Năm học mới sẽ tinh giản và giảm tải nội dung dạy học

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển. Ảnh: Chinhphu.vn

Mới đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa đưa ra dự thảo tài liệu lấy ý kiến việc điều chỉnh nội dung các môn học cấp Tiểu học, THCS, THPT theo hướng tinh giản nhằm nâng cao chất lượng dạy học, phù hợp với mục tiêu giáo dục và điều kiện thực tế.

Đây là vấn đề thu hút sự quan tâm đặc biệt của toàn xã hội.

Nhân dịp hàng triệu học sinh cả nước chuẩn bị bước vào năm học mới, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển đã trả lời phóng viên Cổng TTĐT Chính phủ về vấn đề này.

Thưa Thứ trưởng, xin ông cho biết căn cứ để Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định từ năm học 2011-2012  sẽ giảm tải mạnh mẽ nội dung dạy học? 

Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển: Việc làm này là một nhu cầu đòi hỏi từ thực tế, xuất phát từ đề xuất và phản ánh của chính hàng trăm nghìn giáo viên, cán bộ quản lý, cha mẹ học sinh và chính các em học sinh trong cả nước về dấu hiệu “quá tải” trong việc dạy và học ở cơ sở. 

Trên thực tế, việc rà soát, tinh giản chương trình SGK đã được thực hiện từ nhiều năm nay, nhất là từ sau những đợt đánh giá chương trình và SGK năm 2005 và năm 2008, nhưng đến năm nay chúng ta có đủ thời gian để chuẩn bị và tập hợp ý kiến, trí tuệ, tâm huyết của toàn ngành nên có thể thực hiện giảm tải một cách mạnh mẽ.

Đợt điều chỉnh nội dung dạy học này tương đối nhiều, trải khắp chương trình từ lớp 1 đến lớp 12 nhưng đều là những nội dung mang tính nhỏ lẻ. 

“Giảm tải” không có nghĩa là “cắt” chương trình một cách cơ học mà tiến hành điều chỉnh nội dung dạy học, chỉ “cắt” những phần không hợp lý trên cơ cở vẫn đảm bảo giữ được mạch của chương trình, tính logic của kiến thức và tính thống nhất của các bộ môn. 

Xin ông nói rõ nội dung sẽ được giảm tải trong năm học mới?

Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển: Việc giảm tải năm học 2011-2012 sẽ tập trung vào 5 nhóm nội dung chính. 

Thứ nhất là giảm tải những kiến thức được viết trong chương trình- SGK để dạy ở nhiều môn khác nhau. Chẳng hạn cùng một nội dung kiến thức đó được dạy ở cả môn Sinh học,  Hóa học, Công nghệ; cùng một nội dung nhưng được dạy ở cả môn Giáo dục công dân và đưa cả vào hoạt động ngoài giờ lên lớp. 

Xin nói cụ thể hơn, ví dụ cùng bài học “Trạng thái của chất” đã có trong SGK Hóa học lớp 8 lại có cả trong SGK môn Vật lý; hay bài “Những nhu cầu của cây trồng” đã có ở SGK Hóa học lớp 9 lại có cả ở môn Sinh học ở  trung học cơ sở;… 

Nhóm kiến thức giảm tải thứ hai là những nội dung trùng lặp dạy cả ở lớp dưới và lớp trên do chưa lường hết hạn chế của cách xây dưng chương trình, SGK theo quan điểm đồng tâm. Ví dụ cùng là bài học “Hàm số bậc nhất và bậc hai” có trong Toán lớp 10 và cả trong chương II, Đại số lớp 9. 

Nội dung giảm tải thứ ba là những câu hỏi, bài tập yêu cầu vận dụng kiến thức quá sâu, không phù hợp trình độ nhận thức và tâm sinh lý lứa tuổi học sinh. Ví dụ ở cấp Tiểu học, không yêu cầu học sinh xây dựng tiểu phẩm khi học môn Đạo đức; ở môn Địa lý lớp 6, Bài 18 “Thời tiết, khí hậu và nhiệt độ không khí”, câu hỏi 2: “Tại sao lại có sự khác nhau giữa khí hậu đại dương và lục địa?” đã yêu cầu kiến thức chuyên sâu nên không phù hợp với học sinh lớp 6 và nội dung của bài cũng cung cấp không đủ kiến thức để trả lời. 

Thứ tư là việc giảm tải cũng quan tâm đến các kiến thức mang đặc điểm địa phương. Ví dụ, đối với môn Công nghệ thì ở các thành phố có thể dạy về kỹ thuật trồng cây cảnh hay kỹ thuật thủy canh thay vì phải dạy kiến thức về trồng cây gây rừng. 

Vấn đề thứ năm là những bài học trước đây sắp xếp chưa hợp lý nay sẽ được sắp xếp lại. Điều này rõ nhất ở môn Mỹ thuật cấp Trung học cơ sở.

Ví dụ: Bài “Mỹ thuật thời Trần” lớp 7 và bài “Một số công trình mỹ thuật thời Trần” trước đây được dạy cách nhau 8 tuần thì nay sắp xếp 2 tiết này ở 2 tuần liền nhau để giáo viên và học sinh thuận tiện hơn trong việc chuẩn bị đồ dùng dạy-học và mạch kiến thức được liên tục, không ngắt quãng. 

Thưa Thứ trưởng, có nhiều ý kiến cho rằng, không phải cứ “cắt chương trình” thì sẽ đạt được “giảm tải”, ông đánh giá thế nào về nhận xét này? Ông có thể cho biết  việc giảm tải sẽ được bắt đầu như thế nào?

Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển: Chúng tôi hiểu rất rõ sự quá tải lâu nay gây bức xúc nhiều trong ngành và toàn xã hội bởi rất nhiều nguyên nhân. Quá tải vì thời gian dạy học ít nhưng lượng kiến thức đòi hỏi phải trang bị cho các em lại nhiều. Chương trình và SGK chúng ta viết tương đương trình độ các nước trên thế giới và khu vực nhưng ở các nước đó phần lớn học sinh được học 2 buổi/ngày, số học sinh trong 1 lớp ít, trong khi đó điều kiện kinh tế-xã hội nước ta mới chỉ đáp ứng một bộ phận nhỏ học sinh được học 2 buổi/ngày.

Để xây dựng một danh mục giảm tải như hiện nay, từ nhiều năm nay, ngành Giáo dục đã thành lập ở mỗi bộ môn một nhóm gồm đại diện tác giả chương trình- SGK, cán bộ quản lý, cán bộ nghiên cứu giáo dục, giáo viên trực tiếp giảng dạy ở các vùng miền.

Các nhóm này sẽ tập hợp kiến nghị về những nội dung cần giảm tải do giáo viên và các cơ sở giáo dục trong cả 63 tỉnh, thành phố gửi lên. Sau đó các tổ bộ môn lại cùng ngồi lại với nhau để bàn bạc, thảo luận nhằm đảm bảo cắt giảm mà vẫn giữ được yêu cầu tính thống nhất của chương trình- SGK.

Bộ tài liệu về các nội dung giảm tải được thiết kế dựa theo thứ tự các bài trong SGK sẽ được gửi đến tất cả các cơ sở giáo dục trước ngày khai giảng năm học mới. Các giáo viên, tổ bộ môn, nhà trường sẽ căn cứ vào đó để dành thời gian có được do giảm tải cho việc giảng dạy các nội dung chính yếu, nhất là tập trung cho việc đổi mới phương pháp dạy học. 

Điều kiện trang thiết bị dạy học của chúng ta cũng chưa đầy đủ. Đội ngũ giáo viên tuy có nhiều chuyển biến tích cực nhưng cũng còn hạn chế nên việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hiệu quả cũng không thể ngày một ngày hai có kết quả ngay. 

Những hạn chế nêu trên chúng tôi đã, đang và sẽ tiếp tục khắc phục. Còn trong năm học này, giảm tải bằng điều chỉnh nội dung dạy học hợp lý là việc làm trong phạm vi khả năng và điều kiện thực tế của ngành Giáo dục nên toàn ngành sẽ quyết tâm thực hiện tốt nhằm mang lại niềm vui, sự hứng thú trong học tập cho học sinh. 

Thưa Thứ trưởng việc giảm tải sẽ mang lại những tác động rất lớn trong toàn xã hội, đặc biệt với hàng triệu học sinh và giáo viên cả nước. Thứ trưởng có cho rằng việc làm này sẽ trực tiếp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục? 

Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển: Tôi tin rằng, việc giảm tải lần này sẽ mang lại hiệu quả tốt, nâng cao được chất lượng giáo dục, khắc phục dần  sự nhàm chán cho học sinh bởi thời gian học tập của các em thì ít mà cứ phải học các kiến thức trùng lặp hay vì bài tập, yêu cầu quá cao, khiến đôi khi các em chán nản.

Giảm tải cũng sẽ giúp các giáo viên và học sinh có thêm thời gian dạy và học tốt hơn các yêu cầu kiến thức phổ thông cần thiết hoặc cho việc rèn luyện kỹ năng sống... 

Mục tiêu cuối cùng của chúng ta khi thực hiện giảm tải chính là để nâng cao chất lượng giáo dục.

Nhân đây tôi muốn nói thêm một chút về quan điểm thế nào là giáo dục có chất lượng? Lâu nay chúng ta vẫn đánh giá chất lượng giáo dục thông qua việc đánh giá các kiến thức văn hóa của học sinh. Vì thế mới nảy sinh xu hướng học nhồi nhét, quá đề cao thành tích trong các kỳ thi,… 

Chúng tôi cho rằng để nâng cao chất lượng giáo dục còn phải rất chú ý hơn nữa đến việc rèn luyện nhân cách cho học sinh: tăng cường giáo dục kỹ năng sống, giáo dục đạo đức, giáo dục để các em có sức khỏe tốt, có khả năng tự lập và phát hiện ra vấn đề, phát huy khả năng sáng tạo giải quyết các vấn đề trong học tập và trong cuộc sống, có được hứng thú và phương pháp để tự học suốt đời…/.

Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!

Từ Lương thực hiện