Tiếp nối truyền thống, đưa công tác đối ngoại đảng đi vào chiều sâu và hiệu quả

Đồng chí Hoàng Bình Quân phát biểu tại Hội nghị quốc tế các chính đảng châu Á (ICAPP) tại Nga.

Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống Ban Đối ngoại Trung ương (1/11/1949 – 1/11/2019), đồng chí Hoàng Bình Quân, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương đã trả lời phỏng vấn Báo Nhân Dân.

Xin đồng chí Trưởng ban cho biết ý nghĩa và quá trình hình thành, phát triển của Ban Đối ngoại Trung ương trong 70 năm qua?

Đồng chí Hoàng Bình Quân: Cách đây đúng 70 năm, vào ngày 1-11-1949, trong những ngày tháng khó khăn của đất nước, Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã ra Nghị quyết thành lập Phòng Lào - Miên Trung ương trực thuộc Ban Thường vụ Trung ương, tiền thân của Ban Đối ngoại Trung ương ngày nay. Việc thành lập Phòng Lào - Miên Trung ương có ý nghĩa hết sức quan trọng, chính thức đánh dấu việc hình thành một mũi nhọn mới, quan trọng trong lĩnh vực đối ngoại, đó là đối ngoại đảng. Bắt đầu từ đây, đối ngoại đảng cùng với ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân đã gắn kết chặt chẽ, trở thành ba trụ cột vững chắc của mặt trận đối ngoại nước nhà dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung của Đảng.

Trải qua các giai đoạn lịch sử của đất nước, từ Phòng Lào - Miên Trung ương, cơ quan đối ngoại đảng từng bước trưởng thành và lần lượt được đổi tên thành Ban Lào - Miên Trung ương năm 1955, Ban Biên chính Trung ương năm 1957, Ban Liên lạc đối ngoại Trung ương năm 1958 và từ năm 1960 là Ban Đối ngoại Trung ương; đồng thời có vinh dự lớn được đích thân Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ đạo, dìu dắt ngay từ khi mới ra đời và lần lượt được các đồng chí lãnh đạo xuất sắc, cốt cán của Đảng phụ trách qua các thời kỳ, như đồng chí Nguyễn Chí Thanh, Phạm Văn Đồng, Lê Đức Thọ, Ung Văn Khiêm, Xuân Thủy, Nguyễn Thành Lê, Vũ Quang, Hồng Hà và nhiều đồng chí xuất sắc khác của Đảng và Nhà nước.

Xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ đối ngoại ngày càng sâu rộng của cách mạng Việt Nam, chức năng, nhiệm vụ của Ban Đối ngoại Trung ương ngày càng được mở rộng và hoàn thiện. Từ việc đảm nhận nhiệm vụ giúp Trung ương theo dõi, nghiên cứu cách mạng Miên - Lào, phối hợp hoạt động với các bạn Lào và Campuchia, đến nay Ban Đối ngoại Trung ương được Bộ Chính trị giao thực hiện nhiều chức năng hết sức quan trọng, đó là cơ quan tham mưu của Ban Chấp hành Trung ương, trực tiếp và thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong lĩnh vực đối ngoại; đồng thời là cơ quan tổ chức thực hiện quan hệ đối ngoại của Đảng; cơ quan giúp Bộ Chính trị, Ban Bí thư chỉ đạo, hướng dẫn công tác đối ngoại nhân dân và quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại.

Sự ra đời của cơ quan đối ngoại đảng và mũi nhọn đối ngoại đảng đã tạo nguồn sức mạnh mới, tạo thế đứng vững chãi cho nền ngoại giao nước ta với ba trụ cột đối ngoại bổ sung, hỗ trợ hiệu quả cho nhau, cùng nhau triển khai thắng lợi đường lối chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước và các mục tiêu cách mạng của dân tộc.

Trong suốt bảy thập niên qua, đối ngoại đảng đã có những đóng góp to lớn vào sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Xin đồng chí cho biết những thành tựu của đối ngoại đảng trong các giai đoạn của cách mạng Việt Nam?

Đồng chí Hoàng Bình Quân: Có thể nói, ở từng thời kỳ, từng giai đoạn lịch sử của cách mạng Việt Nam, công tác đối ngoại đảng luôn có một vị trí, vai trò đặc biệt và có những đóng góp quan trọng, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chiến lược của sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trong quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, đối ngoại đảng đã rất chủ động mở rộng quan hệ với các chính đảng, các phong trào tiến bộ trên thế giới; tuyên truyền, tranh thủ được sự giúp đỡ to lớn, hiệu quả của các nước xã hội chủ nghĩa; sự đoàn kết, ủng hộ mạnh mẽ của phong trào cộng sản, công nhân quốc tế, phong trào giải phóng dân tộc và bạn bè quốc tế, tạo nên mặt trận nhân dân thế giới rộng lớn chưa từng có trong lịch sử nhân loại giúp đỡ, ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta, góp phần quan trọng đưa các cuộc kháng chiến cứu nước đến thắng lợi, giải phóng hoàn toàn miền nam, thống nhất đất nước, đưa cả nước tiến lên Chủ nghĩa xã hội.

Bước vào công cuộc đổi mới, với đường lối đổi mới toàn diện, Đảng ta đã từng bước hình thành và hoàn thiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển, chính sách đối ngoại đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, là bạn, là đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế. Đối ngoại đảng đã phát huy vai trò chủ động, tích cực trong việc phá thế bao vây, cô lập và cấm vận, vượt qua những biến cố và sóng gió của phong trào cộng sản, công nhân quốc tế, của lịch sử thế giới; phối hợp hiệu quả trong việc tham mưu, đề xuất đường lối, chủ trương, chính sách đối ngoại; có nhiều đóng góp quan trọng trong việc duy trì và thúc đẩy môi trường hòa bình, ổn định, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ; tranh thủ các điều kiện thuận lợi cho công cuộc phát triển đất nước.

Đặc biệt, trong những năm gần đây, đối ngoại đảng đã không ngừng đổi mới tư duy, phát huy sự chủ động, sáng tạo, để lại nhiều dấu ấn quan trọng với nhiều nội dung đột phá:

Một là, đối ngoại đảng đã góp phần quan trọng vào việc định hình, phát triển, tạo cơ sở chính trị quan trọng cho quan hệ của Việt Nam với các nước.

Hai là, các mối quan hệ đối ngoại của Đảng ta không ngừng được mở rộng và phát triển về chiều sâu. Chúng ta không chỉ phát triển quan hệ với các đảng cộng sản, công nhân, cánh tả, các phong trào tiến bộ, mà đã có bước đột phá với việc thúc đẩy quan hệ với các đảng cầm quyền, tham chính, đối lập lớn, đảng có tương lai chính trị tại nhiều nước đối tác chiến lược và đối tác quan trọng của ta. Đây là đột phá có tính bước ngoặt, không chỉ giúp tạo thế chủ động ứng phó với những biến động chính trị nhanh chóng trên thế giới, sự thay đổi vị thế cầm quyền ở các nước, mà quan trọng hơn đã mở ra không gian đối ngoại rộng mở hơn cho đất nước. Hiện nay, Đảng ta phát triển quan hệ ở nhiều mức độ khác nhau với 247 chính đảng ở 111 quốc gia; hình thức quan hệ ngày càng đa dạng; nội dung hợp tác ngày càng phong phú, thực chất, bao hàm các hoạt động phục vụ phát triển quan hệ đảng, phát triển quan hệ nhà nước, quan hệ đối ngoại nhân dân, đến việc tham gia thúc đẩy giải quyết các vấn đề quốc tế, khu vực, các vấn đề toàn cầu gắn với an ninh, phát triển của đất nước.

Ba là, các hoạt động đối ngoại đảng đã tạo nền tảng chính trị quan trọng cho việc ổn định, mở rộng và thắt chặt quan hệ song phương của nước ta với các nước, đồng thời trực tiếp góp phần quan trọng giải quyết nhiều vấn đề liên quan đến an ninh và phát triển của đất nước, cũng như các vấn đề nảy sinh trong quan hệ song phương. Trong đó, hoạt động đối ngoại của đồng chí Tổng Bí thư và các đồng chí lãnh đạo cấp cao khác của Đảng luôn là những dấu mốc, tạo nhiều đột phá, tạo điều kiện hết sức quan trọng để triển khai chủ động các quyết sách đối ngoại. Đặc biệt, quan hệ kênh đảng đóng vai trò quan trọng định hướng và chỉ đạo quan hệ về mặt nhà nước trong quan hệ với các nước xã hội chủ nghĩa và láng giềng chung biên giới.

Bốn là, cùng với những thành tựu đổi mới của Việt Nam, hoạt động đối ngoại của Đảng ta đã trực tiếp có những đóng góp quý báu đối với phong trào cách mạng thế giới, tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau, củng cố khối đoàn kết thống nhất của phong trào cộng sản, công nhân quốc tế và sự nghiệp hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên thế giới; nâng cao vị thế quốc tế của Đảng và Nhà nước ta.

Xin đồng chí cho biết những thành tựu, kinh nghiệm và truyền thống vẻ vang của Ban Đối ngoại Trung ương qua các thế hệ?

Đồng chí Hoàng Bình Quân: 70 năm phát triển đối ngoại đảng gắn liền với 70 năm xây dựng và trưởng thành của Ban Đối ngoại Trung ương. Trong suốt 70 năm đó, ở mỗi thời kỳ, giai đoạn lịch sử của cách mạng Việt Nam, Ban Đối ngoại Trung ương đã luôn nỗ lực vượt qua khó khăn và có những đóng góp to lớn, hiệu quả vào công tác đối ngoại của đất nước.

Ban Đối ngoại Trung ương đã phối hợp tham mưu hiệu quả, giúp Bộ Chính trị, Ban Bí thư đề ra các quyết sách, đường lối, chính sách đối ngoại quan trọng, nhất là các quyết sách liên quan đến bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, lợi ích quốc gia dân tộc, chủ trương phát triển quan hệ với các nước, các đối tác quan trọng và hội nhập quốc tế; giúp Trung ương quản lý tốt các hoạt động đối ngoại, đưa công tác đối ngoại ngày càng đi vào nền nếp; giúp Trung ương chỉ đạo và hướng dẫn hoạt động đối ngoại nhân dân ngày càng hiệu quả, thiết thực. Ban đã rất tích cực, chủ động mở rộng và phát triển chiều sâu các mối quan hệ đối ngoại của Đảng; có nhiều nỗ lực, tổ chức thành công các hoạt động đối ngoại của các đồng chí Tổng Bí thư, các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư; đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan làm công tác đối ngoại, không ngừng tăng cường sự gắn kết chặt chẽ, nhuần nhuyễn, đồng bộ giữa đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân.

Trong suốt 70 năm xây dựng và trưởng thành, dù đảm nhiệm bất kỳ nhiệm vụ nào, ở bất kỳ giai đoạn nào của cách mạng Việt Nam, Ban Đối ngoại Trung ương đều nỗ lực hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được Trung ương giao phó. Lớp lớp các thế hệ cán bộ của Ban Đối ngoại Trung ương luôn vững vàng, kiên định, phấn đấu tâm huyết và trách nhiệm, tiếp nối nhau xây dựng và phát huy truyền thống vẻ vang của Ban Đối ngoại Trung ương, đó là truyền thống “Tuyệt đối trung thành, chủ động, sáng tạo”, truyền thống “Đoàn kết nhất trí, thương yêu lẫn nhau”, truyền thống “Vượt mọi khó khăn, tận tụy cống hiến”, luôn nỗ lực, phấn đấu, cống hiến để xứng đáng là cơ quan tham mưu của Trung ương Đảng về các vấn đề đối ngoại.

Ban Đối ngoại Trung ương vô cùng tự hào đã được Đảng và Nhà nước trao tặng Huân chương Sao Vàng, và tới đây sẽ vinh dự đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh, phần thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước, thể hiện sự ghi nhận đối với bề dày truyền thống và những đóng góp to lớn, bền bỉ, liên tục của Ban Đối ngoại Trung ương và các thế hệ cán bộ làm công tác đối ngoại đảng vào sự nghiệp cách mạng vẻ vang của dân tộc. Nhân dịp 70 năm Ngày truyền thống, Ban Đối ngoại Trung ương cũng vô cùng vinh dự được Đảng và Nhà nước Lào trao tặng Huân chương Lao động hạng nhất, Nhà nước Campuchia tặng Huân chương Hữu nghị hạng nhất. Đây là sự ghi nhận những đóng góp quan trọng và liên tục của Ban Đối ngoại T.Ư đối với sự phát triển không ngừng của mối quan hệ vĩ đại giữa hai Đảng, hai nước và nhân dân hai nước Việt Nam - Lào; và mối quan hệ láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững, lâu dài Việt Nam - Campuchia.

Cũng phải nhấn mạnh rằng, hoạt động của Ban Đối ngoại Trung ương nói riêng và công tác đối ngoại đảng đạt được những kết quả như vậy là có sự chỉ đạo trực tiếp, quan tâm sâu sát, kịp thời của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Trung ương Đảng, của tập thể Bộ Chính trị, Ban Bí thư, của đồng chí Tổng Bí thư và các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước, sự phối hợp chặt chẽ, nhuần nhuyễn giữa các cơ quan và các mặt trận đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân.

Trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình, các thế hệ của Ban Đối ngoại Trung ương luôn quán triệt phương châm “dĩ bất biến ứng vạn biến” trong mọi đối sách, hoạt động đối ngoại, kiên định về nguyên tắc, song linh hoạt, mềm dẻo về sách lược “kiên trì về nguyên tắc, linh hoạt về sách lược”, chú trọng kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; không ngừng gây dựng các lực lượng hậu thuẫn chính trị cả trong lúc thuận lợi, cũng như những lúc khó khăn. Đồng thời Ban đã luôn bám sát, kết hợp nhuần nhuyễn yêu cầu bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ với yêu cầu bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, giữ vững môi trường quốc tế thuận lợi để xây dựng và phát triển đất nước.

Thế giới đang chuyển biến nhanh và phức tạp. Để tiếp tục phục vụ hiệu quả cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong công tác đối ngoại, xin đồng chí cho biết những yêu cầu và nhiệm vụ trọng tâm của Ban Đối ngoại Trung ương thời gian tới?

Đồng chí Hoàng Bình Quân: Hiện nay, sự nghiệp đổi mới của Đảng và đất nước ta đang bước vào một giai đoạn phát triển mới với những yêu cầu và mục tiêu cao hơn, với những nhiệm vụ vô cùng trọng đại. Chúng ta đang đứng trước nhiều cơ hội để phát triển đất nước, song cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức.

Kế thừa 70 năm truyền thống và những thành tựu vẻ vang, tập thể Ban Đối ngoại Trung ương nguyện nỗ lực phấn đấu, phát huy mạnh mẽ thành tựu và kinh nghiệm 70 năm qua, khắc phục những khó khăn, hạn chế, không ngừng đổi mới tư duy đối ngoại, chủ động, linh hoạt, sáng tạo, để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Trung ương giao phó. Theo đó, cần tăng cường, nâng cao chất lượng nghiên cứu dự báo tình hình, đề xuất chủ trương, chính sách đối ngoại; tăng cường chiều sâu và mở rộng các mối quan hệ Đảng; tổ chức hiệu quả các hoạt động đối ngoại đảng, góp phần củng cố tin cậy, tạo nền tảng chính trị cho quan hệ đối ngoại của nước nhà; sát cánh cùng các cơ quan làm đối ngoại tạo sự phối hợp, gắn kết chặt chẽ, kịp thời tham mưu cho Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư lãnh đạo, chỉ đạo hiệu quả công tác đối ngoại.

Với động lực mới, tâm thế mới, năng lượng mới, toàn thể cán bộ, nhân viên Ban Đối ngoại Trung ương nguyện tiếp nối truyền thống vẻ vang, hào hùng của các thế hệ cán bộ làm đối ngoại đảng, sẽ tiếp tục phấn đấu hơn nữa, nỗ lực hơn nữa, đưa công tác đối ngoại đảng ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả, thiết thực, đóng góp xứng đáng vào những thành tựu chung của đối ngoại nước nhà.