Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chúc mừng Giáo sư Hoàng Tụy

Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc kính chúc Giáo sư Hoàng Tụy sức khỏe, tiếp tục có nhiều cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. - Ảnh: Chinhphu.vn

Tại Hội nghị Thế giới lần thứ hai về Tối ưu toàn cục họp tại Chainia, Hy Lạp, đầu tháng 7 vừa qua, Hội Quốc tế về Tối ưu Toàn cục (International Society of Global Optimization – iSoGO), đã công bố Giáo sư Hoàng Tụy nhà toán học đầu tiên được trao giải thưởng Constantin Caratheodory do Hội lập ra.

Theo thông báo đăng trên trang web của hội iSoGO, giải thưởng mang tên nhà toán học lỗi lạc Constantin Caratheodory (1873-1950 - người Hy Lạp nhưng sinh ra và suốt đời hoạt động tại Đức) sẽ được trao 2 năm một lần cho một cá nhân hay tập thể có cống hiến cơ bản cho lý thuyết, thuật toán và ứng dụng của tối ưu toàn cục.

Giải thưởng này vinh danh tính xuất sắc, độc đáo, ý nghĩa, chiều sâu và ảnh hưởng của cống hiến khoa học, tôn vinh công lao của Giáo sư trong việc khai sinh và phát triển ngành Tối ưu toàn cục trên thế giới.

Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao những cống hiến to lớn của GS Hoàng Tụy đối sự phát triển của nền toán học nước nhà, những đóng góp đối với nền toán học thế giới qua hàng trăm công trình khoa học lớn.

Phó Thủ tướng kính chúc Giáo sư sức khỏe, tiếp tục có nhiều cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.

Bày tỏ cảm động trước sự quan tâm của lãnh đạo Đảng và Nhà nước đối với những cống hiến của ông cho ngành toán học nói chung và Lý thuyết tối ưu toàn cục nói riêng, GS Hoàng Tụy mong muốn các công trình nghiên cứu của ông được phát triển và ứng dụng có hiệu quả vào sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước.

Với hơn 150 công trình khoa học, GS Hoàng Tụy đã cống hiến một di sản đồ sộ, là nền tảng quan trọng cho các thế hệ hôm nay và mai sau tiếp bước trên con đường khoa học, đóng góp vào công cuộc xây dựng đất nước.

Theo các nhà khoa học, những năm 60 của thế kỷ XX, Lý thuyết tối ưu toàn cục trở thành một hướng toán học mới có nhiều ứng dụng. Khi ấy, các nhà toán học chỉ mới chú ý tới tối ưu địa phương, còn những bài toán tối ưu toàn cục thì được coi là quá khó! D. Dantzig, Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học quốc gia Hoa Kỳ, coi đó là những bài toán “khó về bản chất” (intrinsically difficult). Bởi thế, trước năm 1964, chưa ai trên thế giới thu được một kết quả nào đáng kể.

Trong bối cảnh đó, GS Hoàng Tụy đến Phân viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô ở Novosibirsk, trình bày tại một hội thảo cách giải một trong những bài toán cơ bản nhất của tối ưu toàn cục: Bài toán tìm cực tiểu một hàm lõm trên một tập đa diện lồi giới nội.

Kết quả ấy của GS Hoàng Tụy được công bố trên tạp chí Báo cáo của Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô. Công trình đưa ra một “lát cắt” độc đáo. Lát cắt thật giản dị nhưng lại có khả năng ứng dụng rộng, không chỉ đối với nhiều bài toán tối ưu toàn cục mà còn đối với những bài toán quy hoạch tổ hợp. Phát minh ấy, về sau, được giới toán học thế giới gọi là “lát cắt Tụy” (Tuy’s cut), trở thành một kết quả kinh điển.

GS Hoàng Tụy được coi là nhà toán học “khai sơn phá thạch”, mở đường cho một chuyên ngành toán học mới, là “cha đẻ của tối ưu toàn cục”. Bên cạnh Lý thuyết tối ưu toàn cục, GS Hoàng Tụy còn được thế giới biết đến với những Định lý Hoàng Tụy, thuật toán kiểu Tụy.

Lê Sơn