Làm nông nghiệp từ thị trường

Bí thư Tỉnh ủy kiêm Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp Lê Minh Hoan. Ảnh: VGP/Thành Chung

Ông Lê Minh Hoan, Bí thư kiêm Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp đã trao đổi với phóng viên Báo Điện tử Chính phủ về quan điểm của tỉnh khi thực hiện Đề án này.

Thưa ông, tái cơ cấu nông nghiệp áp dụng ở Đồng Tháp có những nội dung, lợi thế gì nổi bật so với giai đoạn trước đây?

Ông Lê Minh Hoan: Tôi suy nghĩ rằng đã đến lúc chúng ta không thể bằng lòng với thực trạng với cách thức tổ chức sản xuất nông nghiệp manh mún, nhỏ lẻ, tự phát... nhưng vì sao như vậy? Vai trò của Nhà nước và chính quyền là tạo ra môi trường để những ý tưởng của xã hội được thực hiện có sự định hướng. Tái cơ cấu không thể dùng mệnh lệnh hành chính, không thể chỉ dừng lại ở kế hoạch hoá như trước đây mà phải hình thành từ nhu cầu của xã hội, từ tín hiệu của thị trường.

Những khó khăn và thuận lợi khi thực hiện Đề án tái cơ cấu nông nghiệp của tỉnh Đồng Tháp là gì, thưa ông?

Ông Lê Minh Hoan: Khó khăn đầu tiên, theo tôi là từ nhận thức và quyết tâm của chính quyền và cả hệ thống chính trị. Chúng ta quá quen với cách nghĩ rằng chỉ có Nhà nước mới đưa ra được một mô hình tối ưu và bắt xã hội đi theo. Hãy nghĩ ngược lại, chính sự phong phú trong ý tưởng của xã hội là tín hiệu để chúng tôi tự tin đưa ra những ý tưởng mới.

Chúng ta đang tái cơ cấu trong khi những thể chế chưa theo kịp xu thế phát triển của xã hội, thể chế đôi khi là điểm nghẽn cho những phát kiến từ doanh nghiệp và đời sống xã hội. Thị trường luôn biến động cũng là một thách thức lớn. Bên cạnh đó, tư duy, năng lực của doanh nghiệp, của hợp tác xã cũng là nút thắt hiện nay.

Tuy nhiên, quá trình tái cơ cấu nông nghiệp cũng gặp nhiều thuận lợi. Đó là nhu cầu tự thân của doanh nghiệp, của người sản xuất để đối phó với sự bất trắc của thị trường. Đó là nằm trong tiến trình thực hiện tái cơ cấu chung của nền kinh tế quốc gia, tái cơ cấu nông nghiệp cả nước. Chính phủ cũng đang trong tiến trình cải cách thể chế phù hợp với nền kinh tế thị trường…

Ông đánh giá những chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế nông nghiệp mà Nhà nước đã ban hành (hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn, phát triển kinh tế hợp tác, hỗ trợ kinh phí đầu vào vật tư nông nghiệp…) sẽ trợ giúp tái cơ cấu nông nghiệp Đồng Tháp cụ thể như thế nào? Hay Đồng Tháp áp dụng nhưng theo kiểu vừa làm vừa rút kinh nghiệm?

Ông Lê Minh Hoan: Chính sách hỗ trợ của Chính phủ đã có nhiều, nhưng theo tôi vẫn mang tính đối phó trong ngắn hạn. Để nông nghiệp đi đúng mục tiêu, chúng ta cần đầu tư nguồn lực để tác động. Vấn đề là đầu tư vào đâu, vào mắt xích nào trong chuỗi sản xuất thì còn lúng túng. Vì vậy chính sách phải có độ mở, độ ổn định đủ để thu hút nguồn lực xã hội, giảm dần tư duy bao cấp.

Đồng Tháp đã xác định 5 ngành hàng chủ lực là lúa gạo, xoài, hoa kiểng, cá tra và con vịt. Khi xây dựng được chuỗi ngành hàng, chúng tôi nhận ra ra rằng, tác động vào doanh nghiệp là có tác động lan tỏa nhất. Bởi vì, hỗ trợ nguồn lực không quan trọng bằng sử dụng nguồn lực đó thế nào. Và, với góc độ sử dụng năng lực hiệu quả thì doanh nghiệp có ưu thế hơn do năng lực quản trị, kiến thức kinh doanh, thông tin thị trường.

Đề án của tỉnh là đề án khung, có tính chất “mở”, vừa triển khai, vừa đánh giá rút kinh nghiệm, rồi sẽ điều chỉnh để thích nghi. Chúng tôi không cầu toàn và tự tin đã tìm ra hướng đi của mình, vấn đề là vừa đi, vừa bổ sung cách làm mới, giải pháp mới.

Việc xác định các ngành hàng chủ lực trên phạm vi của tỉnh sẽ có ngành hàng trùng với thế mạnh của các địa phương khác. Vậy cách nào để việc quy hoạch sản xuất, và khâu “đầu ra” của các ngành hàng Đồng Tháp không “dẫm chân” với các tỉnh, thành khác trong vùng hay là việc Đồng Tháp đảm bảo tính liên kết vùng và nhu cầu của thị trường trong sản xuất nông nghiệp?

Ông Lê Minh Hoan: Trước hết, phải khẳng định tầm quan trọng của liên kết vùng, và những bất cập trong quy hoạch, kế hoạch của từng địa phương khi không tính đến liên kết vùng khi phát triển các ngành hàng nông sản. Tuy nhiên, để đi đến liên kết vùng còn cần phải có thời gian để có sự đồng thuận cao giữa các địa phương và xác định vai trò nhạc trưởng trong mối liên kết đó.

Đối với Đề án của tỉnh, chúng tôi chỉ đi sâu vào tổ chức lại mô hình sản xuất, mối liên kết giữa sản xuất và tiêu thụ, định vị thị trường. Như vậy, quy mô sản xuất, yếu tố phụ thuộc rất nhiều vào mối liên kết vùng, chúng tôi không đặt nặng trong Đề án. Tất nhiên, khi quy hoạch phát triển từng ngành hàng, chúng tôi sẽ lưu ý hơn đến mối quan hệ với các địa phương khác.

Chính phủ đang chủ trương thí điểm cho vay sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị. Ở Đồng Tháp, mối liên kết theo chuỗi đang ở mức độ như thế nào để có thể triển khai được chính sách này?

Ông Lê Minh Hoan: Chuỗi ngành hàng cũng chính là để đảm bảo điều chỉnh quy mô sản xuất theo thị trường thông qua tác nhân cuối cùng trong chuỗi là doanh nghiệp tiêu thụ. Ý thức điều đó, chúng tôi đang tập trung xây dựng chuỗi ngành hàng trên cơ sở gắn kết lại giữa người sản xuất, doanh nghiệp cung ứng dịch vụ đầu vào, doanh nghiệp tiêu thụ đầu ra. Trước mắt, chúng tôi xây dựng các chuỗi ngành hàng cụ thể với sự sẵn sàng của người sản xuất và doanh nghiệp cụ thể, sau đó tiến tới xây dựng chuỗi ngành hàng chung cho cả tỉnh.

Nhiều ý kiến đã đề cao vai trò của doanh nghiệp trong sản xuất nông nghiệp. Nhưng ở góc độ khác thì vai trò của HTX kiểu mới có ý nghĩa rất quan trọng trong việc củng cố mối liên kết sản xuất và là đại diện của các xã viên-nông dân. Ông tự đánh giá thế nào về việc củng cố vai trò HTX trong Đề án tái cơ cấu của tỉnh?

Ông Lê Minh Hoan: Khi đề cập vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp, chúng tôi chỉ muốn khẳng định yếu tố thị trường, vai trò tác động đến quy trình sản xuất, thay đổi tập quán sản xuất của người nông dân. Nhưng cũng không thể tái cơ cấu nếu không khẳng định và đặt đúng vị thế chủ thể của người nông dân thông qua các mô hình kinh tế hợp tác. Do đó, cũng cố, nâng cao năng lực các hợp tác xã là một trong những nhiệm vụ quan trọng của chúng tôi. Trước mắt, nâng cao kiến thức của Ban Giám đốc, nâng cao năng lực quản trị, cung cấp thông tin thị trường, là những việc chúng tôi sẽ làm ngay; và từng bước nâng dần cấp độ hợp tác xã từ hoạt động đơn dịch vụ thành đa dịch vụ.

Thành Chung (thực hiện)