Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: Nông nghiệp luôn là 'mỏ vàng'

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các đại biểu dự Hội nghị. - Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nhấn mạnh điều này tại cuộc đối thoại lần thứ 3 với nông dân tại TP. Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk vào chiều 28/9. Hơn 1.400 câu hỏi của nông dân cả nước, trong đó đa số là câu hỏi của nông dân miền Trung-Tây Nguyên gửi tới cuộc đối thoại. Tại hội trường, các nông dân đã trực tiếp đặt ra 22 câu hỏi đối với Thủ tướng cùng lãnh đạo các bộ, ngành.

Là người đầu tiên đặt câu hỏi với Thủ tướng, nông dân Đỗ Quý Toán, ở thôn Tân Lập, xã Ea Na, huyện Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk, chuyên sản xuất cà phê chồn theo đơn đặt hàng của Tập đoàn Lộc Trời cho biết, vừa qua, lô cà phê đầu tiên đã được xuất khẩu sang châu Âu theo Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-châu Âu, với thuế suất 0%. Đây là cơ hội tốt mở ra cho ngành sản xuất, chế biến cà phê, nhất là khi trong số 39 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam được EU cam kết bảo hộ có cà phê Buôn Ma Thuột. “Xin hỏi Thủ tướng, Chính phủ có giải pháp gì để phát triển ngành chế biến, xuất khẩu cà phê bền vững?”

Anh Toán phản ánh, thời gian qua, giá cà phê xuống rất thấp, khiến nông dân nhiều địa phương lo lắng, muốn chặt đi để trồng cây khác và nêu câu hỏi: “Xin Thủ tướng cho biết, người trồng cà phê chúng tôi có nên tiếp tục duy trì cây trồng gắn với lịch sử, văn hóa của Tây Nguyên hay không?”

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đối thoại với nông dân - Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, cà phê là sản phẩm chủ lực chiến lược của Việt Nam, chất lượng cà phê Việt Nam rất tốt, được thế giới đánh giá cao. “Vì vậy, tôi khuyên bà con chúng ta vẫn tiếp tục trồng cà phê. Tuy nhiên, phải quy hoạch vùng trồng cho rõ ràng”. Nông dân không được tiếp tục phá rừng tự nhiên để trồng cà phê. Về phía Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT tiếp tục mở rộng ổn định thị trường, cấp vốn để tái canh cà phê, nâng cao chất lượng tái canh. 

Bên cạnh đó, chúng ta phải đẩy mạnh chế biến sâu, hiện nay, tỉ lệ chế biến sâu mới đạt 12%, còn lại chủ yếu là sản xuất thô, cùng với đó quy hoạch vùng trồng nơi nào phù hợp nhất. Trách nhiệm của nông dân và doanh nghiệp là phải giữ vững thương hiệu cà phê Tây Nguyên. Cà phê Tây Nguyên là thương hiệu quý hơn vàng. 

Cũng về vấn đề này, Vi Thị Thanh, ở Bon Rơ Sông, xã Đắk RMăng huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông, cho biết, trong bối cảnh nhiều cây công nghiệp chủ lực, truyền thống của Tây Nguyên như cà phê, cao su, hồ tiêu đồng loạt mất giá thì cây mắc ca được xem là một hướng đi mới. “Xin hỏi sắp tới Thủ tướng Chính phủ, Bộ NNPTNT sẽ có những giải pháp gì về việc phát triển cây mắc ca?”

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, ngày mai Thủ tướng sẽ chủ trì Hội nghị tổng kết 5 năm trồng mắc ca ở Việt Nam. Cây mắc ca ở thế giới đã tăng nhu cầu lên 200%. “Ngày mai chúng ta sẽ tổng kết để chỉ ra thành công hay không thành công, nguyên nhân và giải pháp phát triển mắc ca tại Việt Nam”, Thủ tướng chia sẻ. “Về cây giống không ra trái, yêu cầu kiểm tra ai cung cấp giống không phù hợp khiến cho cây mắc ca không ra trái hoặc ra trái rất ít. Tại hội nghị ngày mai, chúng tôi sẽ lắng nghe và tiếp thu các ý kiến từ tất cả các bên để tìm ra giải pháp tốt nhất phát triển cây mắc ca”.

Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Không chỉ khâu sản xuất, nhiều ý kiến nông dân thể hiện quan tâm đến cả lĩnh vực chế biến. Nông dân Phạm Lê Mạnh, ở xã Ea Riêng, huyện M'drắk, tỉnh Đắk Lắk, cho rằng Tây Nguyên có tới 2 triệu ha đất canh tác nông nghiệp với một loạt nông sản chủ lực, nhưng lại có rất ít nhà máy chế biến nông sản. “Xin hỏi Thủ tướng, Chính phủ sẽ có giải pháp gì để xây dựng, mở rộng nhiều nhà máy chế biến nông sản ở Tây Nguyên nói chung, Đắk Lắk nói riêng, biến Tây Nguyên thành khu vực công nghiệp chế biến nông sản lớn của cả khu vực Đông Nam Á?”

Ghi nhận ý kiến của anh Phạm Lê Mạnh, Thủ tướng cho biết, những năm qua, công nghiệp chế biến nông sản của Việt Nam đã có tiến bộ. Ví dụ như trong năm nay, chúng ta khánh thành 15 nhà máy chế biến nông sản, trong đó có nhà máy chế biến thịt gà đứng vào tốp lớn nhất thế giới… Dù vậy, dư địa về phát triển chế biến nông sản của Việt Nam còn rất lớn.

Về giải pháp, Thủ tướng khẳng định sẽ tạo mọi cơ chế chính sách để kêu gọi các doanh nghiệp tìm kiếm thị trường và đầu tư vào chế biến nông sản. “Ai làm chế biến nông sản thì Trung ương sẽ hỗ trợ về vốn và địa phương sẽ hỗ trợ mặt bằng”, Thủ tướng khẳng định. Nhưng quan trọng, muốn phát triển được chế biến nông sản thì không thể sản xuất nhỏ lẻ, manh mún mà chúng ta phải sản xuất có quy hoạch. Nếu như tỉnh Đắk Lắk không tổ chức quy hoạch sản xuất được thì kêu gọi tất cả các tỉnh, thành phố khác cùng bắt tay tham gia phát triển. Phát triển nông nghiệp chế biến là hướng đi đúng giúp nâng cao giá trị nông nghiệp của Việt Nam.

“Để sản xuất nông nghiệp tốt hơn, làm ra nông sản sạch, an toàn hơn thì thời gian tới đây Chính phủ, các bộ ngành có giải pháp nào triệt để hơn để chấm dứt tình trạng phân bón giả?”, chị Trần Thị Hoàng Anh, HTX mật ong Phương Di, xã Ia Der, huyện Ia Grai, Gia Lai, liên kết với doanh nghiệp trồng 600 ha điều hữu cơ, nuôi ong lấy mật, chứng nhận hữu cơ, đặt câu hỏi.

Thủ tướng trả lời, nhấn mạnh việc điều tra truy tố nghiêm khắc nhất theo Bộ luật Hình sự đối với những tổ chức, cá nhân sản xuất phân bón giả.

Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường, 4 năm trước chúng ta có chưa đến 80.000 tấn phân bón hữu cơ thì đến nay chúng ta có gần 4 triệu tấn phân hữu cơ. Đó là một sự thay đổi rất lớn về nhận thức. Nông nghiệp hữu cơ trong 4 năm qua có bước phát triển rất mạnh.

Đến giờ phút này, nước ta có 125.000 ha gieo trồng trồng nông nghiệp bằng phương thức hữu cơ. Và năm ngoái, chúng ta đã xuất khẩu 353 triệu USD nông sản hữu cơ đi 80 nước. Điều đó chứng minh rằng chúng ta đang vận hành một nền nông nghiệp văn minh, một nền nông nghiệp sạch, ổn định.

“Tuy nhiên, không phải tất cả đã tốt rồi, còn nhiều chỗ chúng ta cần phải tiếp tục chấn chỉnh, kể cả những đơn vị sản xuất phân bón, kể cả quy trình ứng dụng…”, Bộ trưởng nói.

Cuộc đối thoại cũng tập trung vào thảo luận những vấn đề lớn, gồm tiêu thụ nông sản, phát triển thị trường, vấn đề đất đai, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn, biến đổi khí hậu, bảo đảm nông thôn văn minh, hiện đại; vấn đề vốn, chống tín dụng đen, di dân tự do…

Cho rằng cuộc đối thoại là một kênh quan trọng đối với Chính phủ trong hoạch định chính sách, Thủ tướng nêu rõ, sự phát triển mạnh mẽ của nông nghiệp, nông thôn như ngày hôm nay có sự đóng góp rất lớn của hơn 10,2 triệu hộ nông dân, đặc biệt là 19 triệu lao động nông nghiệp. “Bà con nông dân chúng ta một nắng hai sương, tần tảo, lo cuộc sống gia đình và sản xuất ra sản phẩm nông nghiệp có sản lượng lớn”, giữ cho nông nghiệp là trụ đỡ của nền kinh tế, Thủ tướng ghi nhận.

Đảng, Nhà nước luôn quan tâm đến nông nghiệp, nông thôn và nông dân. “Trong khó khăn ấy, chúng tôi đã dồn sức đầu tư cho nông nghiệp, nông dân”, Thủ tướng nói. “Thách thức càng lớn thì quyết tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đối với nông nghiệp, nông dân và nông thôn càng mạnh mẽ cũng như quyết tâm của người nông dân càng cao”.

Hiện nay, nước ta còn 65% dân số sống ở khu vực nông thôn. Cho nên, phát triển khu vực nông thôn văn minh, hiện đại, đời sống nhân dân ấm no, hạnh phúc chính là nội hàm quan trọng hàng đầu, là bản chất của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Nông dân càng giàu thì đất nước càng mạnh, xã hội càng thịnh vượng.

“Một khát vọng Việt Nam hùng cường năm 2045 cũng chính là khát vọng của nền nông nghiệp Việt Nam, của tất cả người nông dân trên khắp mọi miền đất nước”, Thủ tướng nói. Nếu 65% dân số ở nông thôn không phát triển, đời sống vật chất, tinh thần không được nâng cao hơn nữa thì hùng cường ấy không thành công.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tặng quà cho các nông dân tiêu biểu - Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Hiện nay, nhiều nông sản của Việt Nam dù có thị phần xuất khẩu đứng đầu thế giới như cà phê, hồ tiêu, cao su, hạt điều, gạo… nhưng vẫn còn xuất thô nhiều, hàm lượng chế biến còn thấp. Đây là điểm yếu nhưng cũng là cơ hội nâng tầm giá trị nông sản Việt Nam.

Nông nghiệp luôn là mỏ vàng nhưng nếu không biết khai thác thì cũng sẽ cạn kiệt và kém hiệu quả. Vì vậy, cần chú trọng hồi phục hệ sinh thái, phát triển nông nghiệp phải gắn với các mục tiêu bảo vệ và phát huy hiệu quả, bền vững các tài nguyên nước, đất, tài nguyên rừng, đặc biệt là bảo vệ môi trường sống cho người dân như tinh thần và quan điểm kiến tạo phát triển của Chính phủ đối với ngành nông nghiệp xuyên suốt từ đầu nhiệm kỳ đến nay.

Vấn đề giữ gìn, phát huy văn hóa truyền thống tốt đẹp của nông thôn Việt Nam, tăng cường an ninh, an toàn ở nông thôn, xây dựng nông thôn mới lấy tiêu chí cơ bản là nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, tình làng, nghĩa xóm ứng xử nhân văn, giữ gìn văn hóa dân tộc, đặc biệt là văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên là nhiệm vụ rất quan trọng trong phát triển nông nghiệp, nông thôn, “chứ không phải đơn thuần là chỉ lo chạy về kinh tế”.

Thủ tướng bày tỏ, còn nhiều trăn trở mà Chính phủ, các bộ, ngành qua đối thoại lần này cần phải quan tâm xử lý, giải quyết, tạo điều kiện cho nông nghiệp, nông thôn, người nông dân nâng cao thu nhập, phát triển bền vững và làm giàu.

Thủ tướng nhắc đến việc giải quyết vấn đề vốn cho nông dân, giải quyết vấn đề đất đai, nhất là đồng bào dân tộc, có đất sản xuất, có nước uống, có nhà ở là vấn đề cần đặc biệt quan tâm. Ngăn chặn có hiệu quả, kiên quyết những nông, lâm trường phát canh thu tô trong khi nông dân không có đất; giải quyết vấn đề môi trường sống, giải quyết vấn đề quy hoạch vùng sản xuất tốt hơn nữa.

Khi sản xuất lớn ở những vùng có điều kiện thì cần quan tâm công nghiệp chế biến, nâng cao giá trị, chứ không phải là sớm nắng chiều mưa, được mùa rớt giá, được giá mất mùa.

Thủ tướng rất mong các địa phương, nhất là cấp ủy, chính quyền tăng cường dân chủ cơ sở, các đồng chí lãnh đạo địa phương từ cấp tỉnh đến cấp huyện, cấp xã cần thường xuyên đối thoại với nông dân, phát huy vai trò các tổ chức đoàn thể, nhất là Hội Nông dân các cấp để tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng, nắm bắt khó khăn, vướng mắc để kịp thời tháo gỡ, hỗ trợ bà con, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Các bộ, ngành phải tránh bệnh quan liêu, xa dân, cần đi sát thực tiễn để đề xuất chính sách tốt hơn.

Thủ tướng đề nghị Bộ NN&PTNT bám sát nhiệm vụ chiến lược, kịp thời xây dựng các văn bản pháp luật, các chính sách liên quan, đặc biệt là quy hoạch sản xuất và một số chính sách nông dân quan tâm như chính sách bảo hiểm nông nghiệp.

Bộ Công Thương tích cực tham gia xúc tiến thương mại, mở cửa các thị trường xuất khẩu nông sản trong bối cảnh đại dịch COVID-19 trên toàn cầu vẫn còn diễn biến phức tạp.

Đối với các bộ, ngành khác theo chức năng, nhiệm vụ cần khẩn trương giải quyết các vấn đề bức xúc mà bà con nông dân nêu ra tại buổi đối thoại này theo hướng ưu tiên vấn đề gì tháo gỡ được thì phải tháo gỡ ngay trên tinh thần cởi mở, minh bạch.

Đức Tuân