Khi cảm xúc cách mạng hóa thành ca khúc

Nghệ sỹ Thanh Phúc - Ảnh Chinhphu.vn

Ông là nhạc sĩ Thanh Phúc tên thật là Nguyễn Thanh Phúc sinh năm 1933, tại làng cổ Đường Lâm, Sơn Tây, Hà Nội.

Khi kháng chiến chống Pháp nổ  ra, chàng trai trẻ Thanh Phúc vừa mới 13 tuổi đã hăng hái tham gia cách mạng.

Ông vừa chiến đấu vừa tham gia phong trào ca hát phục vụ bộ đội và quần chúng cùng với đội văn nghệ của nhạc sĩ Bùi Công Kỳ và Lưu Bích Thụ lúc bấy giờ.

Từ 1947 - 1954, nhạc sĩ Thanh Phúc tham gia đội tuyên truyền văn hóa của trung đoàn 165 – trung đoàn “thành đồng biên giới” tại vùng núi Tây Bắc hoạt động ở Tuyên Quang, Phú Thọ… đặc biệt là ở Hà Giang.

Đây là mảnh đất ông có thời gian dài sống và chiến đấu với bà con dân tộc thiểu số trong đó có người HMông (người Mèo).

Ông đã cùng ăn cùng ở, chiến đấu và làm công tác dân vận người HMông tham gia cách mạng; có một thời gian dài hoạt động dân vận ngay trong nhà vua Mèo Vương Chí Sình bằng chính giọng hát của mình.

Trong chiến dịch Điện Biên Phủ  lịch sử, nhạc sĩ Thanh Phúc đã được phân công đi biểu diễn ngoài mặt trận để cổ vũ tinh thần bộ đội trước giờ chiến đấu.

Hơn một tháng trời ăn ngủ, hành quân ông cùng đoàn văn công đã hát cho bộ đội bằng tình yêu nước mãnh liệt, “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”.

Đến Điện Biên Phủ thì đêm nào ông cũng theo bộ đội đi đào giao thông hào để động viên.

Ngày 13/3 đoàn văn công gồm nhạc sĩ Thanh Phúc được đoàn giao nhiệm vụ ra cửa rừng phục vụ bộ đội xuất kích đánh đồn Him Lam với 3 bài hát “Quốc tế ca”, “Quốc ca Việt Nam” và “Chiến sĩ Việt Nam”.

“Cứ như thế trong cả buổi chiều tôi vừa đàn vừa hát, có khi mệt quá chỉ đàn không. Trong những đoàn quân ở dưới nghe tôi hát trước giờ xuất kích có người đã xúc động mà rơi nước mắt”, người lính Thanh Phúc nhớ lại một thời máu lửa.

Năm 1954, thủ đô hoàn toàn giải phóng, nhạc sĩ Thanh Phúc trở về Hà Nội bắt đầu chuyên tâm vào công việc sáng tác của người nhạc sĩ quân đội.

Giữa thủ đô, chàng trai trẻ ấy vẫn không thể  nào quên được những kỉ niệm một thời từng chia ngọt, sẻ bùi, chung nhau tấm áo, cùng ăn bát thắng cố, chung bát rượu ngô với bà con dân tộc Tây Bắc.

Những tâm tư tình cảm của người HMông ngày nào mà ông đã trải nghiệm đã thôi thúc ông sáng tác nên ca khúc “Người Mèo ơn Đảng”.

Ca khúc ngay sau đó đã được giải thưởng của hội nhạc sĩ Việt Nam.

Đã hơn nửa thế kỉ trôi qua, ca khúc đầu tay “Người Mèo ơn Đảng” đã nhanh chóng được nhiều người biết đến, được phát sóng liên tục trên đài phát thanh, được cán bộ, chiến sĩ, người dân yêu mến.

Đặc biệt, với người dân tộc HMông đã coi đó như là bài hát truyền thống của dân tộc mình cũng như của tỉnh Hà Giang.

“Bao đời nay sống nghèo lam lũ/ Nay cuộc sống dân Mèo từ đây sáng rồi/ Nhớ ơn Đảng đưa tới, ta từ nay ấm no/ Không bỏ rẫy đốt nhà, mà lang thang nghèo suốt đời/ Từ nay dân Mèo sống chung/ Bản Mèo vui trong tiếng khèn/ Người Mèo ơn Đảng suốt đời”.

Những lời ca ấy vẫn được người Mông hát mỗi ngày trong lao động sản xuất hay trong những buổi lễ hội.

Tới năm 1972, trong lúc cuộc chiến tranh chống Mỹ còn ác liệt, nhạc sĩ Thanh Phúc đã trở về thăm lại Hà Giang, khi vừa về tới Thị xã: “Tôi có nghe thấy tiếng còi tầm từ một nhà máy nào đó. Một niềm vui sướng dâng trào trong lòng tôi khi thấy một Hà Giang đang đổi mới trong dựng xây… Đây là những cảm xúc giúp tôi sáng tác nên ca khúc “Hà Giang quê tôi”.

“Đây vùng cao quê hương đang đổi mới/ điện về muôn nơi vui tiếng trẻ thơ/ đây cầu Thanh Niên cho những ai hẹn hò/ những nhà máy lại vang tiếng còi tầm/ tiếng nhạc ngựa đi theo nguồn hàng/ về Yên Biên vui chợ phiên/ ôi đẹp sao, đây Hà Giang quê tôi đang đổi mới/…”

Hai ca khúc sáng tác cách nhau không lâu nhưng nó đã diễn tả được những thời điểm khác nhau của người Mông theo cách mạng và  xây dựng quê hương giàu đẹp.

Mỗi năm, người lính già ấy đều có những chuyến về thăm lại quê hương từng đùm bọc, nuôi giấu mình thuở cách mạng còn trứng nước.

Dù đi tới đâu trong một hội diễn văn nghệ hay một phiên chợ, ông không khỏi cảm động mỗi khi được nghe người dân nơi đây hát “Hà Giang quê tôi”, “người Mèo ơn Đảng”.

Đối với Hà Giang, nhạc sĩ Thanh Phúc đã viết 65 ca khúc tặng quê hương cao nguyên đá.

Ngoài ra ông còn có rất nhiều ca khúc xem là thành công khác viết về mỗi miền quê hương đất nước như “Hát về Phú Thọ quê tôi”, “Lào Cai quê hương tôi”, “Thành phố Đà Nẵng quê tôi”…

Gần trọn cuộc đời đi qua hai cuộc trường chinh hào hùng của dân tộc, người lính ấy có được nguồn tư liệu và cảm xúc quý giá để ông sáng tác ra những ca khúc để đời.

Nhạc sĩ Thanh Phúc đã sáng tác trên 300 ca khúc, trong đó có 5 ca khúc có giá trị được trao tặng giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật đợt 1 năm 1996, gồm: Người Mèo ơn Đảng (1956), Hà Giang quê tôi (1972), Chẳng kẻ thù nào ngăn nổi bước ta đi (1972), Bài hát Hồ Chí Minh giữa thành phố tên vàng (1975), Nhớ giọng hát Bác Hồ (1969).

Ngoài ra, nhạc sĩ quân đội Thanh Phúc còn được trao Huân chương Quân công, Huân chương Kháng chiến hạng Nhất, Huân chương chiến sĩ vẻ vang, Huy chương vì sự nghiệp phát triển tỉnh Hà Giang, Huy chương vì sự nghiệp âm nhạc phát triển quần chúng…

 Sao Chi