Tỷ phú “xanh” từ làng cây cảnh

Một góc làng Vỵ Khê - Ảnh Chinhphu.vn

Làng Vỵ Khê (xã Điền Xá, huyện Nam Trực, Nam Định) là một trong những làng trồng hoa, cây cảnh cổ nhất Việt Nam. Nhưng năm gần đây, cây cảnh Vỵ Khê còn vươn đến cả bạn bè bốn phương.

Làng cây cảnh 800 năm tuổi

Mới đến đầu làng, chúng tôi đã bắt gặp những chiếc xe tải lớn nhỏ ở nhiều tỉnh, thành đến mua cây cảnh phục vụ Tết Nguyên đán sắp tới.

Ngồi bên ấm trà nóng, ông Nguyễn Văn Chiến, Chủ tịch Hội sinh vật cảnh xã Điền Xá say sưa kể những điều thú vị về cây cảnh Vỵ Khê.

Theo gia phả ở đình làng nghi lại, ông tổ làng nghề là Thái úy phụ chính Tôn Trung Tự làm quan thời nhà Lý. Năm 1211, Thái úy Tôn Trung Tự xin triều đình cho xây dựng tòa thành có tên “Bảo Binh Dã” để trấn thủ vùng Sơn Nam Hạ (nay là tỉnh Nam Định). Tòa thành được xây dựng trên mặt đất làng Vị Khê ngày nay. Thấy nơi đây là vùng đất đẹp, dân cư thuần phác, ngoài việc làm nông, ngài đã truyền dạy cho dân địa phương cách trồng hoa, ươm cây làm kế sinh nhai.

Tính đến nay làng nghề cây cảnh Vỵ Khê đã có 800 năm tuổi,  được xem là làng nghề làm cây cảnh cổ nhất Việt Nam.

Tác phẩm Khuê Văn Các bằng cây cảnh do anh Đức và anh trai làm - Ảnh Chinhphu.vn

Thời phong kiến làng cây cảnh Vỵ Khê đã nổi tiếng gần xã. Vào triều Trần, làng đã trở thành nơi cung cấp hoa, cây cảnh cho các vương công quý tộc. Đặc biệt, năm 1924, cụ Nguyễn Văn Lễ đã đem đôi cây sanh thế trực vào kinh đô Huế dự thi và đạt giả cao, được nhà vua sắc phong. Hiện, đôi cây sanh đó vẫn còn được lưu giữ tại UBND xã Điền Xá.

Cây cảnh Vỵ Khê có vẻ đẹp độc đáo riêng. Với đôi bàn tay tài hoa, kế thừa những tinh hoa hàng trăm năm của ông cha truyền lại, người dân làng Vỵ Khê đã khéo léo cắt tỉa, uốn cây, tạo ra những thế cây, dáng cây kỳ thú, đẹp mắt, mang đậm lối cổ xưa.

“Các thế cây, dáng cây không chỉ có sức hấp dẫn lớn mà còn ẩn chứa cả giá trị văn hóa, truyền thống dân tộc, hướng con người đến cuộc sống Chân – Thiện – Mỹ”, ông Chiến cho biết.

Người làng luôn có ý thức gìn giữ và phát triển nghề trồng hoa, cây cảnh truyền thống của ông cha. Người dân trong làng không giữ nghề mà còn chủ động truyền dạy cách làm cây cảnh cho người dân các xã xung quanh. Nhờ vậy huyện Nam Trực đã hình thành các xã chuyên trồng hoa, cây cảnh với quy mô lớn, cho giá trị kinh tế cao như xã Nam Phong chuyên trồng quất, xã Nam Mỹ chuyên trồng đào..

Hàng năm, các nghệ nhân trong làng đều đem cây cảnh tham gia các buổi triển lãm, hội chợ khắp cả nước để giới thiệu và quảng bả. Thêm vào đó, năm 2009, làng cây cảnh Vỵ Khê đã đăng ký thương hiệu tại Cục Sở hữu trí tuệ. Chính vì thế mà cây cảnh nơi đây ngày càng được nhiều người biết đến.

Nhờ trồng hoa và cây cảnh mà cuộc sống của người dân không ngừng tăng lên. Năm 2010, tổng thu nhập từ hoa, cây cảnh của xã Điền Xá là hơn 43,1 tỷ đồng, riêng làng Vỵ Khê chiếm khoảng 30 tỷ đồng. Giá trị sản xuất trung bình đạt 200 triệu đồng/ha, cao gấp hơn 50 lần so với trồng lúa.

Những năm gần đây cây cảnh làng Vỵ Khê còn vươn ra cả thị trường thế giới. Mỗi năm làng nghề đón hàng chục lượt khách đến từ nhiều nước như Anh, Pháp, Đức, Hoa Kỳ, Nhật Bản… đến tham quan và khảo sát thị trường. Đặc biệt, năm 2003, làng đã xuất khẩu được 7 container cây cảnh sang thị trường Hà Lan.

“Chúng tôi không chỉ chú trọng thị trường trong nước mà còn hướng ra thị trường nước ngoài, đưa cây cảnh Vỵ Khê vươn xã hơn nữa”, ông Chiến chia sẻ.

Khá giả nhờ cây cảnh

Dẫn chúng tôi thăm vườn cây cảnh rộng khoảng một nghìn mét vuông của anh Nguyễn Xuân Đức, ông Chiến cho biết, đây là một trong những vườn cây cảnh nổi tiếng của làng.

Anh Nguyễn Xuân Đức - Ảnh Chinhphu.vn

Vừa giảng giải ý nghĩa của các thế cây, anh Đức vừa tâm sự với chúng tôi, từ nhỏ anh đã có niềm đam mê với cây cảnh. Lên 10 tuổi anh đã biết uốn cây, tạo thế. Năm nay mới 32 tuổi, anh đã được tỉnh Nam Định công nhận là nghệ nhân làng nghề.

Để có những cây cảnh đẹp, anh phải lặn lội đi các tỉnh để tìm phôi cây (cây cảnh chưa được tạo thế và dáng). Thậm chí, có những chuyến đi anh phải vào tận trong miền Nam, kéo dài hàng tháng trời.

Sau đó, anh về nhà dồn tâm, dồn sức, khéo léo cắt tỉa từng chi tiết để tạo thế và dáng cho cây.

“Làm cây cảnh là niềm đam mê của cả cuộc đời tôi. Muốn làm được những cây cảnh đẹp không chỉ có sở thích, lòng kiên trì, vốn hiểu biết mà còn phải có một lối sống, một nhân cách đẹp thì mới có thể thổi hồn vào các thế cây, dáng cây”, anh Đức nói.

Nhân dịp đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội vừa qua, anh Đức cùng với anh trai đã tái tạo lại hình ảnh Khuê Văn Các bằng cây cảnh có chiều cao 8 mét, chiều rộng là 6 mét. Nhiều khách tham quan trong và ngoài nước khi chiêm ngưỡng tác phẩm này của anh đã không khỏi trầm trồ, thán phục trước sự tinh hoa của cây cảnh Vỵ Khê.

Hiện, vườn cây cảnh của anh có diên tích là 3 sào Bắc Bộ, có hàng trăm cây sanh, si, lộc vừng… với những thế cây, dáng cây hết sức độc đáo và đẹp mắt. Anh ước tính vườn cây của anh cho tổng trị hơn 10 tỷ đồng, trong đó, cây đắt nhất có giá lên đến  tỷ đồng. Năm 2010, tổng thu nhập từ cây cảnh của anh đạt 2,5 tỷ đồng.

Ông Chiến cho biết thêm, nhờ nghề làm cây cảnh mà cuộc sống của người dân ngày càng khá giả hơn, không ít người đã trở thành triệu phú, tỷ phú. Cả làng có khoảng 30 gia đình có cây cảnh có giá trị lên đến hàng tỷ đồng mỗi cây.

Nguyễn Thắng