Việt Nam và lần đầu tiên dự IPU

Luật sư Phan Anh, PCTQH, Chủ tịch BCH Đoàn Việt Nam trong IPU, chủ trì Hội nghị Tư vấn các Đoàn Quốc hội các nước XHCN - thành viên IPU. Hà Nội, tháng 4/1984.

Theo quy định của Liên minh Nghị viện thế giới (IPU), thông thường, tại mỗi kỳ họp, Đại hội đồng sẽ thảo luận 4 chủ đề và ra nghị quyết về các chủ đề này. Trong đó, nội dung ba chủ đề đã được Đại hội đồng quyết định từ kỳ họp lần trước, còn chủ đề thứ tư gọi là chủ đề khẩn cấp sẽ được xem xét để đưa vào chương trình nghị sự tại đầu phiên họp toàn thể của kỳ họp lần này.

Tại kỳ họp ở Caracas, vấn đề Việt Nam đã gây không khí sôi nổi ngay từ đầu phiên họp. Trưởng đoàn đại biểu Vương quốc Anh đưa ra đề nghị bổ sung vấn đề “người tỵ nạn Việt Nam” vào chương trình nghị sự để thảo luận và ra nghị quyết. Khi Trưởng đoàn đại biểu Anh vừa phát biểu xong, đại biểu Hungari đã thẳng thắn bác lại kiến nghị của đại biểu Anh và nói rõ rằng: Việt Nam và Cao ủy Liên Hợp Quốc đã có thỏa thuận nhằm giải quyết tốt vấn đề này và yêu cầu Đại hội đồng bác bỏ kiến nghị của đại biểu Anh.

Tiếp đó, thực hiện quyền đáp trả của mình, Luật sư Phan Anh - Trưởng đoàn Việt Nam  tuyên bố: “Đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam lần đầu tiên tham gia Đại hội đồng, mang thiện chí của Quốc hội và nhân dân Việt Nam mong muốn hợp tác với Nghị viện và nhân dân các nước trên thế giới, theo đúng tinh thần tôn chỉ và mục đích của Liên minh. Kiến nghị bổ sung của Trưởng đoàn Nghị viện Anh đưa ra về “vấn đề người tỵ nạn Việt Nam” là một sự khiêu khích. Vấn đề này đã được Cao ủy Liên Hợp quốc về người tỵ nạn (UNHCR) giải quyết ở Hội nghị Geneva nên không thuộc thẩm quyền của IPU. Đoàn Việt Nam muốn tôn trọng truyền thống của IPU, tránh gây căng thẳng. Vì những lẽ đó, Đoàn Quốc hội Việt Nam yêu cầu Đại hội đồng bác bỏ kiến nghị của Đoàn đại biểu Anh”.

Sau lời biện luận có lý có tình của Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội nước ta, Đại hội đồng đã tiến hành bỏ phiếu biểu quyết. Kết quả là kiến nghị của Đoàn đại biểu Anh đã bị Đại hội đồng bác bỏ. Đây mới chỉ là thắng lợi bước đầu của ta và của các lực lượng tiến bộ trong cuộc đấu tranh bảo vệ chân lý.

Sau khi kiến nghị của Đoàn đại biểu Anh bị bác bỏ, trong phiên thảo luận dự thảo nghị quyết về vấn đề “Chăm sóc thanh thiếu niên nhân dịp Năm quốc tế Thiếu nhi” tại Ủy ban Kinh tế - Xã hội, Đoàn Luxembourg lại đề nghị bổ sung một điểm vào dự thảo nghị quyết là “Đặc biệt yêu cầu tất cả các nước trên thế giới hãy góp phần giải quyết những vấn đề nghiêm trọng về trẻ em tỵ nạn Đông Dương”.

Ngay lập tức, Luật sư Phan Anh phát biểu phản bác kiến nghị của Đoàn Luxembourg. Cuộc tranh luận đã nổ ra, sau đó đại biểu Đoàn Algérie đề nghị bỏ hai chữ “Đông Dương” và Ủy ban Kinh tế - Xã hội đã biểu quyết tán thành đề nghị của Đoàn Algérie.

Việc Đại hội đồng bác bỏ kiến nghị của Đoàn đại biểu Anh và Luxembourg định lợi dụng vấn đề người tỵ nạn để chống Việt Nam là thắng lợi rõ nhất trong lần đầu tiên Đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam có mặt trên diễn đàn IPU. Qua đó, nghị sĩ các nước thấy được thiện chí hòa bình, hữu nghị và hợp tác của Việt Nam. Đại biểu các nước Đông Nam - Á, các nước Nepal, Surinam, Kenya, Senegal, Venezuela… đều đồng tình ủng hộ thiện chí xây dựng của Việt Nam.

Qua thái độ mềm mỏng trên tinh thần hợp tác, xây dựng nhưng kiên quyết đối với những vấn đề có tính nguyên tắc đã tạo thế cho Đoàn đại biểu Quốc hội nước ta trên diễn đàn mới mẻ này, tranh thủ được sự đồng tình ủng hộ của các nước Không liên kết và lực lượng tiến bộ đấu tranh cho hòa bình, độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội. Đồng thời ta có thêm nhiều bầu bạn và bớt được kẻ thù. Tuy thời kỳ đó hai khối Đông - Tây còn đối nghịch nhau, nhưng cũng có những đại biểu Mỹ, Canada, Anh, Pháp, Nhật… đến gặp riêng Đoàn ta chúc mừng và ca ngợi tinh thần đấu tranh anh dũng của nhân dân Việt Nam.

Trong tham luận tại phiên họp toàn thể, Trưởng đoàn ta nêu rõ thiện chí của Việt Nam tha thiết với hòa bình, mong muốn phát triển quan hệ hữu nghị, hợp tác với Nghị viện và nhân dân các nước trên thế giới. Đối với các nước Đông Nam - Á, Việt Nam vẫn chủ trương và mong muốn có quan hệ láng giềng tốt đẹp, vì hòa bình, ổn định và trung lập ở khu vực Đông Nam - Á. Về quan hệ giữa ba nước trên bán đảo Đông Dương, Luật sư Phan Anh khẳng định tình đoàn kết chặt chẽ và mối quan hệ hữu nghị truyền thống giữa nhân dân ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia. Tình đoàn kết không gì lay chuyển nổi giữa ba dân tộc là một bảo đảm chắc chắn cho thắng lợi trong cuộc chiến đấu chống ngoại xâm vì độc lập, tự do của mỗi nước. Nhân dịp này, Luật sư Phan Anh kêu gọi các nghị viện, chính phủ và nhân dân các nước giải quyết các vấn đề tranh chấp quốc tế thông qua thương lượng, vì hòa bình, ổn định và phát triển trên thế giới. Đồng thời nhiệt liệt ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa vì quyền tự quyết và độc lập dân tộc của nhân dân các nước Ả-rập, Trung Cận Đông, Palestin, Nam Phi, Tây Sahara và Porto Rico v.v.

Nghị quyết về vấn đề phi thực dân hóa nhấn mạnh “Nguy cơ đe dọa hòa bình và hiểu biết lẫn nhau là do sự tồn tại của những lò lửa căng thẳng mà chủ nghĩa thực dân, chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và tay sai gây nên và nuôi dưỡng, hoặc do các hình thức thống trị khác và bá quyền gây nên nhằm chống lại độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của các dân tộc châu Phi, châu Á và các khu vực khác trên thế giới”. Nghị quyết cũng kêu gọi “Nghị viện và Chính phủ các nước đảm bảo tôn trọng triệt để các nguyên tắc không vi phạm biên giới của các nước, gải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình và chấm dứt đe dọa dùng vũ lực và chấm dứt sử dụng vũ lực xâm phạm chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của các nước”.

Hơn 35 năm qua, các nghị quyết của Liên minh Nghị viện Thế giới về hòa bình và an ninh quốc tế vẫn còn nguyên giá trị.

Phạm Quốc Bảo

(Chuyên gia Tiểu ban Thông tin, tuyên truyền Đại hội đồng IPU-132, nguyên Vụ trưởng Vụ Đối ngoại Văn phòng Quốc hội, nguyên Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền CHXHCN Việt Nam tại Cộng hòa Bulgaria, kiêm nhiệm Cộng hòa Macedonia)