Tạo đột phá trong chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Trần Hồng Hà khẳng định như vậy tại Hội nghị ngành TN&MT triển khai các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ và phát triển kinh tế xã hội năm 2019. 

Đưa tài nguyên thành nguồn lực quan trọng để phát triển

Theo Bộ trưởng Trần Hồng Hà, Bộ TN&MT đã đặc biệt tập trung vào việc hành động để phát huy tài nguyên trở thành thành nguồn lực quan trọng cho phát triển đất nước, tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Cụ thể, trong 3 năm đã đưa hơn 50 nghìn ha đất chưa sử dụng vào các mục đích phát triển KT-XH. Thực hiện các quy định về giao đất, tăng cường đấu giá đất đã ngăn ngừa đầu cơ, tăng thu từ đất lên trên 121 nghìn tỷ đồng, chiếm 12% thu ngân sách nội địa. Hoàn thành việc cấp GCN đối với 97,2% diện tích cần cấp. Đưa vào sử dụng cơ sở dữ liệu đất đai của 161 huyện, quận; 8 tỉnh thành đã thực hiện liên thông thủ tục với cơ quan thuế. Nhiều địa phương đã thực hiện các mô hình, phương thức tập trung đất đai cho nông nghiệp công nghệ cao.

Tài nguyên nước cũng được đẩy mạnh kinh tế hoá, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả; phê duyệt tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước đạt 7.000 tỷ đồng, năm 2018 thu hơn 850 tỷ đồng. Điều tiết khai thác, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, thông minh nguồn nước phục vụ đa mục tiêu, đáp ứng cho sản xuất, giảm lũ và phát điện.

Bên cạnh đó, tiềm năng khoáng sản đã được chuyển hoá thành nguồn lực thông qua đấu giá các mỏ, thu ngân sách năm 2018 đạt 4.000 tỷ đồng. Phát hiện nhiều di sản địa chất với nhiều nét đặc trưng được ghi danh trên bản đồ địa chất toàn cầu (Côngviên địa chất cao nguyên đá Đồng Văn, Công viên địa chất Non nước Cao Bằng).

Một trong những điểm nhấn rõ nét của ngành TN&MT trong năm 2018 là công tác cải cách thủ tục hành chính đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Cải cách hành chính đã có 3 trọng tâm là: cải cách thể chế, tổ chức bộ máy và hiện đại hóa nền hành chính; chủ động hội nhập, hợp tác quốc tế; tăng cường nghiên cứu khoa học, ứng dụng thành quả cách mạng công nghiệp 4.0

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, Bộ đã bãi bỏ, sửa đổi gần 63% điều kiện kinh doanh; cắt giảm bãi bỏ, đơn giản hóa các TTHC liên quan đến kiểm tra chuyên ngành. Nỗ lực cắt giảm thời gian thực hiện các TTHC về đăng ký, cấp GCN quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản, đặc biệt là ở các địa phương đã nâng chỉ số Đăng ký quyền sở hữu, sử dụng tài sản lên mức xếp hạng 60 trong 190 nước được đánh giá. Triển khai cung cấp dịch vụ công trực tuyến cho 99 TTHC (tăng gấp 5 lần năm 2017, vượt mức Thủ tướng Chính phủ giao).

Đặc biệt, trong thời gian qua, Bộ TN&MT đã đổi mới phương thức quản lý môi trường từ bị động giải quyết sang chủ động phòng ngừa. Chủ động kiểm soát, làm chủ công nghệ giám sát, phòng ngừa ô nhiễm, đảm bảo các dự án lớn tiềm ẩn nguy cơ cao được kiểm soát chặt chẽ, hoạt động an toàn, đóng góp cho tăng trưởng. Các chỉ số về môi trường ở các địa phương đã có sự chuyển biến tỷ lệ KCN, KCX đang hoạt động có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn môi trường là 88%, trong đó có 53% đã lắp đặt thiết bị quan trắc nước thải tự động. Tỷ lệ nước thải sinh hoạt được thu gom, xử lý tăng 5%; tỷ lệ chất thải rắn đạt 85,5%.

Nhận diện rõ các thách thức

Cùng với kết quả đã đạt được trong thời gian qua, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cũng cho rằng, cần thẳng thắn nhìn nhận những tồn tại, thách thức đặt ra trong công tác quản lý TN&MT, trong đó nổi lên một số vấn đề cụ thể.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng, yêu cầu phát triển kinh tế xã hội kéo theo nhu cầu gia tăng về khai thác, sử dụng các nguồn lực tài nguyên như: đất đai, năng lượng, tài nguyên nước… trong khi các nguồn lực tài nguyên này có hạn, đặt ra những thách thức lớn về quản lý tài nguyên và môi trường.

Bên cạnh đó, khiếu kiện về đất đai đã giảm trong năm qua nhưng vẫn còn phức tạp ở một số địa phương, nhất là trong công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, quản lý đất đai mới chú trọng đến bề mặt, chưa chú trọng đến chất lượng đất, quy hoạch không gian. Nguồn thu từ đất tăng nhưng cơ cấu tăng chưa hợp lý, chưa mang tính bền vững và chưa phát huy hết nguồn lực từ đất đai.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà đánh giá, mặc dù chúng ta đã bước đầu chặn được đà suy thoái môi trường, suy giảm đa dạng sinh học song tình trạng ô nhiễm môi trường vẫn diễn biến phức tạp do tác động tích lũy trong thời gian dài. Tuy nhiên, cần thẳng thắn nhìn nhận rằng, nhận thức và ý thức trách nhiệm trong công tác bảo vệ môi trường chưa cao, chưa phát huy được vai trò của cả hệ thống chính trị, chưa có cơ chế thúc đẩy việc phân loại rác thải tại nguồn theo phương thức 3R phục vụ nền kinh tế tuần hoàn.

Một thách thức lớn nữa là biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, khó lường, các hiện tượng thời tiết cực đoan gia tăng. Trong khi đó, ứng phó với biến đổi khí hậu đòi hỏi đầu tư rất lớn nhưng nguồn kinh phí còn hạn chế; việc lồng ghép vấn đề biến đổi khí hậu trong các chiến lược, quy hoạch chưa được quan tâm đúng mức. Cho đến nay, chúng ta chưa có các giải pháp tổng thể, căn cơ để giải quyết các vấn đề này.

Tăng tốc thực hiện các mục tiêu

Theo Bộ trưởng Trần Hồng Hà, năm 2019, Bộ TN&MT sẽ tạo đột phá trong thể chế, chính sách, pháp luật về BVMT, quản lý tài nguyên, ứng phó với BĐKH

Trong đó, tập trung sửa đổi Luật bảo vệ môi trường năm 2014; tổng kết đánh giá việc thi hành Luật khoáng sản năm 2010, Luật Tài nguyên nước năm 2012. Đồng thời, thể chế hoá các cam kết quốc tế về môi trường mà Việt Nam đã tham gia; chủ động phòng ngừa ô nhiễm, xây dựng nền kinh tế tuần hoàn; chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm đối với các dự án ứng dụng công nghệ cao, thân thiện môi trường, kiểm soát chặt chẽ các dự án tiềm ẩn nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường. Hoàn thiện hệ thống quy chuẩn kỹ thuật môi trường trong điều kiện hội nhập quốc tế. Tạo đột phá về cải cách thủ tục hành chính, triển khai các cơ chế thí điểm về đất đai.

Bộ trưởng nhấn mạnh, sẽ tăng cường thanh tra, kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm, giải quyết cơ bản các điểm nóng phát sinh về khiếu nại, tố cáo. Đặc biệt chú trọng tăng cường thanh tra đột xuất để giải quyết tình trạng nhũng nhiễu, hành dân gây bức xúc trong dư luận. Đa dạng hoá các kênh thông tin để tiếp nhận phản ánh kiến nghị.

Về lĩnh vực nóng là đất đai, sẽ nâng cao chỉ số tiếp cận đất đai, đổi mới công tác định giá đất, giải quyết các vấn đề trong khai thác nguồn lực đất đai. Tập trung cải cách TTHC, kết nối liên thông thủ tục hành chính về đất đai với cơ quan thuế trên toàn quốc. Đồng thời, tăng cường tạo quỹ đất sạch để đấu giá, thực hiện thuê đất đối với các đơn vị sự nghiệp tự chủ về tài chính.

Đối với lĩnh vực địa chất khoáng sản, sẽ ừng bước phát huy giá trị địa chất, địa mạo, khoáng sản chiến lược. Điều chỉnh các Chiến lược, quy hoạch khoáng sản; Tập trung điều tra khoáng sản ở các vùng có nhiều tiềm năng, các khoáng sản chiến lược. Đẩy mạnh thực hiện đấu giá quyền khai thác khoáng sản. Nghiên cứu, điều tra tai biến địa chất phục vụ quy hoạch phát triển KT-XH, phòng tránh các nguy cơ sạt lở, sụt lún.

Thu Cúc