ASEAN đẩy nhanh lộ trình hội nhập tài chính- tiền tệ khu vực

Hội nghị Phó Thống đốc NHTW ASEAN lần thứ 18  tại Nha Trang.

Tại Hội nghị ACDM 18 (diễn ra ngày 4/4), các Phó Thống đốc Ngân hàng Trung ương (NHTW) đã thảo luận những nội dung chủ chốt của các sáng kiến hợp tác tài chính-tiền tệ trong ASEAN, bao gồm: Lộ trình hội nhập tài chính - tiền tệ ASEAN và Hợp tác tài chính ngân hàng trong ASEAN 3.

Phát triển thị trường tài chính – tiền tệ theo chiều sâu

Lộ trình hội nhập tài chính - tiền tệ khu vực ASEAN (RIA – Fin) được thông qua năm 2003 nhằm phát triển thị trường tài chính - tiền tệ theo chiều sâu và thúc đẩy hợp tác qua biên giới giữa các thị trường. Sau khi Kế hoạch Tổng thể Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC Blueprint) được thông qua tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN vào tháng 11/2007 với mục tiêu đẩy nhanh tiến độ hội nhập trong khu vực vào năm 2015 thay vì 2020, các nhóm công tác được thành lập (4 nhóm) với nhiệm vụ đẩy nhanh tiến độ thực hiện các nội dung hợp tác và hài hoà hóa các mục tiêu của RIA-Fin theo Kế hoạch Tổng thể.

 Nhiệm vụ của Nhóm công tác về phát triển thị trường vốn là theo dõi, đôn đốc các hoạt động trong hợp tác phát triển thị trường vốn khu vực ASEAN. Nhóm công tác đã xác định một trong các hành động ưu tiên trong năm 2010 – 2011 là thúc đẩy hội nhập thị trường trái phiếu thông qua bộ “Các chỉ số thị trường vốn ASEAN”. Bộ chỉ số (do Singapore xây dựng) sẽ được sử dụng với mục đích như một “Biểu đánh giá” để cập nhật tình hình phát triển thị trường vốn tại các nước ASEAN từ nay cho đến năm 2015.

Trong lĩnh vực tự do hóa tài khoản vốn, tính đến tháng 3/2010, các nước đã hoàn thành Báo cáo quốc gia đánh giá, xác định các qui định liên quan tới luồng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), đồng thời các nước ASEAN đã áp dụng Điều VIII của IMF về loại bỏ các hạn chế đối với các thanh toán và chuyển tiền để thực hiện các giao dịch vãng lai quốc tế. Tính tới nay, đối với nội dung về tự do hoá tài khoản vốn, các mục tiêu đề ra trong Kế hoạch Tổng thể  đã đạt đúng tiến độ.  Ngân hàng Nhà nước, với vai trò chủ trì đầu mối của Việt Nam tham gia sáng kiến này đã tích cực tham gia hoạt động của Nhóm công tác về tự do hoá tài khoản vốn và phối hợp với các nước nhằm tiếp tục đưa ra các sáng kiến cho tiến trình này.

Nhóm công tác Tự do hóa dịch vụ tài chính đã hoàn tất vòng đàm phán thứ 4 về tự do hóa dịch vụ tài chính ASEAN trong khuôn khổ Hiệp định khung về Tự do hóa dịch vụ trong ASEAN (AFAS). Nghị định thư thực hiện gói cam kết vòng 4 trong khuôn khổ Hiệp định tự do hoá dịch vụ tài chính ASEAN (AFAS) đã được ký kết và các nước đều đã hoàn tất phê chuẩn. Vòng đàm phán thứ 5 về dịch vụ tài chính trong ASEAN hiện đang được khởi động và sẽ hoàn tất vào cuối năm 2010.

Cũng trong khuôn khổ hợp tác này, các nước ASEAN đã tích cực phối hợp tham gia đàm phán về dịch vụ tài chính ngân hàng trong các thoả thuận giữa khu vực ASEAN và các đối tác. Hiện tại, trong khuôn khổ đàm phán ASEAN với các đối tác, các nước đang đàm phán về FTA với Ấn Độ về dịch vụ, bao gồm dịch vụ tài chính.

Để hài hoà hoá các mục tiêu hội nhập, hướng tới mục tiêu xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN vào năm 2015, trong khuôn khổ hoạt động của Nhóm đặc trách mốc mục tiêu hội nhập tiền tệ và tài chính ASEAN do Malaysia và Phillipines chủ trì, hiện nay nghiên cứu về bối cảnh tài chính ASEAN và các mốc mục tiêu hội nhập ASEAN đang được tiến hành, tập trung vào các vấn đề liên quan tới tự do hóa dịch vụ tài chính ngân hàng, các hình thức quản lý tài khoản vốn, các vấn đề liên quan đến tự do hóa dịch vụ tài chính phi ngân hàng…

Trong khuôn khổ hợp tác giữa các NHTW ASEAN, tại Hội nghị ACDM 18 tại Việt Nam, các Phó Thống đốc đã nhất trí về đề xuất thành lập Nhóm công tác về Hệ thống thanh toán khu vực. Đề xuất này sẽ được trình Hội nghị Thống đốc sắp tới vào ngày 7/4/2010 để thông qua.

Sáng kiến Chiang Mai và tiến trình đa phương hóa

Bên cạnh tiến trình hợp tác tài chính tiền tệ nội khối, các nước ASEAN còn thiết lập một cơ chế hợp tác tài chính tiền tệ với 3 nước đối tác là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc với nhiều nội dung, trong đó, nổi bật nhất là Sáng kiến Chiang Mai (CMI).

CMI được thông qua tháng 5/2000. Theo đó, nội dung hợp tác tiền tệ quan trọng của khu vực gồm: Mở rộng quy mô vốn của hoán đổi tiền tệ ASEAN (ASA); thiết lập một mạng lưới thỏa thuận hoán đổi tiền tệ song phương giữa các nước ASEAN 3 (BSA);  tăng cường cơ chế giám sát và đối thoại chính sách kinh tế trong khu vực ASEAN 3.

Trên cơ sở Sáng kiến Chiang Mai, xuất phát từ bài học kinh nghiệm khủng hoảng tài chính - tiền tệ châu Á năm 1997-1998, các nước ASEAN 3 đã thống nhất quan điểm về việc cần một có một quỹ ngoại tệ lớn để hỗ trợ cán cân thanh toán và duy trì dự trữ ngoại hối của từng quốc gia để đối phó với các trường hợp xảy ra khủng hoảng.

Ý tưởng về hỗ trợ tài chính đa phương trong ASEAN 3 được bắt đầu nghiên cứu từ năm 2006 và được gọi là tiến trình Đa phương hóa Sáng kiến Chiang Mai (CMIM). Thỏa thuận CMIM đã được các nước ký kết vào cuối năm 2009 và chính thức có hiệu lực từ ngày 24/3/2010.

Thoả thuận CMIM là một thể thức cho vay hỗ trợ tài chính ngắn hạn cho các nước thành viên khi gặp khó khăn về cán cân thanh toán, bổ sung một cách có hiệu quả cho các cơ chế hỗ trợ cán cân thanh toán hiện hành của các định chế tài chính quốc tế như chương trình cho vay của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF). Thực hiện CMIM sẽ góp phần tăng cường giám sát kinh tế và hỗ trợ thanh khoản bằng USD trong khu vực dưới hình thức Quỹ Dự trữ tự quản của khu vực ASEAN 3 thông qua các giao dịch hoán đổi tiền tệ giữa các NHTW để giải quyết khó khăn khẩn cấp trong cán cân thanh toán và thanh khoản USD trong ngắn hạn nhằm thực hiện mục tiêu ổn định tiền tệ và kinh tế vĩ mô.

Việc ký kết Thoả thuận CMIM mang ý nghĩa kinh tế và quyết tâm chính trị của các nhà Lãnh đạo Cấp cao ASEAN 3, là biểu trưng cho sự thành công của hợp tác tài chính tiền tệ khu vực, thể hiện cam kết hợp tác ở mức độ cao và tinh thần hỗ trợ lẫn nhau giữa các nước thành viên. CMIM được xem là hành động kịp thời và hiệu quả của ASEAN 3 trong các nỗ lực giải quyết các tác động của khủng hoảng tài chính toàn cầu.

* Ngày 7/4 tới, tại Nha Trang, Khánh Hòa, sẽ diễn ra Hội nghị Thống đốc NHTW ASEAN lần thứ 6 dưới sự chủ trì của Thống đốc NHNN Việt Nam Nguyễn Văn Giàu.

Dự Hội nghị có Thống đốc và đại diện của NHTW 10 nước ASEAN;  Phó Tổng Giám đốc IMF, ông Shinohara tham dự Hội nghị với tư cách là diễn giả sẽ trao đổi về triển vọng kinh tế thế giới và khu vực, các thách thức đối với NHTW trong bối cảnh hậu khủng hoảng kinh tế.

Thanh Xuân