Quảng Nam: Bảo tồn nguyên vẹn các di sản văn hóa thế giới

Ảnh VGP/Thế Phong

Theo UBND tỉnh Quảng Nam, từ năm 1999 đến nay, bằng nhiều nguồn vốn, Đô thị cổ Hội An đã thực hiện tu bổ 459 di tích với tổng số vốn đầu tư là 182,573 tỷ đồng. Trong đó, nguồn vốn tỉnh và Trung ương là 68,159 tỷ đồng; vốn ngân sách thành phố là 90,043 tỷ đồng; vốn tài trợ nước ngoài là 3,9 tỷ đồng; xã hội hóa là 20, 434 tỷ đồng.

Đặc Biệt, UBND tỉnh Quảng Nam đã phê duyệt Dự án đầu tư tu bổ khẩn cấp các di tích có nguy cơ sụp đổ thuộc Di sản văn hoá thế giới Hội An. Theo đó, đã có 72 di tích tại Đô thị cổ được tu bổ khẩn cấp với tổng kinh phí 36,477 tỷ đồng. Trong đó, nguồn vốn tỉnh và thành phố 26,267 tỷ đồng; nguồn đóng góp của các chủ di tích 10,210 tỷ đồng.

Đồng thời, để tăng cường tính bền vững cho các di tích kiến trúc gỗ, những năm qua, tỉnh Quảng Nam đã thực hiện Dự án phòng trừ côn trùng hại gỗ (chống mối mọt) trong khu phố cổ Hội An cho 1.521 di tích với kinh phí 14,9 tỷ đồng và Dự án chống mối cho 31 di tích vùng ven với kinh phí 2,04 tỷ đồng.

Trong 20 năm qua, bằng nhiều nguồn vốn, Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn cũng đã tu bổ 11 tháp Chăm và 6 hạng mục hỗ trợ cho công tác bảo tồn di tích với tổng kinh phí 166,897 tỷ đồng. Trong đó, nguồn vốn Chương trình mục tiêu Quốc gia 16,241 tỷ đồng; nguồn vốn ngân sách tính 10,476 tỷ đồng; nguồn vốn ngân sách huyện 10 tỷ đồng; nguồn tài trợ nước ngoài 130,180 tỷ đồng.

Bên cạnh việc trùng tu, tỉnh Quảng Nam cũng đã phát huy những giá trị của Đô thị cổ Hội An và Khu Đền tháp Mỹ Sơn. Di sản văn hóa thế giới Hội An được bảo tồn và phát huy giá trị theo định hướng gắn việc bảo tồn Khu phố cổ với bảo tồn cảnh quan thiên nhiên vùng duyên hải, với bảo tồn các làng quê sinh thái, làng nghề truyền thống và nhất là gắn với những giá trị văn hóa phi vật thể Quảng Nam.

Trên lĩnh vực phát huy giá trị di sản văn hóa, tại Đô thị cổ Hội An đã ra đời hàng loạt các sản phẩm du lịch độc đáo như: “Đêm rằm phố cổ”, “ Phố đi bộ”, “Phố không có tiếng động cơ xe máy”, “Một ngày làm nông dân Trà Quế”, “Một ngày làm ngư dân Cù Lao Chàm” và hình thành các khu chợ  đêm phục vụ du khách. Đã hình thành nhiều tuyến tham quan các làng nghề truyền thống, làng quê sông nước như: Gốm Thanh Hà, Rau Trà Quế, Mộc Kim Bồng, làng quê sinh thái Cẩm Thanh.

Nhiều hoạt động văn hóa truyền thống, diễn xướng dân gian gắn với di sản được phục hồi và phát huy đúng hướng, vừa phục vụ tham quan nghiên cứu, vừa đóng góp nội dung cho các sự kiện quốc gia và quốc tế như: Lễ hội “Quảng Nam hành trình di sản”, hội thi hợp xướng quốc tế, giao lưu văn hóa Việt - Nhật, cuộc thi hoa hậu, sự kiện APEC. Các hoạt động trên góp phần làm cho hình ảnh Hội An ngày càng được giới thiệu, quảng bá khắp nơi trên thế giới, tạo nên tính độc đáo và sức hấp dẫn thu hút đông đảo du khách tham quan.

Tốc độ phát triển kinh tế du lịch ở Hội An tăng nhanh, đời sống kinh tế, văn hóa của nhân dân được nâng cao. Lượng du khách đến với Hội An ngày một nhiều, năm sau cao hơn năm trước. Nếu trong năm 1999 chỉ có gần 100 nghìn lượt khách tham quan thì đến năm 2018 đã hơn 2,3 triệu lượt khách. Năm 1999 mới chỉ có 17 cơ sở lưu trú đến cuối năm 2018 đã có 638 cơ sở lưu trú với 10.464 phòng (khách sạn, biệt thự du lịch, homestay). Thu nhập bình quân đầu người hiện nay đạt gần 46 triệu đồng/năm.

Lãnh đạo Bộ VHTT&DL trao tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú cho 13 cá nhân trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Ảnh VGP/Thế Phong

Song song với đô thị cổ Hội An, Khu đền tháp Mỹ Sơn hạ tầng du lịch ngày càng hoàn thiện, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu du khách. Nhiều sản phẩm du lịch mới được du khách đánh giá tốt như chụp hình qua vé, cho thuê trang phục Chăm kết hợp với chụp hình in trên sản phẩm lưu niệm. Đặc biệt, việc tổ chức biểu diễn văn nghệ dưới chân tháp mang lại nét mới, tạo sự sống động cho di tích và rất được du khách yêu thích, góp phân tiếp tục khẳng định thương hiệu múa Chăm Mỹ Sơn nhờ vậy, lượng khách tham quan tăng đều hằng năm. Nếu năm 1999, khách tham quan chỉ vài trăm lượt, đến năm 2018 số lượng khách đạt được gần 399.657 lượt, doanh thu đạt 62,170 tỷ.

Đối với Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm sau 10 năm được công nhận, những tài sản quý giá nhất của Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm đã được bảo tồn một cách tích cực. Điều này được thể hiện thông qua tình trạng phân bổ các hệ sinh thái cả trên cạn và dưới nước trong Khu dự trư sinh quyển….

Ông Trần Văn Tân, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam đánh giá: Qua 20 năm được UNESCO công nhận di sản văn hóa thế giới, 10 năm được công nhận Khu dự trữ sinh quyển thế giới, công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị Đô thị cổ Hội An, Khu Đền tháp Mỹ Sơn và Cù Lao Chàm đã đạt được những kết quả hết sức quan trọng. Toàn bộ hệ thống đền tháp, nhà cổ và hệ sinh thái đều được bảo tồn nguyên vẹn, đảm bảo tính chân xác của di sản, góp phần tạo nên sức hấp dẫn thu hút khách tham quan.

Cùng với việc bảo tồn di sản văn hóa vật thể, nhiêu loại hình văn hóa phi vật thể đa dạng tại Hội An, Mỹ Sơn cũng được phục hồi và phát huy giá trị. Các ngành du lịch dịch vụ đã phát triển vượt bật, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương phát triển nhanh và bền vững, đưa Quảng Nam đứng vào top những địa phương tự cân đối ngân sách và có đóng góp cho cả nước.

Công tác nghiên cứu khoa học về lịch sử, văn hóa, kiến trúc, khảo cổ đạt được những kết quả bước đầu đáng khích lệ. Hoạt động hợp tác quốc tế đã tạo những tiền đề, kinh nghiệm quý trong công tác tu bổ, phục hồi di tích. Công tác phát huy giá trị với những sản phẩm du lịch độc đáo đã khẳng định thương hiệu, điểm đến 2 di sản văn hóa Hội An, Mỹ Sơn và Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm trên bản đồ du lịch miền Trung, Việt Nam và có sức lan tỏa đến khu vực và thế giới.

Nhân dịp này, Thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, UBND tỉnh Quảng Nam đã trao tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú cho 13 cá nhân trên địa bàn tỉnh Quảng Nam; Bộ Ngoại Giao đã tặng bằng khen cho 5 tâp thể và 6 cá nhân đã có nhiều thành tích trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, thiên nhiên tại Đô thị cổ Hội An, Khu Đền tháp Mỹ Sơn và Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An trong 20 năm qua. Bên cạnh đó, UBND tỉnh còn tặng khen, tôn vinh nhiều tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế đã có nhiều đóng góp trong công tác bảo tồn các di sản thế giới.

Thế Phong