Bộ trưởng Bộ VHTT&DL:“Không có điểm dừng cho sự nỗ lực”

Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Ngọc Thiện. Ảnh: VGP

Đó là những chia sẻ của Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Ngọc Thiện với Báo Điện tử Chính phủ trong những ngày đầu năm mới 2018.

Nhìn lại năm 2017, ông ấn tượng nhất với thành tựu nào của Bộ VHTT&DL?

Năm 2017, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Chính phủ, sự phối hợp chặt chẽ của các ban, bộ, ngành, địa phương, với tinh thần “Kỷ cương, sáng tạo, trách nhiệm và văn minh”, ngành văn hóa, thể thao và du lịch cả nước đã nỗ lực, triển khai có hiệu quả kế hoạch công tác, hoàn thành các nhiệm vụ, mục tiêu phát triển ngành và đạt được nhiều kết quả nổi bật.

Năm qua, hai di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh đã khẳng định những nỗ lực của Đảng, Nhà nước ta cùng toàn thể xã hội trong việc giữ gìn kho tàng di sản văn hóa độc đáo, đa dạng, có giá trị về nhiều mặt của dân tộc và sự tôn trọng đối với vai trò sáng tạo văn hóa của cộng đồng. Nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật đặc sắc được tổ chức, góp phần tuyên truyền, phục vụ nhiệm vụ chính trị của đất nước, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân.

Thể thao Việt Nam tiếp tục gặt hái nhiều thành công trên cả lĩnh vực thể dục thể thao quần chúng và thể thao thành tích cao trong năm 2017, góp phần nâng cao vị thế của thể thao Việt Nam trên trường quốc tế. Mới đây nhất, đội tuyển bóng đá U23 đã lập chiến tích vẻ vang khi lần đầu tiên giành vé vào tứ kết tại vòng chung kết U23 châu Á.

Đặc biệt, Luật Du lịch 2017 được Quốc hội thông qua và du lịch Việt Nam với những điểm sáng nổi bật, đóng góp lớn vào GDP cả nước, đang từng bước khẳng định vị thế ngành kinh tế mũi nhọn, xứng đáng với kỳ vọng của toàn xã hội. Năm 2017, Việt Nam đứng đầu Châu Á-Thái Bình Dương và đứng thứ 6 trong 10 nước có tăng trưởng du lịch cao nhất thế giới, đồng thời nhận được nhiều danh hiệu danh giá của Tổ chức Giải thưởng Du lịch Thế giới.

Đối với tôi, áp lực lớn nhất khi lãnh đạo toàn ngành là không có điểm dừng cho sự nỗ lực, cá nhân tôi cũng như từng công chức, viên chức, người lao động ngành văn hóa, thể thao và du lịch luôn cố gắng từng ngày, trong từng việc nhỏ, với tôn chỉ cao nhất là kịp thời và hiệu quả, để kết quả ngày mai tốt hơn ngày hôm nay, năm sau đạt thành tích cao hơn năm trước.

Định hướng của ngành VHTT&DL trong năm 2018 như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Năm 2018, là năm bản lề có ý nghĩa quyết định đối với việc thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2016-2020, quán triệt thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp phát triển ngành tại Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 01/01/2018 của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu chỉ đạo điều hành thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và dự toán ngân sách Nhà nước năm 2018. Ngành văn hoá, thể thao và du lịch sẽ tập trung triển khai nhiều nhiệm vụ, giải pháp lớn.

Đó là, tiếp tục hoàn thiện thể chế, nâng cao chất lượng xây dựng pháp luật, cơ chế, chính sách đặc thù trên các lĩnh vực văn hóa, gia đình, thể thao và du lịch phù hợp với thực tiễn, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. Đẩy mạnh cải cách hành chính, tăng cường giải pháp thực hiện Kế hoạch cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2016-2020 và Kế hoạch cải cách hành chính của Bộ năm 2018. Mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế, đẩy mạnh tuyên truyền, xúc tiến, quảng bá hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch ở trong và ngoài nước.

Trong lĩnh vực văn hóa, chúng tôi sẽ tăng cường quản lý nhà nước trong lĩnh vực di sản văn hoá, chú trọng công tác sưu tầm, kiểm kê, bảo tồn và phát huy các di sản văn hoá phi vật thể. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực văn học nghệ thuật; khắc phục tối đa những hạn chế, bất cập trong hoạt động biểu diễn nghệ thuật...

Trong lĩnh vực thể dục thể thao, sẽ đẩy mạnh phát triển phong trào thể dục thể thao quần chúng trên địa bàn cả nước. Phấn đấu năm 2018, số người luyện tập thể dục thể thao thường xuyên đạt 31,5%, số gia đình tập luyện thể dục thể thao đạt 23,5%.

Chuẩn bị lực lượng vận động viên, huấn luyện viên tham dự các Đại hội thể thao quốc tế năm 2018. Phấn đấu giành được 2-3 huy chương vàng tại Đại hội thể thao châu Á lần thứ 18 (ASIAD 18), Đại hội Thể thao Khuyết tật châu Á tại Indonesia, Đại hội thể thao Olympic trẻ tại Argentina và các giải thể thao khu vực, châu Á và thế giới.

Tổ chức thành công Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ VIII năm 2018 tại Hà Nội; tổ chức, điều hành 169 giải thể thao trong nước và giải thể thao quốc tế tổ chức tại Việt Nam. Chỉ đạo Liên đoàn Bóng đá tổ chức tốt V-League 2018 và các đội tuyển tham dự .

Về du lịch, phấn đấu năm 2018 đạt mục tiêu đón gần 94 triệu lượt khách, trong đó, khoảng 16 triệu lượt khách du lịch quốc tế; khách du lịch nội địa đạt khoảng 78 triệu, tổng thu từ khách du lịch đạt 620.000 tỷ đồng.

Những giải pháp cụ thể của ngành văn hóa, thể thao và du lịch để ngăn chặn đạo sự suy thoái đạo đức trong xã hội, tiến tới đẩy lùi và tập trung phát huy những mặt tốt đẹp như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Vấn đề ngăn chặn đạo sự suy thoái đạo đức trong xã hội, tiến tới đẩy lùi và tập trung phát huy những mặt tốt đẹp là một trong những nỗi trăn trở lớn nhất của ngành văn hóa. Để ngăn chặn và đẩy lùi sự xuống cấp đạo đức ở nước ta hiện nay, cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, của các bộ, ngành liên quan, mỗi gia đình, các nhà trường và toàn xã hội. Theo đó, Bộ VHTT&DL đã trình Ban Bí thư ban hành chỉ thị về “Tăng cường bồi dưỡng đạo đức, xây dựng lối sống con người Việt Nam trong giai đoạn hiện nay”; trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định về xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa”; Nghị định về quản lý hoạt động lễ hội; Nghị định về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và các hoạt động văn hóa công cộng khác; trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị về “Tăng cường thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang”.

Thông qua các cuộc vận động, các phong trào xây dựng con người mới với các tiêu chí, chuẩn mực cụ thể được triển khai trong từng lĩnh vực, từng địa phương, những giá trị đạo đức truyền thống quý báu của dân tộc được tôn vinh, gìn giữ, phát huy; nhiều cử chỉ đẹp, lối sống đẹp, lòng nhân ái ngày càng lan tỏa, thấm sâu trong xã hội, góp phần hình thành những giá trị đạo đức mới của con người Việt Nam thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Xây dựng và ban hành các bộ tiêu chí đạo đức, quy tắc ứng xử phù hợp với từng lĩnh vực như: du lịch, gia đình, đào tạo, văn hóa công sở, văn hóa doanh nghiệp...

Tiếp tục nâng cao vai trò của giáo dục gia đình theo định hướng “Xây dựng nhân cách người Việt Nam từ giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình”. Phối hợp với các bộ, ban, ngành tăng cường tuyên truyền, giáo dục đạo đức, lối sống, phát huy hiệu quả phối hợp giáo dục của 3 môi trường “gia đình - nhà trường - xã hội”, góp phần xây dựng con người Việt Nam trong thời kỳ mới.

Hiện tổng số di sản của Việt Nam được UNESCO ghi danh là 26 di sản. Đây chính là một nguồn tài nguyên quý giá để góp phần phát triển du lịch ở các vùng miền. Theo Bộ trưởng, làm thế nào để những di sản này thực sự trở thành tài sản, thiết thực mang lại lợi ích cho cộng đồng?

UNESCO ghi danh các di sản văn hóa dựa trên hai yếu tố cơ bản: Một là giá trị, hai là xem xét quá trình quốc gia và công đồng đã làm gì để bảo tồn di sản đó. Ví dụ gần đây nhất, tại Kỳ họp thứ 12 của Ủy ban Liên Chính phủ về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể tại Jeju - Hàn Quốc, tháng 12/2017, Hát Xoan Phú Thọ trở thành di sản đầu tiên trên thế giới được xem xét chuyển từ Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp sang Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, do được đánh giá cộng đồng địa phương và chính quyền các cấp của Việt Nam đã thể hiện những nỗ lực to lớn để củng cố và duy trì sức sống cho di sản này.

Mặt khác, theo tôi, cần khẳng định, trên phương diện hiệu quả kinh tế-xã hội, các di sản văn hóa, sau khi được UNESCO ghi danh, đã trở thành những sản phẩm văn hóa-du lịch hoàn chỉnh có tính đặc thù, tạo ra những điểm, tuyến du lịch hấp dẫn, có tác dụng thúc đẩy sự phát triển ngành kinh tế mũi nhọn du lịch, góp phần quảng bá văn hóa Việt Nam ra nước ngoài, nâng cao vị thế về đất nước con người Việt Nam trên trường quốc tế, đồng thời, từng bước làm thay đổi cơ cấu kinh tế của cộng đồng dân cư nơi có di sản, mang tới cho cộng đồng và địa phương nhiều việc làm với thu nhập đáng kể. Số liệu thống kê năm 2017, Quần thể danh thắng Tràng An-Ninh Bình đón trên 6,1 triệu lượt khách, doanh thu từ phí danh lam và phí chở đò đạt khoảng 652,2 tỷ đồng là minh chứng rõ ràng về lợi ích mang lại cho cộng đồng, doanh nghiệp.

Để những di sản này được bảo vệ, khác thác và phát huy giá trị hiệu quả hơn nữa, các bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các cấp, các cơ quan hữu quan, cộng đồng các địa phương là chủ thể của di sản văn hóa cần xác định rõ trách nhiệm của mình trong việc thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm: Thực hiện định hướng của UNESCO về di sản thế giới trên toàn cầu nói chung, di sản thế giới ở Việt Nam nói riêng; lập, thẩm định, phê duyệt kế hoạch quản lý di sản thế giới; triển khai có hiệu quả các Chương trình hành động quốc gia nhằm bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh.

Giải quyết hợp lý, hài hòa giữa bảo tồn, phát huy di sản văn hóa với phát triển kinh tế-xã hội, giữa lợi ích của Nhà nước với lợi ích của cộng đồng; gắn kết chặt chẽ bảo tồn, phát huy di sản văn hóa với phát triển du lịch, đồng thời kiểm soát được tác động của hoạt động du lịch tới sự bền vững của di sản văn hóa, tăng cường nguồn thu để tái đầu tư cho hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.

Phát huy vai trò của các chủ thể văn hóa, đồng thời đẩy mạnh xã hội hóacác hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, nhằm từng bước đưa cộng đồng, cá nhân là chủ thể di sản văn hóa vừa chủ động, tích cực tham gia bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, vừa được trực tiếp thụ hưởng các thành quả về vật chất và tinh thần do hoạt động này mang lại.

Tại Nghị quyết 01 của Chính phủ cũng yêu cầu ngành văn hóa “Ưu tiên nguồn lực và thực hiện tốt các chính sách phát triển văn học nghệ thuật, đội ngũ văn nghệ sỹ, trí thức”. Trong những năm qua và sắp tới, ngành sẽ thực hiện nhiệm vụ này như thế nào?

Ngày 1/1/2018, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 01 về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2018, trong đó có nội dung “Ưu tiên nguồn lực và thực hiện tốt các chính sách phát triển văn học nghệ thuật, đội ngũ văn nghệ sĩ, trí thức”, điều này thể hiện Chính phủ rất quan tâm đến lĩnh vực văn học nghệ thuật của đất nước, đồng thời tiếp tục triển khai thực hiện Nghị quyết 33 của Bộ Chính trị.

Để thực hiện chỉ đạo này, trong những năm qua, Bộ VHTT&DL đã triển khai nhiều giải pháp cụ thể như sau: Trình Chính phủ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật nhằm tạo hành lang pháp lý cho hoạt động nghệ thuật biểu diễn phát triển (Nghị định số 79/2012/NĐ-CP và Nghị định số 15/2016/NĐ-CP); Tổ chức đặt hàng sáng tác và công bố các tác phẩm văn học nghệ thuật có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật phản ánh công cuộc kháng chiến chống thực dân pháp và đế quốc mỹ cứu nước, giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước, nhằmthực hiện Quyết định số 844/QĐ- TTg ngày 1/6/2011 của Thủ tướng Chính phủ.

Chỉ đạo các đơn vị nghệ thuật trực thuộc Bộ VHTT&DL thực hiện có hiệu quả công tác đặt hàng các tác phẩm theo tinh thần Nghị quyết số 40/NQ-CP ngày 9/8/2012 của Chính phủ; Triển khai thực hiện “Đề án đào tạo diễn viên, nhạc công cho các đơn vị nghệ thuật Tuồng, nghệ thuật Chèo, nghệ thuật Cải lương và Dân ca kịch chuyên nghiệp trong cả nước giai đoạn 2016-2020” nhằm kịp thời bổ sung nguồn nhân lực nghệ sĩ biểu diễn cho nghệ thuật truyền thống; Chỉ đạo các đơn vị có liên quan tổ chức biểu diễn các chương trình nghệ thuật, tác phẩm sân khấu có chất lượng nghệ thuật cao tại Nhà hát Lớn Hà Nội nhằm bảo tồn, phát huy giá trị các chương trình nghệ thuật và phục vụ nhu cầu thưởng thức của công chúng…

Trong thời gian tới, Bộ VHTT&DL sẽ tiếp tục chỉ đạo các đơn vị chức năng thuộc bộ khẩn trương xây dựng kế hoạch và tập trung thực hiện một số nhiệm vụ sau: Tổ chức dàn dựng và công bố các tác phẩm sân khấu, ca múa nhạc được đặt hàng sáng tác theo Quyết định số 844/TTg ngày 1/6/2011 của Thủ tướng Chính phủ; Xây dựng Nghị định về nghệ thuật biểu diễn thay thế cho Nghị định số 79/2012/NĐ-CP và Nghị định số 15/2016/NĐ-CP để khắc phục hạn chế, bất cập, tạo điều kiện cho hoạt động sáng tạo nghệ thuật biểu diễn phát triển.

Tiếp tục chỉ đạo các đơn vị có liên quan tổ chức đặt hàng, biểu diễn các chương trình, tác phẩm nghệ thuậtcó chất lượng cao tại Nhà hát Lớn Hà Nội nhằm bảo tồn, phát huy giá trị các chương trình nghệ thuật và phục vụ nhu cầu thưởng thức của công chúng. Chỉ đạo, giao cho một cơ sở đào tạo chủ trì, phối hợp với các đơn vị có liên quan xây dựng và triển khai thực hiện Đề án đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ biên kịch, đạo diễn cho nghệ thuật sân khấu truyền thống theo cơ chế đặc thù để tháo gỡ tình trạng khủng hoảng lực lượng sáng tạo nghệ thuật hiện nay.

Bên cạnh đó,chỉ đạo các cơ quan quản lý nhà nước tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm hành vi vi phạm trong hoạt động nghệ thuật nhằm đảm bảo các hoạt động trên được thực hiện theo đúng quy định pháp luật, phù hợp với chuẩn mực đạo đức xã hội, thuần phong mỹ tục, truyền thống văn hoá dân tộc.

Phương Liên (thực hiện)