm 2020 có ý nghĩa rất quan trọng, năm cuối thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm giai đoạn 2016-2020 và Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm giai đoạn 2010-2020. Đây cũng là năm hoàn thành mục tiêu của Đại hội Đảng các cấp, hướng tới Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Vũ Đại Thắng phát biểu tại Hội nghị. Ảnh:VGP/Huy Thắng.

Ngày 25/6/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 16/CT-TTg về xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2020, trong đó đặt ra những yêu cầu, nhiệm vụ, phương hướng của cả nước. Chỉ thị yêu cầu việc xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2020, phải đánh giá sát, đúng thực chất tình hình phát triển kinh tế-xã hội năm 2019. Chỉ thị cũng yêu cầu việc xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2020 phải có tính hệ thống, đồng bộ, công bằng và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, các cấp, các ngành và các địa phương, đặc biệt là sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả trong công tác xây dựng kế hoạch phát triệt kinh tế-xã hội của các địa phương.

Quán triệt tinh thần nêu trên cũng như theo tinh thần chung về điều phối vùng, tăng cường kết nối giữa các địa phương, các ngành, Bộ KH&ĐT đã tổ chức 4 Hội nghị xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và đầu tư công năm 2020 tại 4 vùng trên cả nước với mục tiêu xây dựng kế hoạch 2020 theo hướng tiếp cận vùng, đảm bảo tập trung, hiệu quả, tiết kiệm và nâng cao sự phối hợp, chia sẻ giữa các địa phương trong công tác điều hành, xây dựng và triển khai kế hoạch.

Vùng Đồng bằng sông Hồng gồm 11 tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Hải Dương, Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Thái Bình. Quy mô kinh tế của Vùng đứng thứ 2 cả nước, chiếm 35,8% GDP của cả nước, thu ngân sách chiếm trên 34%, xuất khẩu hàng năm chiếm gần 35%.

Vùng này là trung tâm về chính trị, kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại của cả nước; thuận lợi trong phát triển công nghiệp công nghệ cao, điện tử, phần mềm,…; là nơi tập trung các cơ sở sản xuất sản phẩm điện tử công nghệ hiện đại với nhiều nhà máy của các Tập đoàn, Công ty hàng đầu trong và ngoài nước như Samsung, LG, Panasonic, Vinfast…

Trong đó, Thủ đô Hà Nội là trung tâm chính trị của cả nước nên Vùng Đồng bằng sông Hồng có nhiều thuận lợi trong việc thí điểm những cơ chế, chính mới cũng như đề xuất với Chính phủ, Quốc hội.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn một số chỉ số hạn chế của Vùng, đặc biệt là những chỉ số về thu hút FDI, phát triển doanh nghiệp, tạo việc làm…

Với sự chủ trì của lãnh đạo Bộ KH&ĐT, đại diện các địa phương đã tập trung trao đổi về những vấn đề vướng mắc diễn ra trong thực tế điều hành của từng địa phương trong Vùng liên quan đến công tác của ngành kế hoạch-đầu tư và thống kê như quy hoạch, đầu tư, đấu thầu, phát triển doanh nghiệp, đăng ký kinh doanh, phát triển khu công nghiệp, khu kinh tế, kinh tế hợp tác xã…

Các ý kiến xoay quanh các vấn đề vướng mắc liên quan đến các quy định trong hoạt động đầu tư công, tiến độ giải ngân quá chậm, quản lý quy hoạch quản lý đất đai chưa rõ, hay việc xúc tiến đầu tư riêng rẽ, thiếu tính gắn kết kinh tế vùng.

Cụ thể, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình Đinh Văn Điến cho rằng, việc phân cấp cho địa phương có việc tốt nhưng có việc phân cấp quá mức, có tình trạng các địa phương cạnh tranh nhau thu hút đầu tư cùng một lĩnh vực, dẫn đến lãng phí không cần thiết, ảnh hướng xấu đến nền kinh tế tổng thể.

Về quản lý đất đai có điểm vừa quá chặt, lại có điểm quá lỏng lẻo, việc triển khai bị chậm chạp do vướng các quy định không thực tế.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương Vương Đức Sáng lại phân tích việc các dự án BT trong đó đó tư nhân đầu tư, Nhà nước góp vốn bằng ngân sách hoặc đất đai nhưng cơ chế quản lý vẫn có lỗ hổng.

“Các dự án có vốn nhà đầu tư bỏ ra ban đầu, thực chất là Nhà nước vay của nhà đầu tư, sau đó họ “quyết hết”, dẫn đến quản lý vốn ngân sách, hay đất đai đóng góp vào dự án chưa chặt, có thể gây thất thoát”, ông Vương Đức Sáng góp ý.

Do đó, đại diện tỉnh Hải Dương cho rằng cần có cơ chế phân biệt các dự án, quản lý ngân sách cho các dự án chặt chẽ hơn.

Tháo nút thắt thể chế trong lĩnh vực đầu tư

Vụ trưởng Vụ Kinh tế địa phương và lãnh thổ (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) Trần Duy Đông cho biết, về kinh tế-xã hội dự kiến năm 2019, theo báo cáo của các địa phương, toàn Vùng có 12/12 chỉ tiêu đạt và vượt so với Nghị quyết của HĐND các tỉnh, thành phố đề ra. Vùng tiếp tục khẳng định vai trò là một trong hai đầu tàu kinh tế, trung tâm công nghiệp, dịch vụ trọng điểm và là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội chung cả nước.

Tuy nhiên, dù đạt kế hoạch đề ra nhưng tăng trưởng GRDP 6 tháng của Vùng thấp hơn khá nhiều so với mức tăng cùng kỳ năm 2018 (9,5%) do chịu ảnh hưởng của thời tiết diễn biến phức tạp trong nông nghiệp, thương mại quốc tế.

Thu ngân sách 10/11 địa phương dự kiến vượt kế hoạch đề ra nhưng chưa chắc chắn do nhiều địa phương còn phụ thuộc vào khối doanh nghiệp FDI và thực hiện lộ trình cắt giảm thuế đối với sản phẩm ô tô khi hội nhập như Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hải Dương… Mặc dù số doanh nghiệp đăng ký mới vẫn đứng thứ 2 cả nước nhưng xét về quy mô vốn thì các doanh nghiệp trong Vùng chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa…

Điều này đặt ra yêu cầu cho Vùng triển khai Chỉ thị 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, đẩy mạnh tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển dịch trong nội ngành, xây dựng các sản phẩm chủ lực; phát triển kinh tế tư nhân, thúc đẩy hình thành các doanh nghiệp có quy mô lớn, hiệu quả và sức cạnh tranh cao hơn. Cần tháo gỡ vướng mắc đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án, đặc biệt là các dự án đầu tư theo hình thức hợp tác công tư PPP có tác động lan tỏa, liên kết vùng…

Ông Trần Quốc Phương, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế quốc dân cũng đã hướng dẫn các địa phương xây dựng Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và các điểm mới của Luật Đầu tư công.

Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh:VGP/Huy Thắng.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Vũ Đại Thắng đánh giá cao các ý kiến đóng góp có tính trách nhiệm của các địa phương. Hội nghị xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và đầu tư công năm 2020 tại các Vùng mang ý nghĩa quan trọng không chỉ để xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2020 cho các địa phương mà là cơ sở rất quan trọng để Bộ Kế hoạch và Đầu tư hoàn thành nhiệm vụ xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của cả nước cũng như hướng tới xây dựng quy hoạch phát triển vùng kinh tế-xã hội, quy hoạch phát triển Vùng, phục vụ trực tiếp cho việc xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm giai đoạn 2021-2030 và Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm giai đoạn 2021-2026.

Về phát triển kinh tế xã hội, xúc tiến đầu tư, Lãnh đạo Bộ KH&ĐT khẳng định, cách tiếp cận theo vùng là hết sức cần thiết.

“Nếu mỗi địa phương tự tổ chức các hoạt động xúc tiến đầu tư độc lập không có sự chia sẻ thông tin, phân công, không có sự gắn bó sẽ tạo ra sự lãng phí không cần thiết”, Thứ trưởng Vũ Đại Thắng nói.

Các ý kiến của các đại biểu cùng các tham luận của các địa phương tại Hội nghị sẽ được Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp trong báo cáo phát triển kinh tế-xã hội chung của cả nước để trình Chính phủ, Quốc hội thông qua làm căn cứ tổ chức triển khai thực hiện một cách hiệu quả nhất. 

Thứ trưởng Vũ Đại Thắng nhấn mạnh, với vai trò là cơ quan tham mưu tổng hợp chiến lược quan trọng của Đảng và Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư được giao phụ trách rất nhiều mảng quan trọng của đất nước về chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, kế hoạch đầu tư công của quốc gia; cơ chế, chính sách quản lý kinh tế; đầu tư trong nước, đầu tư của nước ngoài vào Việt Nam và đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài; đấu thầu; phát triển doanh nghiệp, kinh tế tập thể, hợp tác xã; thống kê;… để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế của cả nước.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư luôn đặt mục tiêu hàng đầu là phụng sự, xây dựng các khung khổ thể chế một cách thuận lợi nhất. Do vậy, Bộ mong muốn trong quá trình triển khai thực hiện các khung khổ chính sách nếu vướng ở đâu thì sẽ nhận được sự trao đổi trên tinh thần cầu thị.

“Bộ Kế hoạch và Đầu tư luôn luôn lắng nghe, luôn cập nhật các ý kiến của các địa phương, báo cáo cơ quan cấp trên nhằm tìm cách tháo gỡ một cách nhanh chóng và hiệu quả”, Thứ trưởng Vũ Đại Thắng nhấn mạnh.

Huy Thắng