Đầu xuân thăm ngôi nhà vườn đặc sắc nhất xứ Huế

Cổng chính của nhà vườn An Hiên

Bước vào nhà vườn An Hiên, nhiều người sẽ ngỡ ngàng bởi giá trị nghệ thuật kiến trúc, cũng như lịch sử các đời chủ nhân trong đó, có một phụ nữ từng là đại biểu Quốc hội và đã những năm tháng đấu tranh cho hòa bình, thống nhất ở Huế.

Men theo sông Hương, hướng lên phía Kim Long, nhà vườn An Hiên nằm trên đường Nguyễn Phúc Nguyên (TP. Huế). Tổng thể ngôi nhà vườn nổi tiếng với diện tích hơn 6.000 m2 này hướng ra sông Hương, cách danh thắng cổ tự Thiên Mụ không xa.

Bước qua khỏi cánh cổng rêu phong cổ kính với vườn cây trái rợp lối đi, tiếp đó là bức bình phong, du khách sẽ gặp ngay ngôi nhà rường bằng gỗ nằm chính giữa theo thiết kế phong thuỷ tả-hữu, tiền-hậu đều có vật che chắn.

Được xây dựng vào cuối thế kỷ 19 bởi chủ nhân Phạm Đăng Thập - vị quan dưới triều Nguyễn, đến năm 1934, nhà vườn An Hiên được Tuần phủ Nguyễn Đình Chi mua lại làm nơi sinh sống của gia đình mình. Khi ông qua đời, vợ ông là bà Đào Thị Xuân Yến vẫn tiếp tục sống và dày công kiến tạo khu vườn mang đặc trưng xứ Huế.

Bà Đào Thị Xuân Yến còn là một nhân vật lịch sử gắn liền với những năm tháng đấu tranh cho hòa bình, thống nhất ở Huế. Bà vốn người Bình Định, ra Huế học ở Trường nữ trung học Đồng Khánh, bị đuổi học vì tham gia bãi khóa, nhưng sau đó lại trở thành hiệu trưởng của chính ngôi trường này (1952-1955). Bà là người phụ nữ đầu tiên ở miền Trung đậu tú tài Tây, giỏi tiếng Pháp, biết tiếng Anh và chữ Hán. Bà từng là Phó Chủ tịch Liên minh Các lực lượng dân tộc, dân chủ, hòa bình TP. Huế, Ủy viên Hội đồng cố vấn Chính phủ lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, đại biểu Quốc hội khóa đầu tiên sau ngày thống nhất năm 1976.

Năm 1997, bà Đào Thị Xuân Yến qua đời. Những người thừa kế ở xa, không có cơ hội chăm sóc, nên ngôi nhà vườn cứ thế xuống cấp, hư hỏng, những hiện vật quý trong ngôi nhà cũng thất lạc.

Năm 2018, người thân trong gia đình đã quyết định “nhượng” lại ngôi nhà vườn đặc sắc ấy cho một công ty có trụ sở ở Hà Nội. Khi đó, nhiều người quan tâm lĩnh vực văn hoá đã không khỏi lo lắng rằng ngôi nhà vườn An Hiên sẽ bị chuyển đổi công năng, thương mại hoá, hoặc dùng cho một mục đích khác. Thế nhưng chủ nhân mới đã quyết định giữ nguyên và phục hồi giá trị ngôi nhà. Những hiện vật thất lạc bên trong ngôi nhà được chủ nhân cất công tìm lại, đưa về đặt ở vị trí cũ. Bên ngoài vườn, những gốc cây ngô đồng, bạch mai, hải đường, trà mi, thanh trà, xoài, măng cụt, hồng… cũng được chăm nom, tạo nên một ngôi vườn mộng mơ.

Chủ nhân mới của nhà vườn An Hiên cho biết không đặt nặng doanh thu, mà mong muốn sẽ bảo tồn giá trị lịch sử hiếm có của ngôi nhà vườn. Hiện nay, bên cạnh thu hút rất đông du khách tham quan, nhà vườn An Hiên cũng trở thành bối cảnh của nhiều nhà làm phim, các chương trình nghệ thuật…

Ngôi nhà vườn An Hiên cổ kính 3 gian, 2 chái nhìn từ hướng chính diện

Các vật dụng xưa bên trong ngôi nhà vẫn còn khá nguyên vẹn

Để đi vào ngôi nhà, phải men theo con đường rợp bóp cây, rồi rẽ lối qua bức bình phong như một bức tranh lớn

Từ trong ngôi nhà rường nhìn ra, sẽ thấy hồ sen - yếu tố minh đường tạo cảnh trí mát mẻ

Quanh ngôi nhà rường là khu vườn kiểu Huế. Chủ nhân các đời đều lấy cái đẹp hoa lá cây trái làm trọng hơn là giá trị kinh tế vườn

Bài và ảnh: Minh An