Tiệc tùng - tản mạn vài suy ngẫm

Ảnh minh họa

Món chủ nhà cho là ngon, thậm chí là "quốc yến" của họ nhưng chưa chắc ngon với khách. Rồi đâu có được ngồi yên vị mà ăn! Hết đứng lên rồi lại ngồi xuống để làm quen, để chúc tụng. Ăn tiệc thì phải khẽ khàng, phải quay bên này lại bên kia để “giao lưu”. Riết rồi, có người khi được mời ăn cơm khách thốt lên "ăn vì dân vì nước"! Rõ khổ!

Nhưng được tham dự tiệc tùng cũng có lắm điều “hay hay” nếu biết quan sát một chút thôi. Mới đây, có đoàn Việt Nam sang công tác tại Trung Quốc, nơi nhắc đến chuyện ăn uống, chắc chắn nhiều người liên tưởng ngay đến những bữa tiệc mười mấy món chủ yếu là chiên xào, là dầu mỡ. Nghĩ thôi đã ngán!

Vậy nhưng không phải vậy. Từ khi có chủ trương tiết kiệm, tiệc chiêu đãi của bạn chỉ gói gọn trong 5-7 món, mỗi món vừa gắp đủ 2-3 đũa là xong, rượu chỉ uống khai tiệc và tiễn khách. Ngẫm ra, ta còn nhiều phung phí trong các cuộc liên quan, khánh tiết, tiệc tùng. Dường như ta cho rằng, những bữa tiệc thừa mứa như vậy mới là hiếu khách, là rộng rãi, là trọng thị?!

Thực tế, đối với nhiều khách, nhất là khách nước từ các nền kinh tế phát triển Âu-Mỹ, họ xem ăn uống thừa mứa là lãng phí, là thiếu văn hoá, là không văn minh! Thậm chí, họ còn cho rằng thức ăn thừa bỏ đi có thể nuôi được nhiều người còn khốn khó… Ở một vài nước quanh chúng ta, trong các nhà hàng buffet họ còn ghi rõ nếu để thức ăn thừa thì sẽ bị phạt tiền. Mà "cay" hơn là, có khi họ ghi luôn bằng... tiếng Việt. Chúng ta suy nghĩ gì khi đứng trước những biển thông báo như vậy? Ta có thay đổi được không? Thiết nghĩ hoàn toàn có thể được và hãy bắt đầu từ người lãnh đạo, từ bộ phận văn phòng của các cơ quan, đơn vị, và từ mỗi gia đình.

Cũng từ chuyến đi nói trên, ngẫm ra chuyện ăn uống đâu có đơn giản chỉ là đưa thức ăn, đồ uống vào miệng, thỏa mãn thị giác, khứu giác, vị giác. Ăn uống là văn hoá. Việc đãi khách đâu chỉ là làm cho khách thấy no, thấy ngon, mà còn là niềm tự hào khi giới thiệu đặc sản bản địa.

Người chủ tiệc là quan chức cao nhất địa phương đứng ra giới thiệu từng món ăn, thức uống khi người phục vụ mang ra: "Đây là con cá quý vị thấy tuy nhỏ xíu nhưng được đánh bắt ở suối. Sở dĩ nó ngon vì nguồn nước ở đó trong lành, được chính quyền và cộng đồng dân cư bảo vệ, hoàn toàn không bị ô nhiễm"; "Đây là bánh chế biến từ loại ngũ cốc mà người dân làm ra cả trăm năm nay, vừa dẻo, vừa thơm mùi đồng nội"; "Còn đây là trái táo trồng trên đỉnh núi, nhiệt độ thấp nên vị rất thanh, màu rất tươi"; "Còn đây, còn đây, và đây nữa...". Hoá ra, ngoài những lời chúc tụng hay công việc, họ còn hướng dẫn cách ăn uống sao cho thuận tiện và ngon nhất nữa…

Hết món này đến món kia đều được chủ nhân giới thiệu bằng tất cả sự tự hào như giới thiệu thắng cảnh này, danh lam nọ. Mà đâu chỉ bằng lời nói, trong thực đơn đặt trên bàn cũng giới thiệu kỹ lưỡng như vậy.

Vậy mới biết, họ biết cách quảng bá hình ảnh địa phương như thế nào. Ai đó nói rằng "con đường ngắn nhất đến trái tim là đi qua dạ dày" không sai một chút nào!

Ngẫm ra, Việt Nam mình đâu thiếu những đặc sản nhưng dường như chúng ta chưa chú tâm để quảng bá...

Nếu biết chăm chút bằng kỹ năng bếp núc và phải thêm cả lòng tự hào thì con cá cơm, cá mồm, con ốc, con cua... cũng sẽ mang đến cho khách những trải nghiệm thú vị về dòng thuỷ sản nước ngọt gắn liền với văn hoá làng quê của người Việt. Có nơi còn biến trái bần thành đặc sản xuất khẩu, trong khi ta nhiều khi chỉ biết khen ngợi rồi để đó…

Khách du lịch, nhất là người nước ngoài, đến Việt Nam đâu phải để ăn uống những thứ mà xứ họ có. Họ muốn trải nghiệm, muốn khám phá, để cảm nhận được một vùng đất mới, những con người mới, với cách ẩm thực khác lạ, nét văn hoá được kết tinh từ những bản sắc riêng. Ta phải hiểu như vậy để đáp ứng yêu cầu đó. Đó chính là "phát huy tiềm năng bản địa để phục vụ cho sự phát triển". Muốn làm được như vậy, phải biết chăm chút, đừng qua loa, đừng dễ dãi, đừng hời hợt!

Có lẽ phải bắt đầu từ thủ trưởng cơ quan, đơn vị, những người sẽ là chủ tiệc, và rồi bộ phận văn phòng... Rồi, những người làm văn hoá, làm du lịch cũng phải cảm nhận những điều thú vị từ những "câu chuyện nhỏ" trên bàn ăn. Và, sao mỗi người Việt Nam không tự tin để trở thành một "Đại sứ ẩm thực”?

Trong vài năm qua, nhiều trang web về du lịch nổi tiếng của khu vực và thế giới đã xếp hạng ẩm thực Việt Nam thuộc loại “hấp dẫn nhất thế giới”, “lành mạnh nhất thế giới”… Đó thực sự là nhờ vào khẩu vị tuyệt vời và bề dày truyền thống văn hoá của người dân mỗi vùng miền của chúng ta. Thế giới đã công nhận rồi, còn giờ, ta hãy cầm đũa lên, tự hào giới thiệu về đặc sản của quê hương xứ sở và… mời khách!                  

                                                                                                 Xích Lô